Είναι θεωρώ «ηλίου φαεινότερον», ότι οι τουρκικές διεκδικήσεις εις βάρος των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και της εδαφικής μας ακεραιότητας θα συνεχίσουν να υφίστανται ακόμη και μετά την παράδοση της εξουσίας από τον πρόεδρο Ερντογάν. Οι συγκλίνουσες απόψεις από σύσσωμο το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας, αναφορικά με τις παραπάνω διεκδικήσεις, δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών και εφησυχασμού. Συνεπώς, η ανάγκη διατήρησης και επαύξησης της αμυντικής μας ισχύος, παραμένει επιτακτική.
Κατά το τελευταίο διάστημα παρατηρούμε την προσπάθεια της κυβέρνησης για την άμεση κάλυψη σοβαρών «εξοπλιστικών κενών», εξαιτίας αφενός της μεγιστοποίησης της τουρκικής προκλητικότητας και αφετέρου της υποβάθμισης της αμυντικής μας ισχύος από την έναρξη των μνημονίων και εντεύθεν. Η προσπάθεια αυτή είναι μεν αναγκαία, αλλά σίγουρα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ούτε επαρκής ούτε συστηματική. Γιατί πχ δε νοείται σοβαρή προσπάθεια αναβάθμισης της αμυντικής ισχύος μιας χώρας, χωρίς την παράλληλη αναβάθμιση της αμυντικής της βιομηχανίας και της σχετικής έρευνας και ανάπτυξης εγχωρίων προϊόντων και συστημάτων.
Η πρόσφατη σύμβαση της προμήθειας των αεροσκαφών Rafale χωρίς την στοιχειώδη συμμετοχή της αμυντικής μας βιομηχανίας, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Επίσης, στην παρούσα φάση ευρίσκεται στο προσκήνιο η διαδικασία πρόσκτησης τεσσάρων νέων φρεγατών για το ΠΝ καθώς και του εκμοντερνισμού των τεσσάρων φρεγατών ΜΕΚΟ. Και τα δύο αυτά προγράμματα, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 5 δισ. ευρώ, θα έπρεπε κανονικά να είχαν ξεκινήσει τουλάχιστον 10-12 χρόνια πριν.
Κάθε σκεπτόμενος ενεργός πολίτης πλέον αντιλαμβάνεται ότι οι ερασιτεχνικοί χειρισμοί και «αυτοσχεδιασμοί» του παρελθόντος στο ευαίσθητο «οικοδόμημα» της άμυνας και της ασφάλειας, δεν θα πρέπει να συνεχιστούν. Και όπως ένα επιβλητικό οικοδόμημα προϋποθέτει ένα αριστοτεχνικό σχέδιο, έτσι και στο πεδίο της αμυντικής ισχύος αντίστοιχα, όλα θα πρέπει να ξεκινάνε από έναν σωστό σχεδιασμό, με βάση τα σύγχρονα δόγματα και τεχνολογίες.
Στο ισοζύγιο αμυντικής ισχύος μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, αλλά και γενικότερα, δύο πεδία σύγκρισης με ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία είναι αυτά της «επίγνωσης κατάστασης» (situational awareness) και του Ηλεκτρονικού Πολέμου (electronic warfare). Σύμφωνα με την διακεκριμένη συγγραφέα και στέλεχος της USAF Mica Endsley, «επίγνωση της κατάστασης» σημαίνει με απλά λόγια «να γνωρίζεις τι συμβαίνει γύρω σου», που αναλύεται περαιτέρω σε τρία επίπεδα:
α. Την αντίληψη των στοιχείων του περιβάλοντος σε δεδομένο τόπο και χρόνο.
β. Την κατανόηση της σημασίας αυτών.
γ. Την πρόβλεψη της μελλοντικής τους θέσης και κατάστασης στο άμεσο μέλλον.
Κατά συνέπεια η «επίγνωση της κατάστασης» είναι κάτι παραπάνω από την «τακτική εικόνα» της περιοχής των επιχειρήσεων και αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ορθή λήψη απόφασης κυρίως σε επιχειρησιακό/τακτικό επίπεδο. Η απόκτησή της δεν στηρίζεται μόνο σε τεχνολογικά μέσα και τακτικές, αλλά και σε κάθε είδους πληροφορία/εκτίμηση, από οποιαδήποτε διαθέσιμη πηγή.
Επίσης, η υιοθέτηση και αποτελεσματική χρήση σύγχρονων δογμάτων, τεχνολογιών, και μεθόδων δράσης όπως πχ ο δικτυοκεντρικός πόλεμος και ο κυβερνοπόλεμος, είναι δυνατόν να μεγιστοποιήσουν την δυνατότητα ταχύτερης και πληρέστερης «επίγνωσης της κατάστασης» σε σχέση με τον αντίπαλο.
Όπως προαναφέρθηκε, το δεύτερο σημαντικό πεδίο σύγκρισης είναι ο Ηλεκτρονικός (Η/Ν) Πόλεμος. Στο έγκριτο βιβλίο του «Introduction to Modern EW Systems», ο Andrea De Martino δίνει τον εξής ορισμό: «Η/Ν πόλεμος είναι το σύνολο των ενεργειών και των μέτρων που λαμβάνονται αφενός για τον εντοπισμό και την ηλεκτρονική εξουδετέρωση των ηλεκτρονικών συστημάτων του αντιπάλου, και αφετέρου γιά την προστασία των ημετέρων μέσων και εξοπλισμού».
