«Πολίτες του Ισραήλ, Είμαστε σε πόλεμο, όχι σε επιχείρηση ή σε φάσεις, αλλά σε πόλεμο. Σήμερα το πρωί, η Χαμάς εξαπέλυσε μια δολοφονική αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον του κράτους του Ισραήλ και των πολιτών του. Βρισκόμαστε σε αυτή την κατάσταση από τις πρώτες πρωινές ώρες. Συγκάλεσα τους επικεφαλής του μηχανισμού ασφάλειας και διέταξα, πρώτα απ’ όλα, να εκκενώσουν τις κοινότητες στις οποίες έχουν διεισδύσει τρομοκράτες. Αυτό διεξάγεται επί του παρόντος. Την ίδια στιγμή διέταξα την εκτενή κινητοποίηση εφεδρειών και την ανταπόδοση των πυρών σε τέτοιο μέγεθος που ο εχθρός δεν έχει βιώσει μέχρι σήμερα. Ο εχθρός θα πληρώσει ένα απροσδόκητο τίμημα. Εντωμεταξύ, καλώ τους πολίτες του Ισραήλ να υπακούουν αυστηρά στις οδηγίες των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων και της Διοίκησης Εσωτερικού Μετώπου. Είμαστε σε πόλεμο και θα νικήσουμε!».
Με το παραπάνω διάγγελμα –το οποίο αναρτήθηκε στον επίσημο λογαριασμό του Πρωθυπουργού του Ισραήλ στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης «Χ» (πρώην twitter)– ο Benjamin Netanyahu ανακοίνωσε μέσω ενός βίντεο σαράντα εννέα δευτερολέπτων στους ισραηλινούς πολίτες την αιφνιδιαστική επίθεση που εκτοξεύτηκε από τη Χαμάς το πρωί της 7ης Οκτωβρίου 2023, με συνέπεια την απώλεια πολλών Ισραηλινών, τον τραυματισμό ακόμα περισσότερων και την αιχμαλώτιση άγνωστου αριθμού. Το ίδιο κείμενο αναρτήθηκε τις απογευματινές ώρες και στην επίσημη ιστοσελίδα του Γραφείου του Πρωθυπουργού.
Σε αντίστοιχη μακροσκελή ανάρτηση στην επίσημη ιστοσελίδα της Hamas –η οποία υποστηρίζει τη δημιουργία ενός ισλαμικού παλαιστινιακού κράτους στη θέση του Ισραήλ και απορρίπτει όλες τις συμφωνίες μεταξύ της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης [Palestine Liberation Organization (PLO)] και του Ισραήλ–, ο Διοικητής των Ταξιαρχιών Al-Qassam (Mohammed Deif) ανακοίνωσε την έναρξη των επιχειρήσεων, αναφέροντας ότι οι Παλαιστίνιοι είχαν προειδοποιήσει στο παρελθόν τους ισραηλινούς και τους παγκόσμιους ηγέτες να σταματήσει το Ισραήλ τα εγκλήματα κατά των Παλαιστίνιων –ιδιαίτερα στην κατεχόμενη Ιερουσαλήμ και το τέμενος Al-Aqsa– και να προχωρήσει σε ανταλλαγή κρατουμένων, χωρίς ωστόσο ανταπόκριση. Επιπλέον αναφέρει ότι:
«[…] Καθώς η ισραηλινή κατοχή διατηρεί την πολιορκία της Λωρίδας της Γάζας και συνεχίζει τα εγκλήματά της κατά του παλαιστινιακού λαού μας, ενώ δείχνει μέγιστη περιφρόνηση για τους διεθνείς νόμους και τα ψηφίσματα εν μέσω της υποστήριξης των ΗΠΑ και της Δύσης και της διεθνούς σιωπής, αποφασίσαμε να βάλουμε ένα τέλος σε όλα αυτά. Ανακοινώνουμε μια στρατιωτική επιχείρηση κατά της ισραηλινής κατοχής, η οποία έρχεται ως απάντηση στα συνεχιζόμενα ισραηλινά εγκλήματα κατά του παλαιστινιακού λαού και στις παραβιάσεις στο τέμενος Al-Aqsa».
