Το 2018 έδειχνε μια καλή χρονιά για το μεταναστευτικό πρόβλημα. Οι αιτήσεις ασύλου στην Ευρώπη το πρώτο τετράμηνο του 2018 είχαν πέσει κατά 25%, η βαλκανική διαδρομή παρέμενε ελεγχόμενη, η ροή από την Αφρική απείχε κατά πολύ από εκείνη των περασμένων ετών.
Κι όμως ξαφνικά προέκυψε ευρωπαϊκή κρίση για το μεταναστευτικό. Και οι λόγοι ήταν δυο: Η νέα ιταλική κυβέρνηση αρνείται να επιτρέψει σε σκάφη Οργανώσεων που είχαν διασώσει μετανάστες στην Μεσόγειο να προσεγγίσουν στα ιταλικά λιμάνια, απαιτώντας διαμόρφωση αποτελεσματικής Ευρωπαϊκής πολιτικής. Και φυσικά το τελεσίγραφο του συμμάχου της κ. Μέρκελ και κυβερνητικού εταίρου CSU για εξεύρεση λύσης στο μεταναστευτικό μέχρι και την Σύνοδο Κορυφής, διαφορετικά είτε ο αρχηγός του κόμματος και υπουργός Εσωτερικών, Χορστ Ζεεχόφερ, θα έκλεινε τα σύνορα της Γερμανίας είτε θα αναγκάζονταν η κ. Μέρκελ να τον αποπέμψει μένοντας πλέον χωρίς κυβερνητική πλειοψηφία.
Τη νέα αυτή πολιτική κρίση στην ΕΕ, επέτεινε και η ενίσχυση των ακροδεξιών και ξενοφοβικών πολιτικών δυνάμεων σε χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, που τελικά υπονομεύουν τα ίδια τα θεμέλια της ΕΕ και της φιλοδοξίας για μεγαλύτερη και βαθύτερη ενσωμάτωση.
Μια Ευρώπη που δεν μπορεί να συμφωνήσει για την επανεγκατάσταση μερικών χιλιάδων προσφύγων και την διαχείριση μερικών χιλιάδων παράτυπων μεταναστών, είναι προφανές ότι δεν μπορεί να κοιτάξει με αισιοδοξία και σιγουριά το δικό της μέλλον.
Η Ευρώπη έτσι βρέθηκε υπό την τρομακτική πίεση να πρέπει να διασώσει την καγκελάριο Μέρκελ, γνωρίζοντας ακόμη και οι εχθροί της, ότι η αποσταθεροποίηση της θα δημιουργούσε τρομακτικούς κραδασμούς στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συζητούν τρόπους για μείωση των μεταναστευτικών αφίξεων και στα μέτρα αυτά θα είναι η αυστηρότερη φύλαξη των συνόρων και η πρόσθετη παροχή βοήθειας σε τρίτες χώρες από την Τουρκία μέχρι την Λιβύη για να αποτρέπονται οι μετανάστες από το να ταξιδεύσουν μέσω του Αιγαίου και της Μεσογείου προς την Ευρώπη
Η κ. Μέρκελ έχει ανάγκη να επιδείξει στον κυβερνητικό εταίρο της ότι συνάπτει διμερείς συμφωνίες και έχει σημειωθεί πρόοδος στην αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη, προκειμένου να μην μετατραπεί σε «κουτσουρεμένη» καγκελάριο ή ακόμη χειρότερα να μην χάσει την θέση της.
Η απειλή του υπουργού εσωτερικών, Χορστ Ζεεχόφερ ότι θα κλείσει τα σύνορα της Γερμανίας εάν δεν υπάρξει απόφαση στην Σύνοδο Κορυφής θα οδηγούσε στην κατάρρευση της Συνθήκης Σένγκεν και αυτό θα είχε άμεσες αρνητικές επιπτώσεις στην εσωτερική αγορά, θέτοντας υπό αμφισβήτηση έναν από τους βασικούς μοχλούς της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Έχοντας μπροστά της εκλογές το φθινόπωρο η CSU τραβάει στα άκρα την αντιπαράθεση με την κ. Μέρκελ και πλέον έχει αυτοεγκλωβισθεί, καθώς η όποια υποχώρηση του υπουργού Εσωτερικών θα είναι ταπεινωτική για το κόμμα των Χριστιανοκοινωνιστών ενώ η υλοποίηση της απειλής του, θα οδηγήσει είτε στην άμεση κατάρρευση της γερμανικής κυβέρνησης και προκήρυξη εκλογών, είτε σε διατήρηση για ένα διάστημα της κυβέρνησης της κ. Μέρκελ, ως κυβέρνησης μειοψηφίας.
