Η βία των τελευταίων αυτών ημερών στην Ανατολική Ιερουσαλήμ σε περίοδο του Μουσουλμανικού Ραμαζανιού, εν μέσω Πανδημίας, αποδεικνύει πόσο δύσκολη και εύθραυστη είναι η πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα στις σχέσεις μεταξύ της Παλαιστινιακής αρχής και του κράτους του Ισραήλ.
Το τελευταίο χρόνο, το Ισραήλ, είχε και έχει την δυνατότητα να χτίσει επίσημες και ελπίζω σταθερές σχέσεις με χώρες του Κόλπου αλλά και αραβικών κρατών της Βόρειας Αφρικής. Ένα πολύ ενδιαφέρον γεγονός πού έδωσε πνοή στο όρους Ειρήνη και Συνεργασία.
Σχέσεις που ήταν αναμενόμενες υπό κάποιες συνθήκες ανάγκης βιώσιμης οικονομικής και παγκόσμιας αλλά και περιφερειακής ανάπτυξης. Ώστε να αυξηθεί το εμπορικό ισοζύγιο, οι επενδύσεις, ο πολιτισμικός διάλογος και βεβαίως ο τουρισμός. Να ενισχυθεί ο δια-θρησκευτικός διάλογος και βεβαίως να ενισχυθεί η ευκαιρία να εμπλακούν περισσότερα μέρη τις διαπραγματεύσεις για το μέλλον δύο κρατών. Μέρη που πιστεύουν στο ορθολογικό και πραγματιστικό δρόμο της επίλυσης συγκρούσεων δια του διαλόγου, και προσεγγίζουν τα θέματα αυτά με διαφορετικό τρόπο και ανάγκη.
Ωστόσο, ο δρόμος προς την ειρήνη δεν είναι εύκολος. Τα τρέχοντα γεγονότα στην Ιερουσαλήμ δείχνουν πόσο εύθραυστη είναι η ειρήνη όταν αυτή χτίζεται. Πως το ένα κακό φέρνει το άλλο. Πως το μίσος εκτοξεύεται. Πως κινείται ο κόσμος στα παγκόσμια κοινωνικά δίκτυα. Τι πιστεύει και τι ερμηνεύει.
Αναζητούμε λοιπόν ηγέτες για ειρήνη και διάλογο. Για συνοχή στα λόγια και στις πράξεις ειρήνης. Χρειάζονται ηγέτες που να επιλύουν ζητήματα. Όχι να αναζητούν αναδιαμόρφωση του γεωπολιτικού χάρτη προς χάρη προσωπικών σχεδίων.
Τί γίνεται λοιπόν τώρα στο Ισραήλ και τα Παλαιστινιακά εδάφη
Επί της πραγματικότητας, στην περιοχή της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, όσο και την περιοχή της SkeikhAlJarrahυπάρχει εξελισσόμενη δικαστική διαμάχη. Που κρατάει χρόνια. Στην SkeikhAlJarrah, υπάρχουν εκτοπισμένες Παλαιστινιακές οικογένειες όπου εγκαταστάθηκαν εκεί το 1956 και ήταν 28 οικογένειες. Για τους Ισραηλινούς η περιοχή αυτή θεωρείται Ισραηλιτική. Και κρατάει ιστορικά, στα τέλη του 19 αιώνα όταν αναφέρεται αγορά της γης από μια εβραϊκή οικογένεια. Πρόσφατα, εβραϊκές θρησκευτικές ομάδες (θρησκευτικές εποικιστικές ομάδες)ζητούν την γη πίσω. Το δικαστήριο ήταν να αποφασίσει προ ημερών αλλά δεν το έκανε. Έτσι οι ομάδες αυτές αποφάσισαν να κάνουν κίνηση εκτοπισμού των Παλαιστινίων για ακόμα μια φορά. Το ένα γεγονός έφερε το άλλο. Οι δυνάμεις ασφαλείας έφθασαν να στηρίξουν και έτσι άρχισε το νέο γεγονός που καταγράφτηκε στην ιστορία ως αρχή μιας νέας πολιτικής διένεξης.
Ταυτοχρόνως, η χωρίς λογική, κίνηση των δυνάμεων της αστυνομίας κατά την τελευταία Παρασκευή (πριν το τέλος του Ραμαζανιού κατά την ώρα προσευχής) αλλά και η εκτεταμένη χρήση χημικών στο τέμενος δεν ήταν σωστή και για κανένα μέρος θρησκευτικής λατρείας σ οποιαδήποτε θρησκεία. Η Ιερουσαλήμ είναι Ιερό Θρησκευτικό μέρος για όλες τις Θρησκείες. Και αυτό πρέπει να γίνει σαφές.