Πηγή: AP
Άμεση ήταν η αντίδραση των ΗΠΑ, οι οποίες μέσω επίσημης ανακοίνωσης του Αμερικανού Προέδρου (Joe Biden) καταδίκασαν τις τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ, δηλώνοντας παράλληλα ότι είναι σε ετοιμότητα να προσφέρουν κάθε απαραίτητο μέσο υποστήριξης στο Ισραήλ, το οποίο έχει το δικαίωμα της αυτοάμυνας. Επιπλέον απεύθυναν προειδοποίηση σε κάθε άλλο δρώντα που σκέφτεται να εκμεταλλευτεί την κατάσταση, δηλώνοντας την αμέριστη και αδιαπραγμάτευτη υποστήριξη των ΗΠΑ στο Ισραήλ.
Ομοίως, η εκπρόσωπος τύπου του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (Adrienne Watson) καταδίκασε τις τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ, αναφέροντας ότι δεν υπάρχει δικαιολογία για την τρομοκρατία καθώς και ότι οι ΗΠΑ παραμένουν σε διαρκή επαφή με το Ισραήλ, μέσω των Συμβούλων Εθνικής Ασφάλειας των δύο κρατών.
Ανάλογη στάση κράτησε και η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), η οποία σε ανακοίνωση του Ύπατου Εκπρόσωπου της (Josep Borrell) –εκ μέρους της ΕΕ– καταδίκασε τις επιθέσεις της Hamas και υποστήριξε το Ισραήλ, δηλώνοντας ότι :
«Η ΕΕ καταδικάζει με τον πιο έντονο τρόπο τις πολλαπλές και αδιάκριτες επιθέσεις της Χαμάς σε όλο το Ισραήλ και εκφράζει τη βαθιά της λύπη για τις απώλειες ανθρώπινων ζωών. Η ΕΕ ζητάει την άμεση παύση αυτών των παράλογων επιθέσεων και της βίας, οι οποίες θα αυξήσουν περαιτέρω τις εντάσεις στο έδαφος και θα υπονομεύσουν σοβαρά τις προσδοκίες του παλαιστινιακού λαού για ειρήνη. Η ΕΕ είναι αλληλέγγυα με το Ισραήλ, το οποίο έχει το δικαίωμα να αμυνθεί σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, απέναντι σε τέτοιες βίαιες και αδιάκριτες επιθέσεις. Η ΕΕ υπενθυμίζει τη σημασία της προσπάθειας για μια διαρκή και βιώσιμη ειρήνη μέσω της αναζωογόνησης των προσπαθειών της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Μέση Ανατολή».
Η Ρωσία αντιθέτως –μέσω της εκπροσώπου τύπου του Υπουργείου Εξωτερικών (Maria Zakharova)– απέφυγε να κατηγορήσει κάποια από τις δύο πλευρές εκφράζοντας απλώς την ανησυχία της. Κατηγόρησε ωστόσο τη Δύση για τη σημερινή κατάσταση, και τάχθηκε υπέρ της δημιουργίας ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους εντός των συνόρων του 1967 με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Για την ακρίβεια η σχετική ανακοίνωση τύπου ανέφερε ότι:
«Η Ρωσία ανησυχεί έντονα για την απότομη κλιμάκωση της παλαιστινο-ισραηλινής σύγκρουσης. Στο πλαίσιο αυτό θα θέλαμε να επαναβεβαιώσουμε την πάγια και συνεπή θέση μας ότι η σύγκρουση αυτή, η οποία συνεχίζεται εδώ και 75 χρόνια, δεν μπορεί να επιλυθεί με τη βία και μπορεί να διευθετηθεί αποκλειστικά με πολιτικά και διπλωματικά μέσα, με την εμπλοκή σε μια ολοκληρωμένη διαδικασία διαπραγματεύσεων με βάση το γνωστό διεθνές νομικό πλαίσιο που προβλέπει τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους εντός των συνόρων του 1967 με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ, το οποίο θα συνυπάρχει με το Ισραήλ σε συνθήκες ειρήνης και ασφάλειας.