Εξελίξεις που θα βάλουν και την Γερμανία και ολόκληρη την Ευρώπη σε περιπέτειες.
Στο τραπέζι βρίσκεται και η πρόταση για δημιουργία «Περιφερειακών Κέντρων Αποβίβασης» (Regional Disembarkation Platforms) γύρω από την Μεσόγειο, όπου θα κρατούνται οι μετανάστες μέχρις ότου αποφασισθεί ποιοι μπορεί να γίνουν δεκτοί στην Ευρώπη, πρόταση που έχει υποβληθεί από τις Υπηρεσίες του ΟΗΕ για την μετανάστευση και τους πρόσφυγες.
Το Σχέδιο αυτό του ΟΗΕ γενικά είναι αποδεκτό στην Ε.Ε., αλλά υπάρχουν μεγάλες διαφορές σχετικά με το πως θα λειτουργούν αυτά τα Κέντρα και κυρίως που θα δημιουργηθούν.
Η νέα ιδέα για τα "Regional Disembarkation Platforms" είναι ότι η Ε.Ε. θα αναλαμβάνει τους ανθρώπους που διασώζονται από τα πλοιάρια στην Μεσόγειο, θα παραλαμβάνει τις αιτήσεις ασύλου τους και θα κρατά αυτούς των οποίων οι αιτήσεις απορρίπτονται πριν επιστραφούν πίσω στην χώρα τους.
Η Γαλλία υποστηρίζει ότι τα Κέντρα αυτά μπορεί να εγκατασταθούν στην Ιταλία, η ιταλική κυβέρνηση θέλει αυτά τα κέντρα να εγκατασταθούν στην Αφρική.
Οι προτάσεις αυτές πάντως έχουν ένα αρνητικό πρόσημο, καθώς παλιότερα ήταν ο Μπερλουσκόνι που είχε προτείνει την συγκέντρωση μεταναστών όχι στην Λιβύη αλλά σε στρατόπεδα στις χώρες της Κεντρικής Αφρικής, πριν ακόμη προσεγγίσουν στις ακτές της Μεσογείου, ενώ δυο χρόνια πριν ήταν ο ακροδεξιός και ξενοφοβικός Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν, που είχε προτείνει την δημιουργία «hot spot» στην Αφρική.
Η πρόταση αυτή του ΟΗΕ αντιμετωπίζει σοβαρά νομικά προβλήματα, ζητήματα ασφάλειας αλλά και ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ωστόσο η ΕΕ αναμένει από τον ΟΗΕ, τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (IOM) και την Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες (UNHCR) να διαμορφώσουν ολοκληρωμένη πρόταση και να αναλάβουν οι ίδιες οι Υπηρεσίες του ΟΗΕ την διαχείριση των Κέντρων αυτών με χρηματοδότηση της ΕΕ.
Η λειτουργία αυτών των Κέντρων σε χώρες της Βόρειας Αφρικής θα μπορέσει να περιορίσει τα κύματα της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης από την Αφρική, καθώς πλέον θα υπάρχει νόμιμη οδός εισόδου στην Ευρώπη, όπου ο μετανάστης δεν θα διακινδυνεύει την ζωή του ούτε θα καταβάλει εξωφρενικά ποσά σε κυκλώματα διακινητών, με την ελπίδα να φθάσει στην ακτή της Ευρώπης απ'' όπου όμως πλέον θα επιστρέφεται πίσω και δεν θα είχε δικαίωμα υποβολής αίτησης για άσυλο.
Διμερής συμφωνία
Από τους πρώτους Ευρωπαίους ηγέτες που έσπευσαν να δώσουν χείρα βοηθείας στην Α. Μέρκελ, στην πιο δύσκολη ίσως στιγμή της 12ετους θητείας της στην Καγκελαρία, ήταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, όπως είχε κάνει και το 2015 με την πρώτη τότε ευρωπαϊκή κρίση για το μεταναστευτικό που οδήγησε στην συμφωνία με την Τουρκία αλλά και την μετατροπή των ελληνικών νησιών σε χώρους τελικά κράτησης των μεταναστών και προσφύγων. Τότε η Συμφωνία είχε επικριθεί καθώς μετέτρεπε τελικά την Ελλάδα σε ένα buffer zone της Κεντρικής Ευρώπης έναντι των προσφυγικών ροών. Και όταν απειλήθηκε να καταρρεύσει αυτή η γραμμή, τότε η Γερμανία και η Αυστρία φρόντισαν να κλείσει η βαλκανική διαδρομή με σφράγισμα των συνόρων της πΓΔΜ και της Αλβανίας με την Ελλάδα.
