Η συμφωνία αποτελεί ισχυρή ψήφο εμπιστοσύνης των ΗΠΑ στην ελληνική πλευρά. Επιβεβαιώνει ότι η Ελλάδα έχει αποκτήσει μεγαλύτερη αξία στους αμερικανικούς σχεδιασμούς, κάτι που συνδέεται τόσο με την αναξιοπιστία της Τουρκίας και την αβεβαιότητα που αυτή προκαλεί, όσο και με την πρόθεση των Αμερικανών να διατηρήσουν τη θέση τους στην ανατολική Μεσόγειο μέσα από την ένωση δυνάμεων εταίρων τους οποίους οι ΗΠΑ εμπιστεύονται, και όχι απαραιτήτως με τη δική τους παρουσία.
Δεύτερον, η συμφωνία αυτή δείχνει μία τάση της ελληνικής διπλωματίας, που έχει αρχίσει να παγιώνεται, και σχετίζεται με τη μετατόπιση του ενδιαφέροντος μας προς διμερή, τριμερή ή και πολυμερή σχήματα περιφερειακού χαρακτήρα, όπως είναι αυτά με Ισραήλ, Αίγυπτο, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ή οι αμυντικές συμφωνίες, όπως αυτές με Γαλλία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αλλά και η Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτός είναι ο τρόπος προκειμένου η Αθήνα να υπερβεί την αναποτελεσματικότητα και αναποφασιστικότητα υπερεθνικών οργανισμών, όπως το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κοντολογίς, η ελληνική πλευρά έχει διαπιστώσει πως στο ΝΑΤΟ, λόγω της παρουσίας της Τουρκίας και της ουδετερότητας του πρώτου στις διμερείς μας διαφορές, αλλά και στην ΕΕ, όπου τα συμφέροντα ισχυρών κρατών, όπως είναι η Γερμανία και άλλα, όπως η Ισπανία και ο βαθμός έκθεσης τους απέναντι στην Τουρκία, δεν επιτρέπουν την επίδειξη μιας πολιτικής που παραπέμπει σε αλληλεγγύη, τέτοιας που να καθίσταται αποτελεσματικό μέσο ανάσχεσης της τουρκικής επιθετικότητας.
Άλλωστε, αυτό το έχει διαπιστώσει η Ελλάδα και με το τι συμβαίνει εις βάρος της Κύπρου, ήδη από το 2014, όταν η Τουρκία ξεκίνησε να παραβιάζει την κυπριακή ΑΟΖ. Προκειμένου λοιπόν να θωρακιστούμε διπλωματικά και αμυντικά έναντι της Τουρκίας, με πρόθεση να πολλαπλασιαστεί το κόστος για την Άγκυρα, σε περίπτωση που θελήσει να μπει σε στρατιωτικές ή άλλες περιπέτειες με την Αθήνα, έχουν προκριθεί τα προαναφερθέντα σχήματα.
Συνάμα, όλες αυτές οι συμφωνίες αναντίρρητα ενδυναμώνουν και τη θέση μας στην περιοχή. Από εδώ και πέρα, ζητούμενο είναι πρώτον, η Ελλάδα να επιβεβαιώσει τον ρόλο που τα τελευταία χρόνια διεκδικεί και της αναγνωρίζεται εγγράφως από τις ΗΠΑ, δηλαδή του πυλώνα σταθερότητας και εκ των χώρων-κλειδιά για τις περιφερειακές εξελίξεις, σε μία ζώνη που ξεκινά από τα Βαλκάνια και φτάνει μέχρι την αραβική χερσόνησο. Αλλά βέβαια αυτό στην παρούσα φάση είναι κάτι που βρίσκεται περισσότερο στα χαρτιά. Θα πρέπει να γίνει και πράξη.
Η Ελλάδα θα πρέπει να ενεργοποιηθεί πολύ πιο δυναμικά στα Βαλκάνια, που είναι ο φυσικός της χώρος, να διατηρήσει τη θέση της στην ανατολική Μεσόγειο και να δεχθεί να «τσαλακωθεί» ανοιγόμενη και σε περιοχές ή σημεία ενδιαφέροντος που δεν είναι άμεσου δικού της, όπως είναι για παράδειγμα η ζώνη του Σαχέλ, που έχει αμερικανικό και ευρωπαϊκό ενδιαφέρον.
Τέλος, όσον αφορά στη διατύπωση από πλευράς Μπλίνκεν, αυτή είναι καλύτερη του αναμενομένου, τουλάχιστον από όσα είχαν δει το φως της δημοσιότητας μέχρι σήμερα. Το γεγονός πως κάνει ρητή αναφορά στην εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία της Ελλάδας είναι αξιοπρόσεκτο. Όπως επίσης βέβαια και η δέσμευση που γίνεται στην ίδια τη συμφωνία για αμοιβαία προστασία της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας από απειλές ή ένοπλη επίθεση.
Αυτό δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια πολιτική δήλωση, η οποία όμως έχει αξία, διότι συνοδεύει μία συμφωνία πενταετή, που εφόσον δεν καταγγελθεί θα γίνει εν συνεχεία επ’ αόριστον. Δεύτερον, επειδή γίνεται σε μία χρονική στιγμή που οι Ηνωμένες Πολιτείες βάζουν σε δεύτερη μοίρα την περιοχή μας, αλλά συνάμα κρατούν τη δυνατότητα να ενδυναμώσουν την επιρροή τους στην Ελλάδα.
Τρίτον αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο αμερικανικής παρουσίας και σε κάποιο άλλο χώρο της ελληνικής επικρατείας ή της ηπειρωτικής είτε της νησιωτικής χώρας. Και τέταρτον, όλο αυτό καταδεικνύει ένα πνεύμα υποστηρικτικό προς την Ελλάδα, το οποίο μας ενδιαφέρει περισσότερο, διότι σε συνάρτηση με την παρουσία των Αμερικανών ειδικά στην Αλεξανδρούπολη, βάζει εμπόδια στους σχεδιασμούς της Άγκυρας.
*O Kωνσταντίνος Φίλης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδας και αναλυτής διεθνών θεμάτων του ΑΝΤ1.
