Του Νίκου Μελέτη
Σε περιδίνηση και σε ανακατατάξεις σε ολόκληρη την περιοχή, στα Βαλκάνια, την Ανατολική Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή, οδηγεί η επιδίωξη της Ρωσίας να ανακτήσει ρόλο υπερδύναμης επεκτείνοντας και εδραιώνοντας την επιρροή της και με αυτή την εξέλιξη δεν είναι άσχετη ούτε η αναζήτηση από τον Ταγίπ Ερντογάν «ειδικής σχέσης» όχι μόνο με την Ε.Ε. αλλά και με την Δύση συνολικά, ούτε φυσικά το «φλερτ» της Ουάσιγκτον προς την Αθήνα.
Η δυναμική επιστροφή της Ρωσίας με παρεμβάσεις όπως εκείνη στην Γεωργία και κατόπιν στην Κριμαία, η διατήρηση φιλικών προγεφυρωμάτων στην Σερβία, στην Ουγγαρία αλλά και στην Αυστρία και στην Ιταλία, η ενεργειακή εξάρτηση της ίδιας της Γερμανίας από την Gazprom, η συμμαχία με την Τουρκία, η επέκταση της επιρροής της στην Βόρεια Αφρική, ο πρωταγωνιστικός ρόλος της στην Συρία, οι παρεμβάσεις της στην Λατινική Αμερική με τελευταίο δείγμα την Βενεζουέλα καθώς και η ανάπτυξη μιας καινοτόμας Αμυντικής Βιομηχανίας, έχουν σημάνει συναγερμό στην Ουάσιγκτον.
Με την μετατόπιση γεωγραφικά της αντιπαράθεσης της Μόσχας-Ουάσιγκτον, στην Μαύρη Θάλασσα αλλά και στην Μέση Ανατολή εκ των πραγμάτων ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων ακουμπάει και το Αιγαίο (που αποτελεί τον θαλάσσιο διάδρομο που μέσω των Στενών προσφέρουν δια θαλάσσης πρόσβαση στην Μαύρη Θάλασσα ), αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο που υπάρχει πλέον ανάγκη συγκρότησης νέων μηχανισμών για την ασφαλή εκμετάλλευση και μεταφορά του φυσικού αερίου και αποτροπή επανεμφάνισης της ισλαμικής τρομοκρατίας.
Τα πρώτα σημάδια αναβίωσης ενός νέου Ψυχρού Πολέμου είναι ορατά και αυτό αφορά και την απόκρουση της περαιτέρω επέκτασης της ρωσικής επιρροής αλλά και την στήριξη της αμερικανικής πολεμικής βιομηχανίας στο πλαίσιο και του συνθήματος του Ντ. Τραμπ «America First».
Στο πλαίσιο αυτό η Τουρκία η οποία με την διολίσθηση πλέον σε μια αυταρχικής μορφής διακυβέρνηση, απομακρύνεται όλο και περισσότερο από την Δύση ,δέχθηκε και παίζει το παιγνίδι του Προέδρου Πούτιν που επιδιώκει την πρόκληση ενός ακόμη ρήγματος στην Νατοϊκή Συμμαχία.
Ο κ. Ερντογάν θεωρεί ότι η Συμμαχία του με τον Πούτιν και το Ιράν, του εξασφαλίζουν προσωρινά τουλάχιστον ρόλο στο μεταπολεμικό σκηνικό της Συρίας ώστε να αντιμετωπίσει την κουρδική απειλή, και κυρίως του προσφέρουν την δυνατότητα να διαπραγματευθεί με την Δύση, μια «Ειδική Σχέση» όπου οι αντιδημοκρατικές επιλογές, η διαφθορά, ο νεποτισμός, οι πειρατικές πολιτικές όπως αυτές εναντίον της Κύπρου και της Ελλάδας, θα είναι πλέον ανεκτές από τους Συμμάχους , προκειμένου να μην «χάσουν» την Τουρκία.
Αυτό είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο, περίπλοκο και υψηλού ρίσκου παιγνίδι. Και αυτό αποδεικνύεται με το πως κινούνται στην κόψη του ξυραφιού οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις σε ένα chicken game που προς το παρόν κανείς δεν φαίνεται αποφασισμένος να υποχωρήσει πρώτος...
Για τους Αμερικανούς η υπόθεση των S400 πέρα από την σημασία που αποδίδεται στα θέματα ασφάλειας (που θα μπορούσε βεβαίως να βρεθεί λύση) έχει και τεράστια οικονομική σημασία, καθώς την στιγμή που ασκούν πιέσεις σε Συμμάχους να δείξουν προτίμηση σε εξοπλιστικά προγράμματα που προσέρχονται από την Αμερικανική Πολεμική Βιομηχανία, η προσφυγή της Τουρκίας της δεύτερης μεγαλύτερης στρατιωτικής δύναμης στο ΝΑΤΟ, στην πολεμική βιομηχανία της Ρωσίας, θα αποτελέσει καταστροφική για τα αμερικανικά συμφέροντα διαφήμιση των S400 και άλλων εξελιγμένων αμυντικών συστημάτων..
Αυτή την στιγμή κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η έκβαση αυτής της αντιπαράθεσης, παρά το γεγονός ότι όπως όλα δείχνουν η τουρκική πλευρά υπό την απειλή και της επιβολής αμερικανικών κυρώσεων, που θα γονατίσουν την τουρκική οικονομία, αναζητά έναν συμβιβασμό που θα διασώζει τα προσχήματα για τον κ. Ερντογάν, που μετά και την οδυνηρή ήττα στις Δημοτικές Εκλογές ,δεν θα μπορούσε να αντέξει εύκολα μια ακόμη ταπείνωση, με τον εξαναγκασμό του σε ακύρωση της παραγγελίας των S 400.
