Του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου
Η δημόσια συζήτηση που άρχισε το τελευταίο διήμερο στη χώρα μας και οι αλληλοσυγκρουόμενες αναλύσεις σχετικά με την όποια στρατιωτική δράση θα αναλάβει η Γαλλία με συμμάχους και εταίρους εναντίον του ISIS και την πιθανή εμπλοκή της Ελλάδας, μετά την επίκληση (είναι λάθος να αναφερόμαστε σε ενεργοποίηση) του… γνωστού πλέον άρθρου 42.7 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την υποχρέωση βοήθειας και συνδρομής αντί να διαφωτίσει την κοινή γνώμη μάλλον την… μπέρδεψε.
Το ομόφωνο «ναι» και των «27»
Σε μία φιλόδοξη προσπάθεια να «ξεμπλέξουμε το κουβάρι», ας αρχίσουμε με τη διευκρίνιση ότι η επίκληση του άρθρου 42.7 έγινε από τον Γάλλο υπουργό Άμυνας, κ. Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν, κατά την προχθεσινή προγραμματισμένη μηνιαία Σύνοδο (τονίζεται ότι δεν ήταν έκτακτη) των υπουργών Άμυνας της Ε.Ε. και υποστηρίχθηκε ομόφωνα από τα 27 κράτη μέλη της Ένωσης. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της Συνόδου, σε μία πρώτη δήλωση της, η κ. Φεντερίκα Μογκερίνι (Ύπατη Αντιπρόσωπος της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια και αντιπρόεδρος της Επιτροπής-HCVP) τόνισε εμφατικά προσδιορίζοντας το πλαίσιο ότι «πρόκειται πρωτίστως για μία πολιτική πράξη, ένα πολιτικό μήνυμα».
Το είδος και η μορφή της συνδρομής και υποστήριξης που πρόκειται να παράσχει το κάθε κράτος μέλος της Ε.Ε. στη Γαλλία θα αποτελέσει αντικείμενο διαβουλεύσεων σε διμερές επίπεδο, αφού όμως πρώτα από όλα καθορισθεί επακριβώς ο σκοπός της επιχείρησης και προσδιορισθούν οι δυνάμεις, τα μέσα και οι υποδομές που απαιτούνται για να εκπληρωθεί στρατιωτικά η αποστολή. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι η στρατιωτική δράση η οποία θα αναληφθεί, όπως κάνει σαφές και το «ΥΠΕΞ» της Ε.Ε. (European External Action Service-EEAS), δεν θα είναι στο πλαίσιο της Ενιαίας Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ-CSDP).
Η αδυναμία της Ε.Ε. να επιχειρήσει σε μεγάλη κλίμακα
Η πικρή αλήθεια είναι ότι και να ήθελε η Ε.Ε., ασπόνδυλη και πλαδαρή στον λεγόμενο δεύτερο πυλώνα της, δεν θα μπορούσε ποτέ να αναλάβει μία πολεμική επιχείρηση μεγάλης κλίμακας καθόσον οι περιορισμένες στρατιωτικές δυνατότητες της αναπτύχθηκαν μόνο για την Πρόληψη Συγκρούσεων (Conflict Prevention) και Διαχείριση Κρίσεως (Crisis Management). Αφορούν δηλαδή στα γνωστά στο ευρύ κοινό ως «Petersberg tasks» και περιγράφονται στο άρθρο 42 της Συνθήκης της Λισαβώνας (TEU). Πλέον όμως των παραπάνω, να θυμίσουμε ότι το ΝΑΤΟ, για όσα κράτη της Ε.Ε. είναι μέλη του, παραμένει ο oργανισμός εκείνος που παρέχει συλλογική άμυνα και ασφάλεια και αυτός καθαυτός αποτελεί το όργανο της εφαρμογής της καθόσον. Η ενοποιημένη Δομή Διοικήσεως και Δυνάμεων καθώς επίσης υπάρχουσες υποδομές και μέσα δημιουργούν τη μεγάλη διαφορά με την E.E.
Ο μύθος του «ευρωστρατού»
Ένα σημαντικό διαχρονικό λάθος που γίνεται από πολλούς στη χώρα μας είναι η συχνή χρησιμοποίηση του όρου «ευρωστρατός» (sexy, αλλά αδόκιμος) που δημιουργεί λάθος προσδοκίες σε λάθος κατεύθυνση. Ουδέποτε υπήρξε, ούτε και σήμερα υφίσταται, ενώ δεν διαφαίνεται προοπτική να συγκροτηθεί ποτέ. Εάν κάποιοι εννοούν τα πέντε Επιχειρησιακά Στρατηγεία μεταξύ των οποίων και αυτό της Λάρισας αλλά και τα 13 «Συγκροτήματα Μάχης», να τονίσουμε ότι αυτά συγκροτήθηκαν για τις αποστολές που προαναφέραμε και όχι για εκτέλεση πλήρων πολεμικών επιχειρήσεων και μάλιστα μεγάλης κλίμακας. Επομένως φαίνεται ότι η Ε.Ε. με τα αρμόδια όργανα της, στρατιωτικά, όπως η Στρατιωτική Επιτροπή και το Στρατιωτική Επιτελείο, και πολιτικά, όπως οι λοιπές υπηρεσίες της EAAS, θα παίξει ένα μάλλον επιβοηθητικό-συντονιστικό και όχι κύριο λόγο.
