Του Ζαχαρία Μίχα
Η συγκυρία της τύχης έφερε τη συνεδρίαση των ηγετών των 19 ποιο σημαντικών οικονομιών του πλανήτη με την προσθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (G20) να γίνεται μόλις δυο μέρες μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι και μάλιστα στην Τουρκία. Δηλαδή σε μια χώρα από την οποία διέρχεται η μεγάλη πλειοψηφία του προσφυγικού ρεύματος προς την Ευρώπη, με την ισλαμιστικών πεποιθήσεων ηγεσία της, υπό τους Ερντογάν και Νταβούτογλου, να μην έχουν διστάσει να προβούν σε δηλώσεις, από τις οποίες συνάγεται η αξιοποίηση αυτού του προσφυγικού ρεύματος.
Οι πρώτες πληροφορίες που έρχονται από την Αττάλεια, έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι διότι κατά τα φαινόμενα, η συνήθως «αγριεμένη» και μη διπλωματική στη ρητορική της Τουρκία, εμφανίζεται ως ένας συνεργάσιμος εταίρος για όλους, γεμάτος κατανόηση, ενδεικτικό της συνειδητοποίησης, ότι η καταγεγραμμένη συμπεριφορά της, μπορεί υπό το φως των νέων εξελίξεων να δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα.
Αμέσως μετά την τραγωδία, όλως τυχαίως, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις βρήκαν στα σύνορα τέσσερις μαχητές και τους σκότωσαν. Πριν από λίγες ώρες, ο στενός συνεργάτης του Ερντογάν και επικεφαλής της διαβόητης υπηρεσίας πληροφοριών ΜΙΤ, Δρ. Χακάν Φιντάν, που συναγωνίζεται σε φιλο-ισλαμιστικές δηλώσεις, του ΙΚ συμπεριλαμβανομένου, έβαλε και το δικό του λιθαράκι.
Αίφνης, οι έρευνες της ΜΙΤ για να εξαρθρώσει υποτίθεται το Ισλαμικό Κράτος, παρότι ο Φιντάν και ο πολιτικός του προϊστάμενος έκαναν τα πάντα το προηγούμενο διάστημα για να δικαιολογήσουν τους εν λόγω αιμοσταγείς σουνίτες ισλαμιστές σε κάθε τους έγκλημα, εντόπισε στην Τουρκία και συνέλαβε στενό συνεργάτη του «τζιχάντι Τζον», του δήμιου του Ισλαμικού Κράτους με τη βαριά λονδρέζικη προφορά.
Ο κύριος αυτός φέρεται αναμεμιγμένος σε απόπειρα μεγάλης τρομοκρατικής ενέργειας στην Κωνσταντινούπολη, την οποία απέτρεψε η τουρκική υπηρεσία πληροφοριών. Η δουλειά της είναι. Όμως, το πόσο βολική χρονικά είναι η επίσημη τουρκική εκδοχή, αναγάγει σε διαβολική τη «σύμπτωση».
Ο δεύτερος λόγος αφορά την επιδεικτική 35 λεπτών συνάντηση μεταξύ του Αμερικανού προέδρου, Μπάρακ Ομπάμα και του Ρώσου ομόλογού του, Βλαντιμίρ Πούτιν, μια συνάντηση που έχει γίνει πρωτοσέλιδο διεθνώς, αφού οι ηγέτες φρόντισαν να γίνει σε τέτοιες συνθήκες ώστε να καταγραφεί σε φωτογραφίες και βίντεο, με τη γλώσσα του σώματος να δείχνει ότι οι δυο ηγέτες συζητούν κάτι πολύ σημαντικό.
Με σοβαρό και χωρίς διπλωματικά χαμόγελα ύφος, οι δυο ηγέτες εμφανίζονται σκυμμένοι ο ένας προς το μέρος του άλλου, με την προσοχή τους ιδιαίτερα τεταμένη, όταν οι μεταφραστές αναλάμβαναν να μεταφέρουν όσα λέγονταν. Τα πρόσωπα «σκοτεινιασμένα», με τη διαφορά ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν αποκάλυπταν θυμό, ειρωνεία ή απέχθεια του ενός για τον άλλον, όπως τις προηγούμενες φορές, όπου καθένας επιθυμούσε να περάσει εντελώς διαφορετικό μήνυμα διεθνώς.
Ο οικοδεσπότης Ερντογάν δεν βρισκόταν καν στα πέριξ, κάποια στιγμή η κάμερα πιάνει τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών να κινείται ολίγον αμήχανα στο σημείο όπου βρίσκονταν μέλη της ασφαλείας των δυο προέδρων, τα οποία κινούνταν δήθεν τυχαία, με εμφανή στόχο όμως να αποτρέψουν την προσέγγιση οποιουδήποτε στο σημείο όπου συνομιλούσαν οι δυο ηγέτες.
Λίγο αργότερα, ο Μπάρακ Ομπάμα, για πρώτη φορά, έκανε λόγο για τη σημασία των ρωσικών στρατιωτικών ενεργειών στη Συρία, ενώ σε τηλεφωνική επαφή μεταξύ των υπουργών Άμυνας ΗΠΑ και Γαλλίας, συμφωνήθηκε η κοινή πορεία στην κατεύθυνση της δυναμικής στρατιωτικής αντίδρασης στη Συρία. Υπενθυμίζεται, ότι το αεροπλανοφόρο Ντε Γκολ οδεύει για τη Μέση Ανατολή, σε μια αποστολή που είχε προγραμματιστεί προ της τραγωδίας στο Παρίσι.
