Του Κωνσταντίνου Χαροκόπου*
Στο άρθρο αυτό επέλεξα να μην αναφερθώ σε αυτά που θα μας επιτρέψουν να κερδίσουμε, αλλά να αναλύσω το τι πρέπει να αποφύγουμε, ώστε να μη χάσουμε. Να λοιπόν τι πρέπει να αποφύγουμε:
1. Να αποφύγουμε την πλημμελή προετοιμασία
Πολλοί επενδυτές κινούνται στις αγορές, εκτιμώντας πως θα κερδίσουν, χωρίς όμως να έχουν ένα σχέδιο. Η ύπαρξη σχεδίου είναι απαραίτητη και θα πρέπει να περιλαμβάνει τις μεθόδους των συναλλαγών, τις μεθόδους ανίχνευσης των ευκαιριών, τις επιλογές των θέσεων, τους κανόνες εισόδου και εξόδου από τις θέσεις, τον βαθμό ρίσκου και το ημερολόγιο λεπτομερούς καταγραφής και δικαιολόγησης όλων μα όλων των δεδομένων, που συνοδεύουν τις πράξεις.
Ουσιαστικά η ενασχόληση με τις αγορές είναι από μόνη της μια επιχείρηση.
Θα πρέπει να έχει το δικό της business plan, να θέτει τους στόχους της και να γνωρίζει τον τρόπο για να τους επιτύχει, απαντώντας σε μια σειρά απλών ερωτήσεων. Γιατί επενδύουμε; Για να αποκομίσουμε κέρδη ή για να αποδειχθεί πως έχουμε δίκιο στις επιλογές μας; Τι αποδόσεις περιμένουμε; Πόσες ζημιές μπορούμε να αντέξουμε; Ποιο είναι το όριο της έκθεσής μας στις αγορές, που θα μας επιτρέπει να κοιμόμαστε ήσυχα το βράδυ και να ακολουθούμε ομαλά την καθημερινή μας κανονικότητα;
Θα πρέπει να αποφεύγουμε τις άτακτες επενδύσεις. Πολλοί επενδυτές κινούνται άναρχα στις αγορές, χωρίς να έχουν επιλέξει από την αρχή τα προϊόντα, όπως τις μετοχές, τα ομόλογα, τους δείκτες, το forex ή τα εμπορεύματα στα οποία επιθυμούν να επενδύσουν. Πρέπει να αποφεύγουμε τον πειρασμό της συμμετοχής μας σε προϊόντα που δεν γνωρίζουμε ή δεν καταλαβαίνουμε και να ακολουθούμε πειθαρχημένα και προγραμματισμένα τις σχεδιασμένες επιλογές μας.
Θα πρέπει κάθε στιγμή να μπορούμε να υπολογίζουμε την έκθεσή μας στις αγορές, τα δυνητικά μας κέρδη και τις δυνητικές μας ζημιές, ειδικά αν κάνουμε χρήση της μόχλευσης που μας επιτρέπουν τα περισσότερα συστήματα συναλλαγών.
2. Να αποφύγουμε τη μη χρήση των Stop-Loss
Ακόμα και οι καλύτεροι ιδιώτες επενδυτές έχουν ένα ποσοστό επιτυχίας στις επιλογές τους, γύρω στο 60%. Τι είναι όμως αυτό που στο τέλος της ημέρας τούς προσφέρει κέρδη; Η υιοθέτηση δικλίδων ασφαλείας και η άμεση ρευστοποίηση των θέσεων, όταν κάτι δεν πάει καλά. Όπως έλεγαν οι παλαιότεροι, «κόψε τις ζημιές σου γρήγορα κι άφηνε τα κέρδη σου να τρέχουν». Κάθε επενδυτής πρέπει να θέτει αυστηρά stop loss, ανάλογα με τα προϊόντα που επιλέγει, με τον χρονικό ορίζοντα στον οποίο κινείται και με τον βαθμό ρίσκου που δεν θα του δημιουργεί ψυχική καταπόνηση. Γιατί η ψυχική καταπόνηση και η συναισθηματική φόρτιση αποτελούν τον προθάλαμο της επενδυτικής καταστροφής.