Θεωρούμε την τρέχουσα μεγάλης κλίμακας κλιμάκωση ως άλλη μια εξαιρετικά επικίνδυνη εκδήλωση ενός φαύλου κύκλου βίας που προκύπτει από τη χρόνια μη συμμόρφωση με τις αντίστοιχες αποφάσεις του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας του και την παρεμπόδιση από τη Δύση του έργου του κουαρτέτου των διεθνών διαμεσολαβητών της Μέσης Ανατολής που αποτελείται από τη Ρωσία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την ΕΕ και τον ΟΗΕ. Καλούμε την παλαιστινιακή και την ισραηλινή πλευρά να εφαρμόσουν άμεση κατάπαυση του πυρός, να αποκηρύξουν τη βία, να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να ξεκινήσουν, με τη βοήθεια της διεθνούς κοινότητας, μια διαδικασία διαπραγματεύσεων με στόχο την εγκαθίδρυση μιας συνολικής, διαρκούς και πολυαναμενόμενης ειρήνης στη Μέση Ανατολή».
Ανάλογη στάση με τη Ρωσία κράτησε και η Τουρκία, η οποία –διαδραματίζοντας για ακόμα μία φορά το ρόλο του «επιτήδειου ουδέτερου»– απέφυγε να πάρει άμεσα το μέρος του Ισραήλ ή της Hamas, και τάχθηκε υπέρ της λύσης των δύο κρατών, δηλώνοντας μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών ότι:
«Ανησυχούμε βαθύτατα για τη βία και την ένταση που σημειώθηκε σήμερα (7 Οκτωβρίου) στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη. Αποδίδουμε μεγάλη σημασία στην αποκατάσταση της ηρεμίας στην περιοχή το συντομότερο δυνατό και καταδικάζουμε έντονα την απώλεια ζωών αμάχων. Υπογραμμίζουμε ότι οι πράξεις βίας και οι συναφείς κλιμακώσεις δεν θα ωφελήσουν κανέναν και καλούμε τα μέρη να ενεργήσουν με αυτοσυγκράτηση και να αποφύγουν παρορμητικά βήματα. Ως Τουρκία, είμαστε πάντα έτοιμοι να συμβάλουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ώστε να διασφαλίσουμε ότι οι εξελίξεις αυτές θα τεθούν υπό έλεγχο πριν κλιμακωθούν περαιτέρω και εξαπλωθούν σε ευρύτερη περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό, συνεχίζουμε τις εντατικές επαφές μας με τα αρμόδια μέρη. Αυτές οι θλιβερές εξελίξεις δείχνουν για άλλη μια φορά τη σημασία του οράματος της λύσης των δύο κρατών. Καλούμε τα μέρη να παραιτηθούν από τη χρήση βίας και να εργαστούν για μια βιώσιμη λύση σύμφωνα με αυτό το όραμα χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση».
Πηγή: AP
Όσον αφορά την Ελλάδα, ο Πρωθυπουργός (Κυριάκος Μητσοτάκης) σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης «Χ» ανέφερε ότι καταδικάζει σθεναρά τη σημερινή αποτρόπαια τρομοκρατική επίθεση κατά του Ισραήλ, που προκάλεσε μεγάλο αριθμό θυμάτων μεταξύ των αμάχων, και ότι ο ελληνικός λαός στέκεται στο πλευρό του λαού του Ισραήλ και υποστηρίζει πλήρως το δικαίωμά του στην αυτοάμυνα. Επιπλέον, το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του στην ίδια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης δήλωσε ότι:
«Η Ελλάδα καταδικάζει έντονα τη σημερινή έναρξη σφοδρών επιθέσεων με ρουκέτες από τη Γάζα κατά του Ισραήλ. Η Ελλάδα στέκεται στο πλευρό του Ισραήλ και ανησυχεί βαθύτατα για αυτή την απαράδεκτη κλιμάκωση της βίας».
Ο βασικός λόγος για τον οποίο οι προαναφερθέντες δρώντες προέβησαν στις εν λόγω ανακοινώσεις σχετίζεται με τα εθνικά τους συμφέροντα στη Μέση Ανατολή (και όχι μόνο), τα οποία θεωρούν ότι εξασφαλίζονται τηρώντας την ανάλογη στάση. Όσον αφορά τις ΗΠΑ, αξίζει να σημειωθεί ότι οι διμερείς σχέσεις τους με το Ισραήλ –με ελάχιστες εξαιρέσεις– ήταν τα περισσότερα χρόνια αρκετά καλές, ενώ από τα τελευταία χρόνια ανέλαβαν αρκετές πρωτοβουλίες υπέρ του Ισραήλ, κυρίως λόγω των ενεργειακών αποθεμάτων που εντοπίστηκαν στην Ισραηλινή ΑΟΖ.
