Η Άγκυρα και ο Ερντογάν απέναντι από τις αμερικανικές κάλπες
AP Photo/Darko Vojinovic
AP Photo/Darko Vojinovic

Η Άγκυρα και ο Ερντογάν απέναντι από τις αμερικανικές κάλπες

Στάση αναμονής κρατά η Τουρκία και ο Τ. Ερντογάν ενόψει της ολοκλήρωσης της εκλογικής διαδικασίας στις ΗΠΑ από την έκβαση της οποίας εξαρτώνται άμεσα όχι μόνο η υπέρβαση των σοβαρών προβλημάτων στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις αλλά και η επιδίωξη του Tούρκου ηγέτη να αναδειχθεί η χώρα του σε ηγετική περιφερειακή δύναμη με στρατηγική αυτονομία.

Με ιδιαίτερη προσοχή όλοι οι ανώτεροι Tούρκοι αξιωματούχοι και ο ίδιος ο Ερντογάν έχουν αποφύγει τοποθετήσεις που θα μπορούσαν να ερμηνευθούν υπέρ του ενός η του άλλου υποψηφίου και λόγω της αβεβαιότητας για το ποιος θα είναι ο νικητής αλλά και επειδή δεν υπάρχει σαφής εικόνα εάν ο Τραμπ ή η Χάρις θα εξυπηρετούσαν καλύτερα τα τουρκικά συμφέροντα.

Η Τουρκία η οποία στο παρελθόν ενεπλάκη και με την υπόθεση Φλιν του πρώην Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας του Τραμπ που κατηγορήθηκε για δωροδοκία από Τούρκο επιχειρηματία προκειμένου να επηρεάσει αποφάσεις υπέρ της Τουρκίας, έδειξε να κρατιέται μακριά από την προεκλογική αντιπαράθεση στις ΗΠΑ.

Η αμηχανία αποτυπώνεται και στα τουρκικά ΜΜΕ που αποφεύγουν ιδίως τα φιλοκυβερνητικά να εκφράσουν την οποιαδήποτε προτίμηση μεταξύ του Τραμπ και της Χάρις.

Ο Ν. Τραμπ για πολλούς αναλυτές έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τον Τ. Ερντογάν και έτσι θεωρούν ότι υπάρχει μεγαλύτερη ευκολία επικοινωνίας, εξάλλου και ο κ. Ερντογάν έσπευσε να του τηλεφωνήσει μετά τον τραυματισμό του υποψήφιου προέδρου στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του.

Όμως, όπως επισημαίνουν, αυτή η «χημεία» μεταξύ των δυο ανδρών δεν απέφερε κανένα αποτέλεσμα στη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ν. Τραμπ. Αντιθέτως, άφησε πολύ πικρή γεύση. Με τις κυρώσεις που επέβαλε ο τότε Αμερικανός πρόεδρος για την υπόθεση της φυλάκισης του πάστορα Μπράνσον απειλώντας ότι θα «βουλιάξει την τουρκική οικονομία», μέχρι που πέτυχε την απελευθέρωση του.

Αργότερα, ήταν ο Ν. Τραμπ που υπέγραψε το διάταγμα για την εφαρμογή των κυρώσεων βάσει της νομοθεσίας CAATSΑ  με τον αποκλεισμό της Τουρκίας από τα F-35 λόγω της αγοράς των ρωσικών πυραύλων S-400. Και έκτοτε, η υπόθεση των μαχητικών 5ης γενιάς παραμένει ένα τεράστιο βαρίδι στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.

Στην Τουρκία, είχε δημιουργηθεί η προσδοκία ήδη από την πρώτη θητεία Τραμπ, ότι η εσωστρέφεια στην εξωτερική πολιτική θα οδηγούσε σε εγκατάλειψη των Κούρδων της Συρίας που για την Τουρκία θεωρούνται  απειλή καθώς εκτιμούν ότι η αυτόνομη περιοχή στη βορειοανατολική Συρία τελικά ελέγχεται από δυνάμεις που είναι  συγγενείς με το ΠΚΚ. Αυτό δεν συνέβη όμως, αντιθέτως παρέμειναν Αμερικανοί αμυντικοί σύμβουλοι στην περιοχή των Κούρδων και ο ίδιος ο Ν. Τραμπ προειδοποιούσε με μάλλον απρεπή τρόπο, χαρακτηρίζοντάς τον «ηλίθιο» σε επιστολή του, τον Τ. Ερντογαν να μην επιτεθεί εναντίον αμάχων και να μην εισβάλει στη Συρία προς τον Τούρκο ηγέτη.