Κάπου εκεί αρχίζουν τα επεισόδια τα οποία έχουν τάσεις μίσους από όλες τις πλευρές. Το ένα γεγονός φέρνει το άλλο. Παρατηρούμε και προσωπικές μάχες. Ρίχνεται καθημερινά λάδι στη φωτιά.
Και κάπου εκεί μπαίνει και στο παιχνίδι ξανά η τρομοκρατική ομάδα της Χαμάς. Με πυραύλους οι οποίοι αντικρούονται από τη στρατιωτική εναέρια ασπίδα του Ισραήλ. ToIronDome. Την επομένη δολοφονείται διοικητής και αξιωματικοί της Χαμάς σε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή που ωστόσο φέρνει και αμάχους Παλαιστίνιους νεκρούς και αμάχους στην Λωρίδα της Γάζας. Το μίσος μεγαλώνει. Οι Ρουκέτες πολλαπλασιάζονται. Σε μία νύχτα μίσους χωρίς τελειωμό. Το Συμβούλιο Ασφαλείας κάνει έκτακτη συνεδρίαση. Με μια ξύλινη γλώσσα που δεν αρμόζει στην πολιτική επίλυσης συγκρούσεων, απαιτεί να σταματήσει το μίσος και οι πράξεις μίσους. Ο ακόμα ηγέτης του Ισραήλ μέχρι νεωτέρας Νετανιάχου, στην προσπάθεια να ηγηθεί σε μια δύσκολη στιγμή, όταν ακόμα στο Ισραήλ δεν υπάρχει σταθερή κυβέρνησης συνεργασίας και ενότητας, σημειώνει: δεν θα γίνει ανεχτή η οποιαδήποτε τρομοκρατία στο κράτος του Ισραήλ.
Και αν σκεφτεί κανείς το αριθμό επιθέσεων σε ένα βράδυ μόνο στις 11 Μαϊου 2021, φαντάζει κανείς πως πάμε για συνεχείς επιθέσεις και αντεπιθέσεις. Μέχρι και δίπλα από το αεροδρόμιο BenGurrionδέχτηκε το Ισραήλ επιθέσεις. Είναι προφανές ότι χτυπούν σε όλα τα επίπεδα. Και νομίζω πως αυτό δεν θα μείνει αναπάντητο.
Επί των διμερών σχέσεων, εθνικά, μεταξύ των δύο μερών (Ισραήλ-Παλαιστινιακής Αρχής). Όπου το κατηγορητήριο συνεχίζει στις μεταξύ τους σχέσεις για το οτιδήποτε πλέον. Σε μια περίοδο εν μέσω εκλογών της Παλαιστίνης και εν μέσω αναζήτησης κυβέρνησης στο Ισραήλ μετά εκλογών περιόδου και ακόμα μη ικανότητας στροφής προς την κυβερνητική ομαλότητα.
Εκ διαμέτρου της περιφέρειας,η Τουρκία και το Ιράν πρέπει να λογοδοτήσουν. Τα κοινωνικά δίκτυα δείχνουν κινήσεις Τουρκίας όχι μόνο ρητορική. Αν αυτό αληθεύει τότε φοβάμαι πως θα αναπτυχθεί η κατάσταση στη γεωγραφική περιοχή.
Ο Πρόεδρος Ερντογάν πάλι ερμηνεύει και διακατέχεται σε ακόμα πιο ισχυρούς (για αυτήν) (οπισθοδρομικούς για μένα) ρόλους. Σε μια περίοδο οικονομικής αναστολής.Εξαγάγει το φόβο να χάσει το τιμόνι της ηγεσίας της Τουρκίας. Όπου με λαϊκισμό αλλά και με « ρητορική σοβαρότητα» των πράξεων του, επιδιώκει να αναζωπυρώσει την τύχη του που δεν φαίνεται να έχει αρκετό πλέον «στρατηγικό βάθος» όταν άλλοι πρωτεργάτες περιμένουν την σειρά τους.