Τέτοιες ήταν η υποστήριξη της τριμερούς συνεργασίας Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου κατά την 6η συνάντηση κορυφής στις 20 Μαρτίου 2019, η υπογραφή των Συμφωνιών του Αβραάμ (Abraham Accords) στις 15 Σεπτεμβρίου 2020 για την εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με το Μπαχρέιν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Σουδάν και τη Σαουδική Αραβία, και η μεσολάβησή τους για την επίτευξη Συμφωνίας Οριοθέτησης ΑΟΖ με το Λίβανο στις 11 Οκτωβρίου 2023.
Όσον αφορά την ΕΕ, αξίζει να σημειωθεί ότι μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση που ακολούθησε αναζήτησε νέους προμηθευτές ενέργειας, με αποτέλεσμα να στραφεί στο Ισραήλ και την Αίγυπτο υπογράφοντας στις 17 Ιουνίου 2022 σχετικό Μνημόνιο Κατανόησης (Memorandum of Understanding) όσον αφορά τη συνεργασία στο εμπόριο, τις μεταφορές και τις εξαγωγές φυσικού αερίου.
Επιπλέον έχει χαρακτηρίσει τον υποθαλάσσιο αγωγό φυσικού αερίου «East-Med» και το υποθαλάσσιο ηλεκτρικό καλώδιο «EuroAsia Interconnector» –τα δύο εμβληματικά έργα της τριμερούς συνεργασίας που αναφέραμε– ως Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος [Project of Common Interest (PCI)] αναλαμβάνοντας μεγάλο μέρος της χρηματοδότησής τους, καθώς θα μεταφέρουν ενέργεια από το Ισραήλ στην ΕΕ. Εξάλλου η ΕΕ έχει χαρακτηρίσει τη Hamas ως τρομοκρατική οργάνωση σύμφωνα με τον Εκτελεστικό Κανονισμό (ΕΕ) 2022/147 του Συμβουλίου της ΕΕ, ο οποίος δημοσιεύτηκε στην επίσημη εφημερίδα της ΕΕ στις 4 Φεβρουαρίου 2022.
Πηγή: AP
Όσον αφορά τη Ρωσία, αν έπαιρνε το μέρος της Hamas θα ήταν σαν να παραδέχεται ότι η εισβολή της στην Ουκρανία ήταν παράνομη, καθώς αρκετοί είναι εκείνοι που εντοπίζουν πολλά κοινά στοιχεία μεταξύ των δύο υποθέσεων. Εξάλλου, τη βολεύει να κατηγορήσει –όπως και έκανε– για άλλη μία φορά τη Δύση για την κατάσταση που επικρατεί και να προωθήσει τη λύση των δύο κρατών, καθώς κάτι ανάλογο επιδιώκει και με την περιοχή του Ντονμπάς στην Ουκρανία, ώστε να την έχει υπό τον έλεγχό της. Εξάλλου, και μόνο το γεγονός ότι το Ισραήλ υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ θα ήταν αρκετός λόγος για τη Ρωσία να μην ταχθεί υπέρ του.
Η Τουρκία ομοίως –παρά τις σχέσεις που φαίνεται να διατηρεί η με τη Hamas - διατήρησε μία επίσης ουδέτερη στάση, καθώς και αυτή λόγω της εισβολής της στην Κύπρο το 1974 και της κατοχής του βόρειου τμήματος αυτής μέχρι και σήμερα θα ήταν σαν να παραδέχεται έμμεσα το παράνομο της ενέργειάς της εφόσον τασσόταν υπέρ της Hamas. Επιπλέον, μέσω του οράματος της λύσης των δύο κρατών επιχειρεί και αυτή να προωθήσει μία αντίστοιχη λύση στο Κυπριακό, γεγονός που φάνηκε περίτρανα στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ κατά την οποία είχε το θράσος να καλέσει τη διεθνή κοινότητα να αναγνωρίσει επίσημα το ψευδοκράτος.