Η Τουρκία ανησυχεί για το ενδεχόμενο λόγω και της στενής σχέσης του Ν. Τραμπ με το Ισραήλ και τον Μ. Νετανιάχου όχι μόνο να διατηρηθεί η αμερικανική παρουσία στη Συρία αλλά και θα ενισχυθεί η στήριξη των κούρδων, κάτι που αποτελεί casus belli για τον Τ. Ερντογαν. Και φυσικά, η στήριξη που θα προσφέρει στο Ισραήλ ο Ν. Τραμπ θα συνεχισθεί φέροντας απέναντι την Τουρκία που προσπαθεί να ηγηθεί ενός κινήματος για αποκλεισμό του Ισραήλ. Εξάλλου, ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος έχει δηλώσει ότι θα επιδιώξει εάν εκλεγεί να ολοκληρώσει το Σχέδιο των Συμφωνιών του Αβραάμ με την επίτευξη συμφωνίας αποκατάστασης σχέσεων μεταξύ του Τελ Αβίβ και του Ριάντ.

Όλα αυτά φυσικά και με δεδομένη την εχθρική στάση προς το Ιράν δημιουργούν ανησυχία στην Τουρκία ότι θα υπάρξει μετατόπιση του στρατηγικού ενδιαφέροντος στα νότια παρακάμπτοντας την ίδια, όπως συνέβη και με την κυβέρνηση Μπάιντεν. Η ύπαρξη κοινής συμπάθειας του Τ. Ερντογάν και του Ν. Τραμπ προς τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν δεν είναι κάτι που θα μπορέσει να τους φέρει τόσο κοντά ώστε να εξισορροπηθούν τα εμπόδια στις σχέσεις τους.

Όμως, ο Ν. Τραμπ είναι απρόβλεπτος και κανείς δεν γνωρίζει ούτε μπορεί να προεξοφλήσει τις επιλογές του στην εξωτερική πολιτική και σε αυτό ελπίζουν οι Τούρκοι. Ενώ υπολογίζουν και σε ένα ακόμη χαρτί ότι θα πεισθεί ο πρόεδρος Τραμπ να απελευθερώσει τα F-35  για την Τουρκία όπως και τους κινητήρες για το τουρκικό μαχητικό ΚΑΑΝ, καθώς έτσι ενισχύεται η αμερικανική πολεμική βιομηχανία.

Η Κ. Χάρις αποτελεί ακόμη μεγαλύτερο ερωτηματικό για την Άγκυρα, καθώς θεωρείται ότι θα συνεχίσει την πολιτική του Προέδρου Μπάιντεν χωρίς να υπάρχει όμως η βαθιά αντιπάθεια του απερχόμενου Προέδρου προς το πρόσωπο του Τούρκου ηγέτη. Θα  συνεχισθεί η στήριξη στους κούρδους της Β. Συρίας καθώς και η στήριξη του Ισραήλ έστω και με αποστασιοποίηση για τις  επιθέσεις σε αμάχους. Με την Κ. Χάρις θα επαναληφθούν οι προσπάθειες που ξεκίνησαν τους τελευταίους δυο μήνες για άρση του αδιεξόδου στο θέμα των F-35 ενώ είναι η κυβέρνηση Μπάιντεν η οποία προώθησε τη συμφωνία για τα F-16.Για την Τουρκία μπορεί να είναι χρήσιμη η παρουσία του Φιλ Γκορντον στη θέση, μέχρι τώρα, του Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας της αντιπροέδρου Κ. Χάρις, ο οποίος γνωρίζει καλά την Τουρκία, ώστε να αποκατασταθεί μια λειτουργική σχέση.

Η Κ. Χάρις θα ακολουθήσει πιθανότατα την πολιτική Μπάιντεν και μέχρι στιγμής δεν έχει δώσει κανένα δείγμα γραφής για την εξωτερική πολιτική. Ο Ν. Τραμπ δίνει καθημερνά το δικό του στίγμα. Αλλά πάντοτε παραμένει απρόβλεπτος ηγέτης που στο τέλος της ημέρας κάνει την ερώτηση: «τι έχει να κερδίσει η Αμερική από αυτό;» Και αυτός είναι ο μπούσουλάς του στην εξωτερική πολιτική…