3. Να αποφύγουμε τις υπερβολικές συναλλαγές
Η συνεχής ροή ειδήσεων από τον χώρο των μετοχών, των επιχειρήσεων, των μακροοικονομικών στοιχείων και των γεωπολιτικών δεδομένων μας οδηγεί πολλές φορές στο να επιθυμούμε να ανοίγουμε νέες θέσεις και να προβαίνουμε σε νέες επενδυτικές κινήσεις, καθώς διακρίνουμε κάποιες νέες ευκαιρίες. Το αλόγιστο κυνήγι των ευκαιριών καταλήγει συνήθως στη μη δυνατότητα ελέγχου της συνολικής έκθεσής μας στις αγορές και στη διασπορά των πόρων μας σε κινήσεις εστιασμένες σε εντυπώσεις ή σε διέγερση του θυμικού και όχι στην προσχεδιασμένη στρατηγική μας.
Επιπλέον, αρκετές φορές προσπαθούμε μέσω της συχνότητας των συναλλαγών να εκμεταλλευτούμε τα βραχυχρόνια σκαμπανεβάσματα των τιμών ενός προϊόντος, χάνοντας την ουσία της επένδυσής μας σε αυτό το συγκεκριμένο προϊόν. Η υψηλή συχνότητα στις συναλλαγές επιδρά θετικά ή αρνητικά στην ψυχολογία μας, με αποτέλεσμα την επισφαλή διαχείριση της επένδυσής μας, καθώς η επένδυση απαιτεί ψυχολογική ουδετερότητα.
4. Να αποφύγουμε την υπερμόχλευση
Τα σύγχρονα επενδυτικά εργαλεία, οι διαδικτυακές πλατφόρμες και οι περιορισμένοι επενδυτικοί πόροι επιβάλλουν αρκετές φορές στους επενδυτές να επιλέξουν τη μόχλευση ως μέθοδο συνεπικούρησης των κινήσεών τους στις αγορές. Με αυτόν τον τρόπο, επενδύοντας για παράδειγμα 10.000 ευρώ λαμβάνουν θέσεις ύψους 100.000 ευρώ. Η χρήση της μόχλευσης είναι τόσο ευεργετική στα κέρδη, καθώς στο παράδειγμά μας δεκαπλασιάζει τις αποδόσεις, όσο καταστροφική είναι στις ζημιές, καθώς εξανεμίζει την αρχική επένδυση.
5. Να αποφύγουμε τη μη καταγραφή του ιστορικού των κινήσεών μας
H καταγραφή όλου του ιστορικού των κινήσεών μας είναι σαν το ημερολόγιο των παιδικών μας χρόνων, ή σαν το επαγγελματικό μας σημειωματάριο. Είναι απαραίτητο να καταγράφουμε το γιατί αγοράσαμε μια μετοχή, με ποια κριτήρια, σε ποια φάση της αγοράς, με ποιο στόχο κερδοφορίας, ποιο ήταν το αποτέλεσμα της κίνησης, αν και γιατί άλλαξε η στρατηγική μας και άλλες λεπτομέρειες που θα μας κάνουν σοφότερους στις επόμενες κινήσεις μας. Ενας από τους μεγαλύτερους επενδυτές όλων των εποχών, ο Γουόρεν Μπάφετ θεωρεί πως το ημερολόγιο των κινήσεων και η ανάλυση όλων των δεδομένων που καταγράφονται σε αυτό είναι πολυτιμότερα ακόμα και από τα ίδια τα κέρδη των κινήσεων.
6. Να αποφύγουμε την υποταγή μας στο υπερεγώ
Στις κεφαλαιαγορές είμαστε για να έχουμε δίκιο ή για να αποκομίζουμε κέρδη; Σε κανέναν από μας δεν αρέσει να έχει άδικο ή να έχει κάνει λανθασμένες επιλογές. Σίγουρα, εμείς επιθυμούμε να είμαστε πάντα σωστοί στις επιλογές μας και η αγορά να κάνει λάθος, όμως η ιστορία έχει δείξει πως η επιμονή στη δική μας απόλυτη χρηματιστηριακή αλήθεια έχει ακριβό κόστος. Η εμμονή στη στήριξη μιας λανθασμένης επενδυτικής επιλογής είναι σίγουρο πως θα μας καταστρέψει. Στις αγορές δραστηριοποιούμαστε για να βγάζουμε κέρδη και όχι για να αποδεικνύουμε το πόσο δίκιο έχουμε ή το πόσο έξυπνοι είμαστε.
