Tου Νίκου Μελέτη
Νέο βηματισμό στο Κυπριακό εν αναμονή εκδήλωσης πρωτοβουλίας από τα Ηνωμένα Έθνη για επανάληψη των συνομιλιών και πιθανόν για νέα, έστω και άτυπη, πενταμερή διάσκεψη αναζητεί η κυβέρνηση, θέλοντας να έχει ξεκάθαρη εικόνα για τις επιδιώξεις της ελληνοκυπριακής πλευράς ώστε να διαμορφωθεί ένα σαφές πλαίσιο εντός του οποίου θα αξιοποιηθεί πλήρως το διπλωματικό κεφάλαιο των δύο χωρών.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη συνάντηση που είχε με τον Ν. Αναστασιάδη εξέφρασε την πλήρη και αμέριστη στήριξη στις προσπάθειες του Κύπριου προέδρου για επανέναρξη των συνομιλιών, όμως εν όψει και της συνάντησής του με τον Τ. Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, όπου εκ των πραγμάτων το Κυπριακό θα είναι στην κορυφή της ατζέντας λόγω και των επιπτώσεων που έχει η μη επίλυση και στο θέμα του φυσικού αερίου, θέλει να έχει σαφή εικόνα για τις επιδιώξεις της ελληνοκυπριακής πλευράς. Και επίσης να έχει υπάρξει διαμόρφωση των εναλλακτικών σεναρίων και των επόμενων βημάτων για κάθε σενάριο, ώστε η Ελλάδα ως εγγυήτρια δύναμη να μπορεί να ασκήσει τον ρόλο της και συγχρόνως να ενισχύσει τη διαπραγματευτική θέση της ελληνοκυπριακής πλευράς.
Πάντως και η Αθήνα συμφωνεί με τη Λευκωσία ότι ουσιαστικές συνομιλίες δεν μπορεί να ξεκινήσουν όσο η Τουρκία παραβιάζει κατάφωρα τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, απειλεί με τετελεσμένα στα Βαρώσια κατά παράβαση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και καθημερινά ασκεί επιθετική πολιτική στην περιοχή.
Και αυτό θα είναι ένα από τα βασικά ζητήματα που αναμένεται να θέσει και στον Τούρκο πρόεδρο Τ. Ερντογάν ο Κ. Μητσοτάκης, επισημαίνοντας την ελληνική θέση ότι δεν μπορεί ο διάλογος είτε αφορά το Κυπριακό είτε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις να γίνεται υπό καθεστώς απειλών.
Τα ζητήματα του Κυπριακού μπήκαν σε μια σειρά στη συνάντηση στο Μέγαρο Μαξίμου, όμως κρίθηκε αναγκαίο να υπάρξει και νέος γύρος επαφών σε υπηρεσιακό επίπεδο και για τον λόγο αυτό βρίσκεται σήμερα στη Λευκωσία ελληνική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον γ.γ. του ΥΠΕΞ Θ. Δεμίρη για συνομιλίες στο κυπριακό ΥΠΕΞ.
Η θέση για κατάργηση των εγγυήσεων και απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων διατυπώθηκε δημοσίως και από τον Κ. Μητσοτάκη και τον Ν. Αναστασιάδη, αποτυπώθηκε και στο κοινό ανακοινωθέν και αποτελεί θέση αρχής και «κόκκινη γραμμή» για Αθήνα και Λευκωσία.