Το ευκολότερο πράγμα είναι να εμφανιστεί στην περιοχή και ένα αμερικανικό αεροπλανοφόρο, ενώ εντύπωση θα προκαλούσε ενδεχόμενη εμφάνιση του μοναδικού ρωσικού αεροπλανοφόρου, του «Ναύαρχος Κουζνέτσοφ», καθώς ο στρατιωτικός συντονισμός μοιάζει το λιγότερο που θα μπορούσε να προκύψει ως αποτέλεσμα των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι, αν και αυτό είναι βέβαιο ότι θα συνεπαγόταν υποχωρήσεις εκατέρωθεν.
Οι τελευταίες πληροφορίες θέλουν το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να συγκαλείται εντός τριημέρου με αντικείμενο την παροχή κάλυψης για τη συγκρότηση στρατιωτικής συμμαχίας με στόχο το Ισλαμικό Κράτος. Τις τελευταίες ώρες διακινούνται επίσης πληροφορίες για σημαντικές τουρκικές ενστάσεις. Ωστόσο, το δεδομένο στο έδαφος είναι ότι αρχικά η ρωσική Αεροπορία και πλέον και γαλλικά μαχητικά, σφυροκοπούν τις θέσεις του Ισλαμικού κράτους στην «πρωτεύουσα» του «χαλιφάτου», τη Ράκα.
Εν ολίγοις, η όποια τακτική καθυστέρησης της Τουρκίας θα είναι χωρίς αντικείμενο και μόνο αντιπαραγωγική για τα συμφέροντά της μπορεί να αποδειχθεί. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι Τούρκοι είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι ανεβαίνουν στο μεγαλύτερο «κύμα» και κινούνται με ασφάλεια προς την κατεύθυνση της όποιας ακτής, αποφεύγοντας τις κακοτοπιές…
Η παρουσία του Μπασάρ Αλ Άσαντ την επόμενη ημέρα, τουλάχιστον για μια μεταβατική περίοδο, είναι μόνο ένα από αυτά στα οποία η Ρωσία και η Δύση αναμένεται να βρουν τρόπο να γεφυρώσουν τις διαφορές τους, ή σε τελική ανάλυση, να μάθουν να ζουν και να συνεργάζονται με τη διαφωνία τους.
Το ζητούμενο είναι εάν θα υπάρξει χερσαία εμπλοκή, ή αν η κοινή δράση θα επικεντρωθεί σε σφοδρούς από αέρος βομβαρδισμούς των θέσεων των ισλαμιστών στη Συρία και το Ιράκ και η υποστήριξη οποιουδήποτε επιχειρεί να τους εξουδετερώσει, με υποψήφιους τη συριακή συμμαχία που έφτιαξε πρόσφατα η Δύση, μαζί με τους Κούρδους της Συρίας και τις κυβερνητικές δυνάμεις του Άσαντ.
Υπενθυμίζεται, ότι στο παρελθόν ο Σύρος ηγέτης είχε προτείνει την ad hoc συνεργασία των δυνάμεών του εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, διαμηνύοντας ότι δεν θεωρεί όλους τους Σύρους που τον αντιμάχονται ως τρομοκράτες, επιχειρώντας να χτίσει γέφυρες και να οδηγήσει τα πιο μετριοπαθή στοιχεία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπου θα κριθεί η επόμενη μέρα στη Συρία. Αυτό τον συνέφερε, αυτό έκανε.
Υπάρχει περίπτωση όμως αυτή η λογική, αυτό το σχέδιο, να υιοθετηθεί από τον διεθνή παράγοντα, τη Δύση και τη Ρωσία, ώστε να ξεκινήσει από εκεί μια διαδικασία που θα οδηγήσει στη νέα Συρία, με την εξουσία να είναι αποκεντρωμένη, με οργάνωση που σε έναν βαθμό θα θυμίζει… Ελβετία, από τη στιγμή που συζητιέται η δημιουργία καντονιών, αυτοδιοικούμενων σε έναν βαθμό και μια κεντρική εξουσία που θα επιχειρήσει να κρατήσει τη χώρα ενωμένη; Το προσεχές διάστημα θα δείξει περισσότερα.
Το δεύτερο σημείο στο οποίο θα δοθεί έμφαση και θα επιχειρηθεί η αντιμετώπισή του, είναι αυτό του προσφυγικού, καθότι κανείς πλέον δεν δικαιούται να λησμονήσει, ότι το μακελειό το προκάλεσαν πρόσωπα που πέρασαν σε ευρωπαϊκό έδαφος, ακριβώς επειδή ουδείς επιχείρησε να τους σταματήσει σε τουρκικό έδαφος. Η ηγεσία της Άγκυρας έχει βουτήξει τα χέρια στο αίμα, αφού στην προσπάθεια να περάσουν στα φιλόξενα ελληνικά νησιά, όπου παρά τα ατελείωτα προβλήματα και τα ελλιπή μέσα, φαινόταν ότι το «κλίμα» άρχιζε άμεσα να γίνεται ευρωπαϊκό, προκαλώντας εκατόμβη θυμάτων.
Τουλάχιστον η προδιάθεση δεν ήταν να τους χρησιμοποιήσει η ελληνική πολιτική ηγεσία, ανεξαρτήτως χρώματος, ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής, εμπνεόμενη απολύτως από τα ιδεώδη του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, αλλά αποκλειστικά ως συνανθρώπους που έχριζαν βοήθειας.
Υπ' αυτή και μόνο την έννοια, σε μια τέτοια συγκυρία, με τις στοχεύσεις της Τουρκίας που βρίσκεται στη γωνία να είναι ξεκάθαρες και αφορούν στην αμφισβήτηση του καθεστώτος του Αιγαίου δια της αξιοποίησης του προσφυγικού, το ταξίδι του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στην Τουρκία, μοιάζει λίγο προβληματικό εξ ορισμού...