Με βάση εξάλλου τις πρόσφατες ενέργειές της όσον αφορά τη διαμεσολάβηση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, αναμένεται να επιχειρήσει να διαμεσολαβήσει ως Μουσουλμανική χώρα για την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ Hamas και Ισραήλ, ώστε να δείξει την ήπια ισχύ της και αυξήσει το «διπλωματικό της κεφάλαιο», καθώς το τελευταίο διάστημα είχε εξομαλύνει και τις σχέσεις της με το Ισραήλ, του οποίου ο Πρόεδρος επισκέφτηκε την Τουρκία τον Μάρτιο του 2022.
Όσον αφορά της Ελλάδα, έχει κάθε λόγο να τάσσεται υπέρ του Ισραήλ καθώς λόγω της τριμερούς συνεργασίας Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου που προαναφέρθηκε και των ενεργειακών projects «East-Med» και «EuroAsia Interconnector» εξυπηρετεί πρωτίστως μείζονα ενεργειακά –και κατ’ επέκταση οικονομικά– συμφέροντα, και δευτερευόντως εμπορικά, τουριστικά, τεχνολογικά, αμυντικά, κ.λπ. καθώς η συνεργασία των τριών χωρών έχει επεκταθεί σε μία πληθώρα τομέων.
Εξάλλου, κατά την τελευταία ένατη τριμερή σύνοδο κορυφής, ανακοινώθηκε ότι η Ινδία θα λάβει μέρος στην επόμενη τριμερή σύνοδο, καθώς επιθυμεί να συνεργαστεί με τις τρεις χώρες για την κατασκευή του εμπορικού διαδρόμου «India-Middle East-Europe Economic Corridor» που θα ενώνει την Ινδία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ, την Κύπρο, και την Ελλάδα.
Όσον αφορά τέλος τη χρονική στιγμή της επίθεσης της Hamas, εκτός από τον προφανή «επετειακό» λόγο της συμπλήρωσης των πενήντα χρόνων από την αιφνιδιαστική (και πάλι) επίθεση των Αράβων κατά του Ισραήλ, κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η Hamas επέλεξε τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο επειδή η διεθνής κοινότητα είναι απασχολημένη τόσο με τον πόλεμο στην Ουκρανία, όσο και με την πρόσφατη πολεμική σύρραξη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ (Αρτσάχ), η ανάμειξη επομένως των ισχυρών διεθνών δρώντων θα είναι ασθενέστερη.
Πηγή: AP
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον δε, αναμένεται η αντίδραση του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας [Organization of Islamic Cooperation (OIC)], καθώς ο εν λόγω διεθνής οργανισμός θρησκευτικού χαρακτήρα δημιουργήθηκε το 1969 έπειτα από τον εμπρησμό του Τεμένους Al-Aqsa στην Ιερουσαλήμ που έλαβε χώρα στις 21 Αυγούστου 1969. Το εν λόγω Τέμενος είναι το τρίτο πιο ιερό μέρος των Μουσουλμάνων, ενώ οι παραβιάσεις του αναφέρονται από τη Hamas ως αιτία της επίθεσης. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι ο εν λόγω Οργανισμός μόλις στις 2 Οκτωβρίου 2023 καταδίκασε με σχετική του ανακοίνωση την έφοδο των Ισραηλινών δυνάμεων στο τέμενος Al-Aqsa και το κλείσιμο του τεμένους Al-Ibrahimi, και η στάση που θα κρατήσει αναμένεται να επηρεάσει και μία σημαντική μερίδα άλλων μουσουλμανικών κρατών.
Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, η τρομοκρατική επίθεση της Hamas εναντίον του Ισραήλ –όπως και κάθε τρομοκρατική επίθεση– συνέβαλε στο θάνατο ενός μεγάλου αριθμού αμάχων, διαταράσσοντας την «οικονομική ειρήνη» που φαινόταν ότι αρχίζει να επικρατεί στη Μέση Ανατολή λόγω της εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με τον αραβικό κόσμο.
* O Γιώργος Κουκάκης είναι Aντισυνταγματάρχης (ΠΖ), Διεθνολόγος, Ερευνητής στο ΚΕΔΙΣΑ
