Απομένουν έξι μήνες μέχρι την 24 Δεκεμβρίου, ημέρα διεξαγωγής των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών στη Λιβύη, που συμπίπτει με την 70η επέτειο της Ανεξαρτησίας της! Μία ημέρα σταθμός για την μελλοντική πορεία της χώρας αν όμως τελικά φθάσουμε σε αυτήν την ημέρα ομαλά.
Το πρώτο τρίμηνο διάχυτης αισιοδοξίας που ακολούθησε μετά τον σχηματισμό και την ψήφο εμπιστοσύνης της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας-ΚΕΕ (NGU) του εκλεκτού της Άγκυρας Αμπντουλχαμίντ Νταμπέιμπα και την συγκρότηση Τριμελούς Προεδρείου με επικεφαλής τον Μωχάμεντ αλ Μένφι ακολουθεί έντονος προβληματισμός και ανησυχία μέσα και έξω από την Λιβύη για το «από εδώ και πέρα»! Και φυσικά άμεσα ενδιαφερόμενη είναι και η χώρα μας.
Αναφύονται πολλά εμπόδια στην πορεία ομαλοποίησης της Λιβύης, σύμφωνα με τον «Οδικό Χάρτη» που έχει συμφωνηθεί από το Λιβυκό Φόρουμ Πολιτικού Διαλόγου(ΛΦΠΔ). Η Μεταβατική Εκτελεστική Διοίκηση και πρωτίστως η κυβέρνηση Νταμπέιμπα η οποία εκτός από την διεξαγωγή ομαλών και δίκαιων(!) εκλογών, έχει το σημαντικό έργο να συμφιλιώσει την χώρα, να ενοποιήσει δομές και λειτουργίες μετά από σχεδόν επτά χρόνια εμφυλίων συγκρούσεων και βεβαίως να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης του λιβυκού λαού ανεξαρτήτως φυλής ή φατρίας.
Βέβαια τονίζεται ο προσωρινός χαρακτήρας της κυβέρνησης αλλά αυτό δεν την εμποδίζει να υπογράφει σημαντικές μακροπρόθεσμες συμφωνίες με την Τουρκία, όπως έγινε την 12 Απριλίου όταν μαζί με τον Νταμπέιμπα μετέβησαν στην Άγκυρα όλοι σχεδόν οι υπουργοί του.
Η Λιβύη οδεύει προς εκλογές χωρίς να υπάρχει εγκεκριμένο... Σύνταγμα, αλλά ούτε ακόμα… εκλογικός νόμος! Είναι σχεδόν αδύνατο να διεξαχθεί πριν το Δεκέμβριο Δημοψήφισμα πάνω στο Σχέδιο Συντάγματος του 2017 που θα εγκρινόταν αν ελάμβανε απλή πλειοψηφία και στα τρία εδαφικά διαμερίσματα της χώρας. Μέχρι τώρα δεν υπάρχει συμφωνία για τον εκλογικό νόμο.
Η έλλειψη συνταγματικής νομιμότητας και ενός ευρέως αποδεκτού εκλογικού νόμου θα στερήσουν στην όποια κυβέρνηση και στον πρόεδρο που θα προέλθει από τις εκλογές, από την απαραίτητη νομιμότητα και θα δώσουν και πάλι σε αυτήν αναπόφευκτα προσωρινό χαρακτήρα.
Όμως το μεγάλο και δύσβατο εμπόδιο, παρά τα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ/ΟΗΕ και τις διαρκείς εκκλήσεις πολλών χωρών αλλά και κάποιων ολίγων κυβερνητικών στελεχών της Λιβύης, όπως η υπουργός Εξωτερικών Νάιλα ελ Μανγκούς για άμεση αποχώρηση, είναι η συνέχιση της παρουσίας περίπου 20 χιλ ξένων παραστρατιωτικών και άλλων μισθοφόρων αλλά και ξένων κυβερνητικών στρατιωτικών δυνάμεων όπως αυτές της Τουρκίας. Αναντίρρητα πρόκειται για αποσταθεροποιητικό παράγοντα.