Είναι φανερό, πως ορισμένες από τις δράσεις του Η/Ν πολέμου σχετίζονται άμεσα με την «επίγνωση της κατάστασης», αφού μέσω κατάλληλων συστημάτων επιχειρείται ο εντοπισμός των εχθρικών μέσων. Συνεπώς ο Η/Ν πόλεμος συμβάλει στην «επίγνωση της κατάστασης» των ημετέρων δυνάμεων ενώ παράλληλα προσπαθεί να την αποστερήσει από τον αντίπαλο.
Από τα παραπάνω, είναι προφανής θεωρώ η σημαντική συμβολή της «επίγνωσης κατάστασης» και του Η/Ν πολέμου στο ισοζύγιο αποτρεπτικής/αμυντικής ισχύος. Αρκεί να φανταστούμε πχ ένα μελλοντικό σενάριο κρίσης στο Αιγαίο, όπου η μία πλευρά θα έχει αποκτήσει πλήρη επίγνωση της κατάστασης (τακτική εικόνα, υποκλοπές, ανάλυση πληροφοριών, ορθή εκτίμηση κατάστασης κλπ) και παράλληλα θα μπορεί να αποστερεί από την άλλη πλευρά να πράξει το ίδιο μέσω κατάλληλων αντιμέτρων Η/Ν πολέμου (πχ παρεμβολές στα ραντάρ, στις τακτικές επικοινωνίες, στα UAVs κλπ). Στα προαναφερθέντα θα πρέπει επίσης να προσθέσουμε και τα αποτελέσματα που προβλέπεται να έχουν οι δράσεις αναφορικά με τον λεγόμενο κυβερνοπόλεμο, την κυβερνοασφάλεια και τις υπηρεσίες πληροφοριών.
Παρόλο που η Τουρκία έχει προχωρήσει σημαντικά τα τελευταία χρόνια σε αυτούς τους τομείς, εν τούτοις θεωρώ πως η Ελλάδα έχει σήμερα ένα παράθυρο ευκαιρίας το οποίο θα πρέπει άμεσα να αξιοποιήσει: τις άριστες διμερείς σχέσεις με χώρες κορυφαίων δυνατοτήτων στην αμυντική τεχνολογία και τον κυβερνοπόλεμο, όπως πχ οι ΗΠΑ, η Γαλλία και το Ισραήλ.
Με την πλέον ενδεδειγμένη ίσως επιλογή προμηθειών αυτή της διακρατικής συμφωνίας (για τον συγκεκριμένο σκοπό), θα πρέπει κατά την άποψή μου να προβούμε άμεσα σε κατακόρυφη αναβάθμιση των δυνατοτήτων του συνόλου των ΕΔ στα πεδία της «επίγνωσης κατάστασης» και Η/Ν πολέμου, με την μέγιστη δυνατή μεταφορά τεχνογνωσίας και προς τις ελληνικές αμυντικές βιομηχανίες. Ένα τέτοιο μεγαλόπνοο πρόγραμμα εκτιμάται ότι θα δώσει παράλληλα και το έναυσμα για πιο συστηματική έρευνα και ανάπτυξη και στα ΑΕΙ/ΑΣΕΙ της χώρας, παράγοντας πολλαπλά οφέλη.
Οι τεχνολογίες και τα επιστημονικά πεδία που σχετίζονται με το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνουν: αισθητήρες, σύντηξη δεδομένων, τεχνητή νοημοσύνη, τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνιών, κυβερνοπόλεμο, κυβερνοασφάλεια, δορυφορικές εφαρμογές, κρυπτογράφηση, συστήματα παρεμβολέων, συστήματα υποκλοπών, καθώς και την ευρεία χρήση δικτύων εν γένει σύμφωνα με το σύγχρονο δόγμα του δικτυοκεντρικού πολέμου.
Συμπερασματικά, κρίνεται ότι πέρα από τις εσπευσμένες ενέργειες κάλυψης των «εξοπλιστικών κενών» που δημιουργήθηκαν λόγω κυρίως της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων, θα πρέπει να τεθούν παράλληλα και τα θεμέλια της συστηματικής αναβάθμισης της αμυντικής ισχύος της χώρας, με την μέγιστη συμμετοχή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας και των ΑΕΙ/ΑΣΕΙ. Στο πλαίσιο αυτό, δύο πεδία με ιδιαίτερα σημαντική συμβολή στην αμυντική ισχύ, είναι η «επίγνωση της κατάστασης» και ο Η/Ν πόλεμος. Προτείνεται η κατακόρυφη επαύξηση των δυνατοτήτων των ελληνικών ΕΔ στα δύο προαναφερθέντα πεδία, μέσω διακρατικών συμφωνιών με μία ή περισσότερες χώρες κορυφαίας αμυντικής τεχνολογίας, όπως πχ οι ΗΠΑ, η Γαλλία και το Ισραήλ, με τις οποίες η χώρα μας διατηρεί (και προβλέπεται να διατηρήσει και στο μέλλον) άριστες διμερείς σχέσεις.
* Ο Νικόλαος Μαλαχίας αποφοίτησε από την Σχολή Ναυτικών Δοκίμων το 1986 και είναι Πλοίαρχος Π.Ν. (ε.α.). Επίσης είναι πτυχιούχος του Naval Postgraduate School των ΗΠΑ (MSc in Electrical Engineering), του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (Ηλεκτρολόγος μηχανικός και μηχανικός Η/Υ) και της Ναυτικής Σχολής Πολέμου του Π.Ν. Είναι ακόμη συγγραφέας τριών βιβλίων σχετικών με την τεχνολογία ραντάρ, ηλεκτροοπτικών συστημάτων, και υποβρύχιας ακουστικής. Σήμερα δραστηριοποιείται στον ακαδημαϊκό τομέα, ενώ κατά το παρελθόν έχει διατελέσει και στέλεχος ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.