Ας θυμηθούμε δύο αποφθέγματα του Τζον Μέιναρντ Κέινς σχετικά με τις αγορές. Το πρώτο: «Markets can remain irrational a lot longer than you and I can remain solvent» μας υπενθυμίζει πως οι αγορές μπορούν να συμπεριφέρονται παράλογα, για πολύ μεγαλύτερο διάστημα απ'' όσο ένας επενδυτής αντέχει να κρατήσει μια ορθή επενδυτική θέση, χωρίς να καταστραφεί. Και το δεύτερο: «When my information changes, I alter my conclusions. What do you do, sir?» μας θυμίζει πως όταν οι πληροφορίες αλλάζουν, αλλάζουν και τα δικά μας συμπεράσματα.
7. Να αποφύγουμε το μουαγέν
Για όσους δεν γνωρίζουν, το μουαγέν είναι η τάση να αγοράζουμε ξανά και ξανά μια μετοχή παρ' όλο που υποχωρεί η τιμή της, έτσι ώστε να χαμηλώνουμε ξανά και ξανά τη μέση τιμή κτήσης της. Και αυτό συνήθως γίνεται γιατί αρνούμαστε να παραδεχτούμε πως έχουμε κάνει λάθος στην επιλογή μας και αρνούμαστε να αντιληφθούμε τις βασικές αρχές της αριθμητικής του δημοτικού σχολείου. Με δυο λόγια, αρνούμαστε να θέσουμε σε λειτουργία το stop loss, όταν διαπιστώνουμε μια θεαματική πτώση της τιμής μιας μετοχής και αντιθέτως εξακολουθούμε να την αγοράζουμε με την ελπίδα πως θα ξανανέβει.
Όμως η απλή αριθμητική μάς υπενθυμίζει πως όταν κάτι υποχωρεί κατά 20%, χρειάζεται άνοδο της τάξης του 25% για να επανέλθει στην ίδια απόλυτη τιμή. Αν υποχωρήσει κατά 40%, θέλει 67% άνοδο. Και αν υποχωρήσει κατά 50%, θα χρειαστεί μια άνοδος του 100% για να αποκτήσει και πάλι την ίδια απόλυτη τιμή. Επομένως δεν ερωτευόμαστε τις μετοχές και δεν υποκύπτουμε στον πειρασμό του μουαγέν. Επομένως, μόλις κάτι χαλάσει στην επένδυση μας, τη ρευστοποιούμε άμεσα και μετά έχουμε όλο τον χρόνο να βρούμε το πώς και το γιατί.
8. Να αποφύγουμε να λαμβάνουμε μόνο long θέσεις
Ευτυχώς σήμερα, σε αντίθεση με τα παλαιότερα χρόνια, παρέχονται στους επενδυτές εργαλεία για να κερδίζουν τόσο στην άνοδο όσο και στην πτώση των αγορών. Επομένως είναι αυτοκτονικό για τους επενδυτές να βγαίνουν long κατά τη διάρκεια των bear markets, δηλαδή κατά τη διάρκεια των πτωτικών αγορών. Το γνωστό χρηματιστηριακό ρητό αναφέρει πως «The trend is your friend», δηλαδή πως είναι καλύτερο να ακολουθούμε την τάση, που είναι ο πραγματικός μας φίλος, παρά να εμμένουμε σε αντίθετες θέσεις. Βγαίνουμε long ή short λοιπόν στις αγορές, ανάλογα με την τάση τους.
9. Να αποφύγουμε τους εξωπραγματικούς στόχους
Ναι, όλοι θα επιθυμούσαμε οι κινήσεις μας στις αγορές να είναι 100% επιτυχημένες και οι αντίστοιχες αποδόσεις μας να είναι της τάξης του 1.000.000%. Όμως αυτό δεν είναι ρεαλιστικό. Οι στόχοι που τίθενται θα πρέπει να συμβαδίζουν με τις συνθήκες των αγορών, τις κεφαλαιακές μας δυνατότητες και τον βαθμό ρίσκου που είμαι πρόθυμοι να λάβουμε.
Αν αποφύγουμε όλα τα ανωτέρω, είναι σίγουρο πως δεν θα βγούμε χαμένοι!
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Παρασκευής 28 Δεκεμβρίου