Η Γαλλία με την επίκληση της συγκεκριμένης πρόβλεψης του Συμφώνου της Λισαβώνας (42.7) και όχι και του άρθρου 222 (ρήτρα αλληλεγγύης) επιλέγει να παρακάμψει την Επιτροπή και τα άλλα θεσμικά όργανα της Ε.Ε., καθόσον αυτό αναφέρει ρητά ότι «εάν ένα κράτος υφίσταται τρομοκρατική επίθεση ή υπόκειται σε φυσική ή ανθρωπογενή καταστροφή, η Ε.Ε. ως σύνολο και τα μέλη της θα πρέπει να δράσουν από κοινού». Έτσι αναλαμβάνει η ίδια τις απαραίτητες πρωτοβουλίες και τίθεται επικεφαλής του Συνασπισμού. Μην ξεχνάμε ότι διαθέτει σημαντικές εκστρατευτικές δυνατότητες και με ενίσχυση με μέσα και δυνάμεις από κάποιες χώρες θα μπορούσε να προχωρήσει αποτελεσματικά. Σε ο,τι αφορά στο ΝΑΤΟ, δεν το ενέπλεξε, ούτε καν για διαβουλεύσεις κάτω από τις προβλέψεις του άρθρου 4 του Βορειοατλαντικού Συμφώνου «όταν ένα κράτος μέλος όταν απειλείται μεταξύ άλλων και η ασφάλεια του». Ως απάντηση το ΝΑΤΟ ούτε καν έθεσε το θέμα προς συζήτηση στη χθεσινή συνεδρίαση του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου (NAC).
Παρά τις «πρόωρες» αρνητικές φωνές...
Τέλος, σε ο,τι αφορά στην οποιαδήποτε ελληνική εμπλοκή θεωρώ ότι είναι ακατανόητη η πρόωρη αρνητική δήλωση του υπουργού και αναπληρωτού υπουργού Εθνικής Άμυνας. Πρώτα απ όλα, αυτές οι αποφάσεις δεν είναι υπουργικές, αλλά κυβερνητικές και ανήκουν στην αρμοδιότητα του ΚΥΣΕΑ. Κατά δεύτερο λόγο ακόμα και δύο μέρες μετά από αυτές τις δηλώσεις, σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, δεν έχει ζητηθεί ακόμα οτιδήποτε από την Ελλάδα, γιατί πολύ απλά δεν έχει καθορισθεί το είδος της επιχείρησης και επακριβώς ο αντικειμενικός στρατηγικός σκοπός αυτής.
...η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να βοηθήσει
Οι διευκολύνσεις και η παροχή-διάθεση εγκαταστάσεων και λοιπών υποδομών δεν έχουν δημοσιονομικό βάρος και είναι πολύτιμες τόσο σε στρατηγικό όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο στις δυνάμεις που θα ενεργήσουν λόγω γειτνίασης με τις κρίσιμες περιοχές. Άλλωστε, ο ίδιος ο Γάλλος υπουργός Άμυνας, κ. Λε Ντριάν, αναφέρθηκε σε ένα ευρύ φάσμα μορφών υποστήριξης και συνδρομής, όπως πληροφορίες, τεχνική υποστήριξη, υποδομές αλλά και αντικατάσταση των γαλλικών δυνάμεων που ενεργούν σε διεθνείς αποστολές προκειμένου να απεμπλακούν και να χρησιμοποιηθούν στη σχεδιαζόμενη επιχείρηση.
Από ελληνικής πλευράς δεν θα πρέπει να «καεί ένα χαρτί» που μας κάνει αξιόπιστο Σύμμαχο και Εταίρο, ενώ ταυτόχρονα ισχυροποιεί τη γεωστρατηγική μας θέση.
ΥΓ. Με την ευκαιρία αυτή θα συμβουλεύαμε κάποιους που υποστηρίζουν ότι η Ε.Ε. θα μπορούσε να μας προστατεύσει από μία πιθανή πολεμική ενέργεια σε βάρος της χώρας μας από την Τουρκία, να αναθεωρήσουν. Με λίγα λόγια... «αν δεν έχεις νύχια να ξυστείς, μην περιμένεις να σε ξύσουν οι άλλοι».