Σε αυτό το δύσκολο παζλ πρέπει να ενταχθεί και η επιχείρηση δημόσιων σχέσεων της Ουάσιγκτον κυρίως στην Ελλάδα και Κύπρο, περί αναβάθμισης τους σε χώρες «πρώτης γραμμής».
Για την Κύπρο τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά, από ότι με την Ελλάδα. Οι Αμερικανοί θέλουν να κρατήσουν την Κύπρο μακριά από την Ρωσική επιρροή που ήδη μειώνεται με την υποχώρηση της ρωσικής οικονομικής και χρηματοπιστωτικής παρουσίας στο νησί.
Αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρίες όπως η EXXON MOBIL και η NOBLE Energy δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ, οι αμερικανικοί κολοσσοί πλέον στρέφονται για πρώτη φορά προς την ισραηλινή ΑΟΖ διεκδικώντας μερίδιο και στην εξόρυξη και στην μεταφορά του φυσικού αερίου. Και το ενδιαφέρον δεν είναι μόνο οικονομικό αλλά γεωστρατηγικό καθώς η Ουάσιγκτον γνωρίζει ότι το αμερικανικό σχιστολιθικό φυσικό αέριο δεν μπορεί να ανταγωνισθεί το φθηνότερο ρωσικό φυσικό αέριο στις ευρωπαϊκές αγορές. Συνεπώς πρέπει νέες πηγές αερίου να εξασφαλισθούν για τους Ευρωπαίους συμμάχους των ΗΠΑ.
Έτσι η Κύπρος σε μεγάλο βαθμό θωρακίζεται μέσω της ανάπτυξης αυτής της «διαπλοκής» οικονομικών ενεργειακών και στρατηγικών συμφερόντων των ΗΠΑ, του Ισραήλ αλλά και της Αιγύπτου, ενώ η προτίμηση που δείχνει η ΕΧΧΟΝ MOBIL για την δημιουργία τερματικού σταθμού στην Κύπρο και όχι για τον αγωγό East Med είναι και για τον λόγο ότι έτσι μένει ανοικτό το ενδεχόμενο μελλοντικά μεταφοράς του φυσικού αερίου και προς την Τουρκία.
Για την Ελλάδα η αναβάθμιση αυτή της «στρατηγικής σχέσης» με τις ΗΠΑ, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, δεν έχει ακόμη μορφοποιηθεί.
Οι αρχικές ενθουσιώδεις πριν δυο χρόνια εξαγγελίες περί δωρεάς υπερσύγχρονων αντιτορπιλικών στην Ελλάδα, παροχή πλεονάζοντος αμυντικού υλικού , μεγάλα έργα στην Σούδα, προμήθεια αμερικανικών Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών, προνομιακή αντιμετώπιση του προγράμματος αναβάθμισης των F16,παραμένουν ακόμη στα χαρτιά.
Αντ΄αυτού επιχειρείται να προβληθεί ως σπουδαίο αντάλλαγμα ο ελλιμενισμός ενός αντιτορπιλικού στον Πειραιά, η προσωρινή στάθμευση αμερικανικών ελικοπτέρων στο Στεφανοβίκειο για την πραγματοποίηση ασκήσεων, η προσωρινή στάθμευση MQ-9 Reaper (από την βάση τους στην Νιγηρία) και η συμμετοχή στην μεγάλη άσκηση ΗΝΙΟΧΟΣ αμερικανικών και ισραηλινών αεροσκαφών (για πρώτη φορά βεβαίως συμμετείχαν το 2015),που κυρίως αποσκοπεί στην προετοιμασία σεναρίων που ενδιαφέρουν ΗΠΑ και Ισραήλ και αφορούν το Ιράν. Συνέργειες που έχουν την σημασία τους, αλλά δεν είναι οι κινήσεις που... ανατρέπουν το σκηνικό…
Η εξαιρετικά σημαντική είδηση των τελευταίων μηνών είναι το Νομοσχέδιο που κατέθεσαν στην γερουσία οι γερουσιαστές Μενέντεζ και Ρούμπιο, όπου παρά την σαφή ένταξη των στρατηγικών σχέσεων με Ελλάδα- Κύπρο -Ισραήλ στην Στρατηγική ανάσχεσης της «ρωσικής απειλής», προσφέρονται σημαντικές δυνατότητες για την Αθήνα ώστε να εδραιώσει την θέση της ως παράγοντα ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή και αξιόπιστου συμμάχου.
Εφόσον το νομοσχέδιο εγκριθεί από την γερουσία θα έχει γίνει ένα πρώτο σημαντικό βήμα για την Ελλάδα. Όμως για να αποκτήσει αυτή η θεωρητική στρατηγική σχέση πραγματικό και ουσιαστικό περιεχόμενο, απαιτείται δουλειά σε βάθος και όχι επικοινωνιακά πυροτεχνήματα.
Και καθώς η απειλή εναντίον της χώρας μας προέρχεται κυρίως από την Τουρκία, οι επιδιώξεις θα πρέπει σε αυτή την κατεύθυνση να κινούνται ώστε οι παραχωρήσεις προς την Ουάσιγκτον να έχουν τουλάχιστον ανταλλάγματα που θωρακίζουν έναντι της Τουρκίας και δεν εξυπηρετούν απλώς τις στρατιωτικές ανάγκες των ΗΠΑ.
Γιατί τελικά για την Ελλάδα η απειλή παραμένει η ίδια, είτε η Τουρκία προμηθευτεί S-400 είτε τελικά αποκτήσει τα 100 F-35 και τους αμερικανικούς Patriot…