Πάει καιρός που επικαλείται τον προστάτη των Παλαιστινίων. Μέχρι τα γεγονότα του NaviMarmaraωστόσο είχε εποικοδομητικές σχέσεις με το Ισραήλ για περισσότερα από 10 χρόνια στρατηγικής συνεργασίας. Και βεβαίως ισχυρού εμπορικού ισοζυγίου ακόμα και σήμερα με το Ισραήλ. Τί θα γίνει λοιπόν αν συνεχίζει την ρητορική του «ότι το κράτος του Ισραήλ τρομοκρατεί»; Όταν επιδιώκει να έχει ρόλο στην Μέση Ανατολή; Στη Συρία το Βόρειο Ιράκ την βοήθεια στους Αζέρους και να εξισώνει μέχρι και την γεωγραφική περιοχή του Τουρκμενιστάν και τους Μογγόλους ως Τούρκους;
Το Ιράν συνεχίζει την υποστήριξη όποιων ομάδων βάλουν εναντίον του Ισραήλ; Γιατί συνεχίζει αυτό; Γιατί τώρα; Γιατί εν μέσω της διαμεσολάβησης στην Βιέννη για ένα νέο πρόγραμμα οριοθέτησης χρήσης ή μη της ατομικής ενέργειας και ελέγχου από τα κλιμάκια του ΟΗΕ; Ποιος ο ρόλος στον Αραβικό Κόλπο μετά και από την τεράστια συμφωνία παρουσίας κινεζικών επενδύσεων και στρατιωτικών δυνάμεων εντός του Ιράν; Και στην Αραβικό Κόλπο; Μήπως λοιπόν πάμε για το δεύτερο κύκλο γεωπολιτικής αναμόρφωσης ή επιδίωξης αυτής;
Εξίσου, σε ένα ακόμα μεγαλύτερο κύκλο και σε μεγαλύτερη έκταση η Ευρώπη και Ευρωπαϊκές χώρες όπως και Αραβικές χώρες και μεγάλες δυνάμεις ΗΠΑ-Ρωσία Κίνα, μεταξύ άλλων, ζητούν αυτοσυγκράτηση,ανεκτικότητα, συμμετοχή σε διάλογο και παραδοχής, ότι τα γεγονότα αυτά δεν τιμούν καμία πλευρά. Από την άλλη απαιτούν άμεση παύση εχθροπραξιών. Ωστόσο με απαίτηση και ορθώς το σεβασμό των θρησκευτικών ελευθεριών. Αλλά στην πράξη τί κάνουμε;
Τα γεγονότα αυτά δενθα έπρεπε να γίνονται. Αυτό είναι σίγουρο. Το 2021 εν μέσω Πανδημίας αλλά και νέων επιλογών για την επίλυση συγκρούσεων θα έπρεπε να υπήρχε ένα ισοζύγιο. Μετά από τους τόσους πολέμους στην περιοχή ένας νέος πόλος πρέπει να οριοθετηθεί. Μια νέα νοητή στρατηγική γραμμή. Εξίσου, πρέπει να γίνει σαφής ο ρόλος των εταίρων και συμμάχων και να δράξουν ευκαιρίας για εκτενή και ειλικρινή διάλογο. Για το μέλλον συμφωνίας δύο κρατών Ισραήλ και Παλαιστίνης. Αλλά και μαζί την επίλυση πολλών χρόνιων ζητημάτων διχοτόμησης κρατών όπως της Κύπρου. Καθώς όλα τα ζητήματα αυτά αποτελούν ζητήματα διεθνούς ασφάλειας.
Τα παραπάνω για να υλοποιηθούν, χρειάζονται πολιτική αποφασιστικότητα. Χρειάζονται σταθερές πολιτικές κυβερνητικές αρχές. Να συμβάλλουν μέρη τα οποία θέλουν και μπορούν να συμβάλουν στην ειρήνη και σταθερότητα, στο διάλογο στην ανεκτικότητα, στο σεβασμό. Στην εκτίμηση. Όλα τα γεγονότα πρέπει να κριθούν και πολλά σε νομικό επίπεδο. Αλλά πρέπει να ληφθούν αποφάσεις.
Το Αβραχαμικό Σύμφωνο ίσως είναι η αρχή για κάτι μεγαλύτερο. Με ταυτόχρονη συνεργασία χωρών της Μεσογείου σε ένα Μεσανατολικό Μεσογειακό διάλογο. Ένα οργανισμό τα ζητήματα αυτά να συζητηθούν. Τα μέρη να καλεστούν να συμμετέχουν στο διάλογο. Το μίσος και ο φθόνος δεν λύνουν ζητήματα. Πρέπει να μπει μια κόκκινη γραμμή. Πραγματικά.
Δυνάμεις πολεμικής ρητορικής και λαϊκισμού όπως της Τουρκίας πρέπει να εκλείψουν. Μόνο βλάπτουν. Και χρησιμοποιούν το λαϊκισμό να τρομολαγνήσουν. Τα όσα γίνονται δεν είναι σωστά. Αλλά με απειλές σε κρατικό και περιφερειακό επίπεδο. Δεν γίνεται τίποτα. Γιατί τί θα γίνει αν συνεχίσει να «ρίχνει το γάντι η Τουρκία» και κάποια γείτονα ή περιφερειακή χώρα όπως η Ελλάδα το σηκώσει;
Θα ήθελα να επισημάνω στο σημείο αυτό πως συνεπώς καλό θα είναι να είμαστε πολλοί προσεκτικοί και στην ανάλυση των γεγονότων σε συνεχή ροή και στην ερμηνεία και ακόμα πιο πολύ τις πράξεις που θα πρέπει να κάνουν. Από την άλλη, θα πρέπει να σταματήσουν οι εχθροπραξίες άμεσα.
