Η φθινοπωρινή επιστροφή της Τουρκίας σε γνώριμα μοτίβα συμπεριφοράς δεν πρέπει να αιφνιδιάζει καμία και κανέναν. Πρώτον, γιατί σε επίπεδο δηλώσεων το καλοκαίρι, αν και ήρεμο, δεν ήταν χωρίς τις γνωστές λεκτικές εξάρσεις. Δεύτερον, γιατί παρά τις επιτυχείς προσπάθειες να ξανανοίξουν οι δίαυλοι επικοινωνίας σε όλα τα επίπεδα –και στο υψηλότερο– δεν υπήρξε κάποια μετακίνηση της Άγκυρας από τις γνωστές θέσεις της.
Άλλωστε, στην Κύπρο το καλοκαίρι ήταν μάλλον βίαιο. Ο καμβάς των ελληνοτουρκικών σχέσεων παραμένει το αποτέλεσμα των Τουρκικών αναθεωρητικών διαβημάτων – διπλωματικών, πολιτικών και στρατηγικών. Η Αθήνα, έτσι κι αλλιώς, σχεδιάζει την πολιτική της με βάση το σενάριο μιας ελεγχόμενης επιστροφής της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η τουρκική στρατηγική είναι γνωστή. Ρητορική όξυνση με συχνά απροκάλυπτες απειλές, προσχηματική εν πολλοίς δέσμευση για συνέχιση των διερευνητικών και εκπεφρασμένη προτίμηση για πολιτική διαπραγμάτευση στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο. Την ίδια στιγμή, έχει ξεκινήσει εδώ και μερικούς μήνες μία νέα προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων με παίκτες κλειδιά, όπως η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ –όχι με την ίδια ζέση σε όλες τις περιπτώσεις– ενώ και η βελτίωση των τουρκοαμερικανικών σχέσεων αποτελεί ζητούμενο.
Στην τελευταία περίπτωση, είναι χαρακτηριστική η «αγωνία» της τουρκικής ηγεσίας για ένα νεύμα του Λευκού Οίκου στο περιθώριο των εργασιών της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Μέχρι την ώρα που ολοκληρωνόταν αυτό το σχόλιο, η προοπτική για μια συνάντηση Μπάιντεν-Ερντογάν ήταν ισχνή.
Το τοπίο είναι εξαιρετικά ρευστό και γιατί οι εξελίξεις που επηρεάζουν την παγκόσμια ισορροπία ισχύος είναι εξόχως δυναμικές και σε κάποιο βαθμό απροσδόκητες. Η στρατηγική επιστροφής των ΗΠΑ στον Ειρηνικό είναι πλέον ξεκάθαρα περισσότερο στρατηγική ανάσχεσης της κινεζικής επιρροής και λιγότερο πολιτική συνεργασιακής εμπλοκής. Αυτή η επιλογή δεν παράγει διλήμματα μόνο για τους παροικούντες την Ανατολική Ασία και τον Ειρηνικό αλλά για όλες τις χώρες στο βαθμό που ο αμερικανο-κινεζικός ανταγωνισμός έχει αποκτήσει εδώ και καιρό υπερ-περιφερειακά χαρακτηριστικά.
Όσοι και όσες βιάστηκαν να δουν την αμερικανική αποχώρηση από το Αφγανιστάν ως στρατηγική αναχώρηση μάλλον πρέπει να επαναξιολογήσουν τα αναλυτικά τους εργαλεία. Ένας τουρκικός ρόλος στο Αφγανιστάν των Ταλιμπάν είναι ευπρόσδεκτος στην Ουάσιγκτον αλλά όχι κρίσιμος για να μειώσει το έλλειμμα εμπιστοσύνης.
* Ο Κώστας Υφαντής είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