Η Τουρκία μάλιστα συνεχίζει να λειτουργεί την αερογέφυρα μεταξύ Άγκυρας και της Αεροπορικής Βάσης Αλ Ουατίγια (Okba Ibn Nafa).
Το επιχείρημα του Νταμπέιμπα και της πλειονότητας των μελών της κυβέρνησης του που αναμφίβολα διάκεινται ευνοϊκά απέναντι στην Τουρκία και προέρχονται από την προηγούμενη κυβέρνηση της Τρίπολης, είναι ότι τα τουρκικά στρατεύματα βρίσκονται εκεί μετά από πρόσκληση και συμφωνία με την νόμιμη κυβέρνηση Σάρατζ.
Χρήζει επίσης ιδιαίτερης προσοχής από ελληνικής πλευράς η δήλωση του συμβούλου του Τούρκου προέδρου Μεσούτ Χακί Καζίν με την οποία επεσήμανε ότι η χώρα του θα μπορούσε να στηρίξει με στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις την ασφάλεια των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνεργαζόμενη με την FRONTEX!
Και επειδή η Λιβύη είναι μία από τις κύριες πύλες για τους μετανάστες που επιδιώκουν να εισέλθουν παράνομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία «τρέμει» σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο φαίνεται ότι η Άγκυρα σχεδιάζει «να παίξει και αυτό το χαρτί». Ήδη η Μάλτα έχει τοποθετηθεί θετικά σε μία τέτοια προοπτική ενώ και η Ιταλία φαίνεται να το συζητάει.
Σε ότι αφορά στην ενοποίηση των δομών βασική προϋπόθεση για την ομαλή πορεία και διεξαγωγή των εκλογών το έργο που έχει επιτελεστεί εδώ και 3 μήνες είναι σχεδόν μηδενικό.
Ας πάρουμε πρώτα απ’ όλα τους «δύο Στρατούς», του Χαλίφα Χάφταρ (LNA) και του Στρατού που δημιουργήθηκε από την κυβέρνηση Σάρατζ. Έχουν πολεμήσει ο ένας τον άλλον για πάνω από 7 χρόνια και η Κοινή Στρατιωτική Επιτροπή (JMC 5+5) που αποτελείται από ανώτερους αξιωματικούς και των δύο τους δεν έχει σημειώσει πρόοδο.
Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες αστάθειας. Οι δύο de facto ξεχωριστές διοικητικές οντότητες που δημιουργήθηκαν τα δύο προηγούμενα χρόνια παραμένουν. Δεν υπάρχει ουσιαστικά κοινό δικαστικό σύστημα και το πιο βασικό δεν έχει ψηφιστεί ακόμα ο προϋπολογισμός.
Η πετρελαϊκή βιομηχανία της Λιβύης, η μόνη πηγή εσόδων της χώρας εξακολουθεί να βρίσκεται σε παραλυτική κατάσταση με τον πανίσχυρο Πρόεδρο της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου (NOC) Μουσταφά Σανάλαχ που κατέχει αυτήν την θέση από το 2014 ανεξαρτήτως του «ποιος πολεμάει ποιον και ποιος κερδίζει», να την θέλει αυτόνομη και να λαμβάνει η ίδια τα έσοδα από την πώληση πετρελαίου και όχι να καταβάλλονται στην Κεντρική Τράπεζα της Λιβύης (CBL).
Πάντως την Ηλεκτρική Ενέργεια την διαχειρίζεται Τουρκική Εταιρεία συμφερόντων της «Οικογενείας» Ερντογάν.
Αν και όχι πια τόσο ισχυρός όσο πριν δύο χρόνια ο Χαλίφα Χάφταρ ο οποίος επιθυμεί να διεκδικήσει την Προεδρία ακόμα δεν έχει μιλήσει, με τον Στρατό του να ελέγχει πλήρως την περιοχή ανατολικά της Σύρτης μέχρι και την Αίγυπτο. Η μεγάλη στρατιωτική παρέλαση πριν από δύο εβδομάδες στην Βεγγάζη ήταν μία επίδειξη για το ποιος «είναι το αφεντικό» στην Κυρηναϊκή και όχι μόνο σε αυτήν.