Ωστόσο ας γνωρίζουμε τα εξής: τα γεγονότα που τρέχουν δεν είναι τυχαία.Είναι ξεκάθαρο πως το ποτήρι έχει τάσεις να ξεχειλίζει και πάλι, τοπικά και περιφερειακά με ζητήματα τα οποία είναι χαρακτηριστικά του 20ου αιώνα αλλά δεν θα έπρεπε να είναι έτσι στην σύγχρονη εποχή.
Ο χρόνος και οι τάσεις πολεμικών απειλών, συνδέονται μεταξύ τους με όλα τα γεγονότα που συμβαίνουν στην περιοχή και στα πέριξ.
Και κάπου εδώ ίσως είναι καλό να τραβήξει κανείς μια κόκκινη γραμμή επί της πράξης. Είναι σημαντικό να υπάρχει επικοινωνία. Σεβασμός θρησκευτικός, κοινωνικός, πολιτισμικός και πολιτικός. Είναι εξίσου, σημαντικό να σεβόμαστε τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων.
Ας οργανωθεί και να πλαισιωθεί το πλαίσιο συνεργασίας κρατών που έχουν την πολιτική θέληση για να αναπτύξουν την πολιτική της ανεκτικότητας και της γνώσης πως επιτυγχάνεται αυτό στην πράξη και να επιλύονται συγκρούσεις.
Η Ελλάδα είναι σύμμαχος με πολλά από αυτά τα κράτη, το Ισραήλ και την Παλαιστίνη. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο, την Ιορδανία την Σαουδική Αραβία και την Κύπρο βεβαίως. Πρέπει ωστόσο η Ελλάδα να πάρει πρωτοβουλία και πρωταγωνιστικό ρόλο στην Μέση πολιτική διαπραγμάτευσης στην περιοχή. Όπου χρειαστεί να έχει ρόλο στρατηγικού και στρατιωτικού ηγέτη. Εξίσου καλό είναι να γίνουμε πόλος διαμεσολάβησης και πραγματικού εμπορικού ισοζυγίου, αναβαθμίζοντας και αναμορφώνοντας το στρατηγικό μας ιστορικό πλαίσιο που εξίσου ανήκουμε στην Ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και Μεσογείου.
Ίσως με μια πρωτοβουλία της Ελλάδος σε κάτι πιο απτό. Πιο συγκεκριμένο και πιο ουσιαστικό να μπορούμε να είμαστε πρωτεργάτες μιας οργάνωσης κρατών που η αρχή της ανεκτικότητας και πρωτοβουλίας επίλυσης ανάλογων, συγκρούσεων να είναι βασικός πυλώνας εξωτερικής πολιτικής.
Προς το παρόν τα γεγονότα στην Ιερουσαλήμ δεν είναι καλά. Και πρέπει να προσέξουμε. Θέλει νηφαλιότητα και σεβασμό όλων των μερών. Τα δύο μέρη έχουν μόνο καλά να λένε για την Ελλάδα.
Το ζήτημα είναι τί μπορεί η Ελλάδα να κάνει τόσο για το Ισραήλ όσο και την Παλαιστίνη. Και θα δει κανείς ότι το «κουτί της Πανδώρας», αν το ανοίξεις θα πρέπει να πληρώσεις και το τίμημα να μην είσαι πάντα αρεστός σε όλες τις πλευρές και όλες τις απόψεις. Αυτό λέγεται δύναμη ισοζυγίου αλλά και ικανότητας να λαμβάνεις πρωτοβουλίες με αποτέλεσμα σε μια Δημοκρατική κοινωνία. Γιατί τα δύο μέρη αυτά είναι γείτονες μας και συνοδοιπόροι στην ιστορία και πρέπει να βοηθήσουμε να έρθει το τέλος των εχθροπραξιών και να κοιτάξουμε το μέλλον.
*Ο Δρ. Μάριος Παναγιώτης Ευθυμιόπουλος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας Και Στρατηγικής, Κοσμήτορας Σχολής Παγκόσμιας Πολιτικής και Ασφάλειας
Αμερικανικό Πανεπιστήμιο των Εμιράτων και Μέλος του ΔΣ του Παρατηρητηρίου Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας(ΠΕΜΑΣ)