Η Ελλάδα έχει ανάγκη την Ευρώπη για την αντιμετώπιση και διαχείριση του μεταναστευτικού, όπως και η Ευρώπη έχει ανάγκη την Ελλάδα. Κινήσεις που δίνουν την εντύπωση συνδιαλλαγής, είτε με την υπόσχεση κάποιας οικονομικής βοήθειας, είτε με την πολιτική στήριξη που προσφέρει η κ. Μέρκελ στην ελληνική κυβέρνηση, είτε με τις υποψίες που δημιουργούνται ότι η διμερής συμφωνία για το μεταναστευτικό ήταν το «ναύλο» που κατέβαλε η κυβέρνηση προκειμένου να εξασφαλίσει την στήριξη της κ. Μέρκελ στην απόφαση του Eurogroup, δεν βοηθούν τελικά ούτε την Ελλάδα ούτε την κυβέρνηση, αλλά τροφοδοτούν τις ακραίες δυνάμεις της συνωμοσιολογίας, του λαϊκισμού και της ξενοφοβίας και τελικά και την Χρυσή Αυγή. Για τον λόγο αυτό απαιτούνται άμεσες και καθαρές απαντήσεις.
Το περιεχόμενο της διμερούς συμφωνίας που φέρεται να είναι υπό διαπραγμάτευση μεταξύ της Αθήνας και του Βερολίνου δεν είναι γνωστό, παρά μόνο γνωρίζουμε ότι θα επιτρέπει την επιστροφή στην Ελλάδα όσων φθάνουν σε γερμανικό έδαφος και έχουν πρώτο σταθμό εισόδου στην Ευρώπη, την Ελλάδα. Η ιδέα είναι ότι δεν θα επιλέγει ο αιτών το άσυλο σε ποια χώρα θα καταλήξει αλλά θα ακολουθεί την προβλεπόμενη διαδικασία υποβάλλοντας την αίτηση στην πρώτη χώρα εισόδου.
Κατ'' αρχήν ο κ. Τσίπρας έκανε λόγο για περιορισμένες δευτερογενείς μετακινήσεις που φθάνουν μόλις τα 50-100 άτομα τον μήνα.
Όμως τα ερωτηματικά είναι πολλά:
- Θα έχει αναδρομική ισχύ η Συμφωνία αυτή ώστε να καλύψει και χιλιάδες παράτυπους μετανάστες που μπήκαν στην Ελλάδα και κατέληξαν στην Γερμανία;
- Θα ισχύσει και με άλλες χώρες αυτή η πρακτική η θα αποτελεί «δώρο» μόνον στο Βερολίνο;
- Πως θα αποφύγει η χώρα να μετατραπεί σε χώρο επιστροφής ακαθορίστου αριθμού μεταναστών όταν δεν λειτουργεί το σύστημα επανεγκατάστασης και μετεγκατάστασης των μεταναστών και προσφυγών, ούτε οι ποσοστώσεις που προβλέπονται για κάθε χώρα μέλος;
- Εάν πλέον υπάρχει Συμφωνία για την επιστροφή όσων εισέρχονται στην Ευρώπη από την Ελλάδα και φθάνουν στην Γερμανία, τότε αποδυναμώνεται το κίνητρο για αυστηρούς ελέγχους στα σύνορα της πΓΔΜ και της Αλβανίας με την Ελλάδα, κάτι που πιθανότατα θα αυξήσει τον αριθμό των προσώπων που θα επιστρέφονται υποχρεωτικά στην Ελλάδα.
- Υπάρχει ενδεχόμενο διεύρυνσης των hot spots και σε άλλα νησιά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας εφόσον υιοθετηθεί η πρόταση για Regional Disembarkation Centers όχι μόνο σε τρίτες χώρες αλλά και σε χώρες του ευρωπαϊκού Νότου;
Όσο πιο γρήγορα απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα και μάλιστα πριν υπογραφεί η οποιαδήποτε συμφωνία, τόσο το καλύτερο και για την κυβέρνηση και κυρίως για την χώρα.