Υπόψη ούτε ο Νταμπέιμπα, ούτε άλλοι αξιωματούχοι της Κυβέρνησης του έχουν όλους αυτούς τους μήνες επισκεφθεί την Βεγγάζη και το Τομπρούκ και φοβούμενοι μία νέα στρατιωτική ενέργεια του Χάφταρ προς τα δυτικά συνεχίζουν να έχουν κλειστό τον παραλιακό δρόμο Μισράτα-Σύρτης.
Θα σταθούμε στον ρόλο μία μάλλον άγνωστης σε πολλούς πολιτικής φιγούρα της Λιβύης, που όλο και περισσότερο παρεμβαίνει στις πολιτικές εξελίξεις και τείνει να εξελιχθεί σε έναν νέο ισχυρό πόλος επιρροής και άνθρωπος της Άγκυρας.
Είναι ο τουρκικής καταγωγής πρόεδρος από το 2018 του Ανωτάτου Συμβουλίου του Κράτους Χαλίντ Αλ Μίσρι. Άνθρωπος του Σάρατζ, θανάσιμος εχθρός του Χάφταρ και άμεσα συνδεόμενος με την Μουσουλμανική Αδελφότητα. Αν και ηγείται ενός συμβουλευτικού και όχι εκτελεστικού οργάνου, τους τελευταίους δύο μήνες βρίσκεται καθημερινά στην επικαιρότητα επιτιθέμενος σε όσους αντιτίθενται στις μεθοδεύσεις της Ομάδας Νταμπέιμπα και στην τουρκική παρουσία.
Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση εθνικής ενότητας της Λιβύης υποστηρίζεται από την Διεθνή Κοινότητα και ιδιαίτερα οι χώρες της ΕΕ προσπαθούν να της δώσουν πρόσθετη νομιμοποίηση και κύρος και μάλιστα η ίδια η Ελλάδα με την επίσκεψη του πρωθυπουργού τον Απρίλιο χωρίς όμως να πάρει «κάτι πίσω»! Εκτιμώντας την τρέχουσα κατάσταση και τα εμπόδια που διαρκώς προκύπτουν στον δρόμο της ομαλοποίησης συμπεραίνουμε ότι υπάρχει μία υποβόσκουσα αστάθεια από την επωφελείται η Τουρκία.
Στην Ελλάδα πρέπει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις όπως είναι και όχι με ευσεβοποθισμούς. Η Τουρκία, την οποία κάποιοι στην Ελλάδα ανοήτως συνεχίζουν να χαρακτηρίζουν… «στριμωγμένη» και «απομονωμένη» δεν είναι μόνον παρούσα στην Λιβύη καθορίζοντας τους κανόνες και επηρεάζοντας τις εξελίξεις, αλλά συνομιλεί ως βασικός παίκτης και με άλλες χώρες που ενδιαφέρονται για την πορεία της χώρας αυτής.
Αυτό μάλιστα τονίστηκε στην ξαφνική συνάντηση που είχε την Παρασκευή ο Τούρκος ΥΠΑΜ Χουλουσί Ακάρ με τον Ιταλό και Βρετανό ομόλογο του, Λορέντζο Γκουερίνι και Μπεν Γουάλας αντίστοιχα πάνω στο Βρετανικό Αεροπλανοφόρο Queen Elizabeth στα ανοιχτά της Σικελίας. Οι συνομιλίες είχαν επίκεντρο την Λιβύη από όπου μόλις είχε επιστρέψει ο Βρετανός ΥΠΑΜ.