Η νέα ελληνική κυβέρνηση, όμως, αναθεωρεί την πολιτική Κοτζιά στο Κυπριακό, η οποία ως τακτική βασίστηκε στο δόγμα η «Ελλάδα ασχολείται με τη διεθνή πτυχή και οι Κύπριοι διαπραγματεύονται την εσωτερική διάσταση», πολιτική η οποία διαμορφώθηκε και εκφράσθηκε από τον πρώην υπουργό τόσο στην προετοιμασία όσο και κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στο Κραν Μοντανά.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η ελληνική πλευρά θεωρεί απολύτως λανθασμένη την τακτική αυτή, καθώς η διαπραγμάτευση του Κυπριακού είναι ενιαία και αναφέρεται ενδεικτικά το γεγονός ότι ενώ η ελληνική πλευρά διαπραγματευόταν την κατάργηση των εγγυήσεων και την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, τα ανταλλάγματα κλήθηκαν να τα καταβάλουν η ελληνοκυπριακή πλευρά και ο Ν. Αναστασιάδης, σε κρίσιμα για τη βιωσιμότητα της λύσης κεφάλαια, όπως η πολιτική ισότητα, η αποτελεσματική συμμετοχή κ.λπ. Και επισημαίνεται από πηγές ότι εάν για την κατάργηση των εγγυήσεων απαιτηθούν ακραία ανταλλάγματα στην εσωτερική πτυχή της διακυβέρνησης και του διαμοιρασμού εξουσίας, τότε θα ακυρώνεται στην πράξη το όφελος για την ελληνοκυπριακή πλευρά.
Χωρίς φυσικά να επιδιώκει τη συμμετοχή στη διαπραγμάτευση των εσωτερικών πτυχών, η Αθήνα θέλει να έχει σαφή εικόνα για το ποιες είναι οι «κόκκινες γραμμές» της Λευκωσίας που δεν μπορούν να ξεπερασθούν, για το ποιες άλλες ιδέες ίσως υπάρχουν ως σκέψεις ή ως Plan B στην ελληνοκυπριακή πλευρά, ώστε βάσει αυτών να διαμορφωθεί και η διαπραγματευτική στάση της Ελλάδας ως εγγυήτριας δύναμης εν όψει των επαφών της Νέας Υόρκης.
Αθήνα και Λευκωσία αναμένουν τις επόμενες κινήσεις της εκπροσώπου του ΟΗΕ για το Κυπριακό Τ.Χ. Λουτ και εάν τελικά θα επιδιώξει να έχει συναντήσεις και με τις εγγυήτριες δυνάμεις πριν εισηγηθεί στον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ να συγκαλέσει τριμερή συνάντηση με τη συμμετοχή των κ. Αναστασιάδη και Ακιντζί. Και εάν θα φέρει στο τραπέζι την πρόταση για άτυπη πενταμερή διάσκεψη.
Είναι σαφές και για τις δύο πλευρές πάντως ότι άτυπη πενταμερής, όπως την εννοεί ο κ. Τσαβούσογλου δεν τίθεται καν προς συζήτηση. Ο Τούρκος υπουργός έχει προτείνει η πενταμερής να γίνει σε αναζήτηση «μοντέλου» λύσης, κάτι που σημαίνει εγκατάλειψη όλου του πλαισίου των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας και επικίνδυνους πειραματισμούς.
Παρά τις κατά καιρούς δηλώσεις του κ. Αναστασιάδη που γίνονται αντικείμενο παρεξηγήσεων (ο κ. Τσαβούσογλου υποστήριξε ότι είχε αναφερθεί στο Κραν Μοντανά και σε λύση δύο κρατών, κάτι που διαψεύδει η Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας), η Λευκωσία επιμένει ότι δεν γίνεται αποδεκτή αλλαγή της βάσης των συνομιλιών.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η συνάντηση του Κ. Μητσοτάκη με τον Τ. Ερντογάν στο βαρύ κλίμα που δημιουργεί, τόσο η πίεση στο προσφυγικό όσο και η κλιμάκωση των προκλήσεων σε Αιγαίο και Κύπρο, προσλαμβάνει κρίσιμο χαρακτήρα.
Καθώς τουλάχιστον θα διερευνηθούν σε ανώτατο επίπεδο οι προθέσεις του Τούρκου ηγέτη, ο οποίος μία με τις απειλές για το άνοιγμα της στρόφιγγας των μεταναστευτικών ροών, μία με τον χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας» και με τις απειλές εναντίον της Κύπρου και την περικύκλωσή της με πολεμικά, ερευνητικά και γεωτρύπανα, κάθε άλλο παρά αφήνει περιθώριο για συνεννόηση και ψύχραιμη και ουσιαστική συζήτηση των προβλημάτων.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο Παρασκευής 13 Σεπτεμβρίου