Η Τουρκία έχει πατήσει το πόδι της στην Λιβύη και δεν πρόκειται να το πάρει από εκεί. Έχει δημιουργήσει και διατηρεί συνθήκες δυσμενείς για την χώρα μας. Η παρουσία της Τουρκίας στην Λιβύη είναι κομβική για τις ηγεμονικές νέο-οθωμανικές της φιλοδοξίες.
Αυτό δείχνει και η επίσκεψη της σημαντικής τουρκικής κυβερνητικής ομάδος που έστειλε ο πρόεδρος Ερντογάν στην Λιβύη την Παρασκευή 11 Ιουνίου ενόψει της Διάσκεψης για την Λιβύη στο Βερολίνο την 23 Ιουνίου και την προφανή διαμόρφωση κοινής γραμμής αλλά και της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ όπου εκτιμάται ότι θα υποστηρίξει ότι δημιουργεί ανάσχεση στην …ρωσική επιρροή!
Στην Λιβύη βρέθηκαν ο ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο ΥΠΑΜ Χουλουσί Ακάρ (μετέβη αμέσως μετά την Σικελία και στο αεροδρόμιο τον υποδέχθηκαν Τούρκοι Αξιωματικοί), ο Υπουργός Εσωτερικών Σοϋλού, ο Αρχηγός των ΤΕΔ Στρατηγός Γιασάρ Γκιουλέρ, ο Αρχηγός της ΜΙΤ Χακάν Φιντάν, ο Διευθυντής Επικοινωνίας (Προπαγάνδας) του Προέδρου Φαχρεντίν Αλτούν που χειρίζεται και τα θέματα Στρατηγικής Επικοινωνίας της ίδιας της Λιβύης και φυσικά ο γνωστός μας Ιμπραήμ Καλίν! Με αφορμή αυτήν επίσκεψη ο εκπρόσωπος του «Λιβυκού Εθνικού Στρατού» του Χάφταρ Υποστράτηγος Χαλίντ αλ Μαζτζούμπ δήλωσε χθες Κυριακή ότι η Πρωτεύουσα του Λιβυκού Κράτους κατέχεται από την Τουρκία η οποία παραβιάζει την κυριαρχία της χώρας του.
Η Ελλάδα που έχει αποκλειστεί από την Διάσκεψη του Βερολίνου από την Γερμανία (αστείες οι δικαιολογίες της) διατηρεί πολύ σωστά διαύλους επικοινωνίας έστω με δευτεροκλασάτους πολιτικούς παράγοντες στην Λιβύη, ιδιαίτερα στην Βεγγάζη και θα πρέπει να παρακολουθεί τις εξελίξεις από κοντά. Από μόνη της δεν μπορεί να μειώσει την παρουσία και την επιρροή της Τουρκίας στην Λιβύη.
Μπορεί όμως να καταστήσει σαφές σε φίλους και αντιπάλους ότι οποιαδήποτε εμπλοκή της ΕΕ που θα ενίσχυε την (φιλοτουρκική) Διοίκηση της Λιβύης περνάει από την Αθήνα και αυτό μέχρι τώρα δεν το έχουμε ακούσει τουλάχιστον δημοσίως με κατηγορηματικότητα από την Κυβέρνηση.
Σημ. Η Τουρκία εκτός από τους ελεγχόμενους από αυτήν 7.000 Σύρους περίπου μισθοφόρους, διατηρεί επίσημη στρατιωτική παρουσία στην Αεροπορική Βάση της Αλ Ουατίγια, στο Αεροδρόμιο Μιτάγκι της Τριπόλεως, στην Μισράτα όπου έχει αναπτύξει στοιχειώδη Ναυτική Βάση και σχεδόν μόνιμα ναυλοχεί Φρεγάτα του Τουρκικού ΠΝ ενώ υπάρχει πληθώρα Συμβούλων και Εκπαιδευτών. Εκτιμάται ότι η συνολική δύναμη είναι 900-1000 άτομα. Η διακίνηση εφοδίων είναι συνεχής με την λειτουργία Μόνιμης Αερογέφυρας Άγκυρας-Τρίπολη.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
