Μεταξύ της σφύρας και του άκμονος- Ποιος φοβάται τον Ερντογάν

Του Στέλιου Φενέκου*

Α. Ο Ερντογάν

Είναι πλέον σαφές ότι ο Ερντογάν, κάθε άλλο παρά ο δημοκράτης ηγέτης είναι που θα αποκαθήλωνε το στρατιωτικό κατεστημένο και το Τουρκικό βαθύ κράτος, υπέρ των ελευθεριών και της Δημοκρατίας.

Και ναι μεν εν πολλοίς έχει καταφέρει να ελέγξει το στρατιωτικό κατεστημένο, όμως με τον Κεμάλ δεν έχει ακόμη καταφέρει να κοντραριστεί αν και προοδευτικά και έμμεσα το μεθοδεύει. Πέραν του ξηλώματος του κεμαλικού κράτους, η μη υποχρέωση σε ξένους ηγέτες (όπως έγινε με τον κ. Τσίπρα), να καταθέσουν στεφάνι στο μνημείο του Κεμάλ, το δηλώνει ξεκάθαρα.

Το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016 ήταν η αρχή για να δείξει το πραγματικό του πρόσωπο.

Φυλάκισε και συνεχίζει να φυλακίζει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που θεωρεί αντιφρονούντες , δικαστικούς, στρατιωτικούς και δημόσιους υπαλλήλους, για να αποδυναμώσει κάθε αρχή που θα μπορούσε να του αντισταθεί, έχει αλλάξει το Σύνταγμα για να δώσει υπερεξουσίες στον εαυτό του, τρομοκρατεί τους πολιτικούς του αντιπάλους με την απειλή της φυλάκισης, κατηγορεί για τρομοκράτη όποιον του αντιτίθεται, απειλεί τις γειτονικές χώρες με στρατιωτικές επεμβάσεις και πόλεμο, καταστρατηγεί το διεθνές δίκαιο,γράφει τις διεθνείς συνθήκες στα παλιά του παπούτσια και εκφράζει επεκτατικές διαθέσεις σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο, παραβιάζει θεμελιώδη ανθρώπινα και ατομικά δικαιώματα των πολιτών στη χώρα του, υποβαθμίζει τη θέση της γυναίκας (όπως έδειξε με την βίαιη διάλυση της συγκέντρωσης των γυναικών που γιόρταζαν την ημέρα της γυναίκας), απειλεί ξένες χώρες με παρεμβάσεις και επικηρύξεις, συλλαμβάνει και φυλακίζει ξένους δημοσιογράφους, ξένους υπηκόους και οιονδήποτε θεωρεί ότι αποτελεί κίνδυνο για την αυταρχική του εξουσία, και ο κατάλογος των αυταρχικών ενεργειών συνεχίζεται αδιάλειπτα.

Β. Μεγάλες προσδοκίες

Οι επιδιώξεις του και οι σχέσεις του με τη Ρωσία είναι προφανές ότι βασίζονται στα παρακάτω:

1. Θέλει να καταστήσει τη Τουρκία αυτόνομη και αυτοδύναμη χώρα, υπό την απόλυτη, μακρόβια κυριαρχία του.
   2. Θα προσπαθήσει να λάβει μέτρα σταδιακής απεξάρτησης της Τουρκικής οικονομίας από τις δυτικές αγορές και τον δυτικό δανεισμό, με δημιουργία νέων συμμαχιών και αγορών για την Τουρκική οικονομία, προσβλέποντας στην Ρωσία, στην Ασία, και στην Υποσαχάρια Αφρική.

2. Ο Μουσουλμανισμός, η οθωμανική παράδοση και ηαντιδυτική ρητορική είναι τα κύρια οχήματά του στη προσπάθεια αυτή.

3. Τον ενδιαφέρει να κάνει την Τουρκία μία μεγάλη Ασιατική δύναμη, παρά μία Ευρωπαϊκή/ Δυτική δύναμη μεσαίου μεγέθους, όπου θα υπόκειται στις δυτικές αντιλήψεις και δεσμεύσεις για την Δημοκρατία, τα ανθρώπινα και ατομικά δικαιώματα, το διεθνές δίκαιο, τον έλεγχο συμπεριφορών και εξοπλισμών και τον έλεγχο των υπερεξουσιών του.

Γ. Αντιδυτικό Σενάριο

Για να υποστηριχθούν όλα αυτά, χρειάζεται τα παρακάτω:

1. Στρατιωτική αμυντική ισχύ που θα την διασφαλίζει όχι μόνο με τα συμβατικά όπλα και τα τεράστια εξοπλιστικά προγράμματα που κάνει, αλλά με την πυραυλική τεχνολογία και τα πυρηνικά όπλα.

2. Με τους S-400, εκτός από την ενίσχυση της αντιπυραυλική προστασία της χώρας (αυτή έχει κυρίως ανάγκη), αποκτά και την τεχνογνωσία που του υπόσχονται ότι θα του παρέχουν οι Ρώσοι. Εκτός όλων αυτών το ζήτημα τωνS-400 εξυπηρετεί ως πρόσχημα και το ανατολίτικο παζάρι που κάνει με τις ΗΠΑ.

3. Η δημιουργία πυρηνικών εργοστασίων με Ρωσική τεχνολογία, καθιστούν την Τουρκία εν πολλοίς αυτάρκη σε ενέργεια αλλά επίσης την βάζουν γρήγορα στην πυρηνική τεχνολογία, με απώτερο στόχο να κάνει τα δικά του βήματα, που θα καταστήσουν την Τουρκία αυτόνομη και απόλυτα αποτρεπτική έναντι οιασδήποτε εξωτερικής απειλής.

4. Έχοντας διασφαλίσει όλα αυτά, θα μπορεί να διευρύνει τις διεκδικήσεις του σε όλα τα πεδία με τους γείτονές του, τόσο όσον αφορά τις συνθήκες όσο και τα εδαφικά ζητήματα, τα δικαιώματα και τα ζητήματα εκμετάλλευσης φυσικών πόρων.

5. Για να διασφαλίσει ότι δεν θα παρέμβει ο Δυτικός κόσμος και μάλιστα οι ΗΠΑ δυναμικά στο εσωτερικό της Τουρκίας, είτε και εναντίον του ίδιου, θέλει να έχει στενό σύμμαχό του τη Ρωσία. Η περίπτωση του Άσαντ και πως αυτός επιβίωσε, είναι χαρακτηριστικό δείγμα γι αυτόν.

Δ. Ο Δυτικός κόσμος και οι αντιδράσεις του

Ο Δυτικός κόσμος που περιλαμβάνει ΗΠΑ- ΝΑΤΟ και την ΕΕ δεσμεύεται να αντιδράσει λόγω των στρατηγικών δογμάτων και διακηρύξεων που έχουν γίνει έναντι της Ρωσίας:

1. Στη περίπτωση του έμπρακτου αυτού Ρωσο-τουρκικού σφιχτού εναγκαλισμού, οι διμερείς συμφωνίες αμυντικής συνεργασίας, οι ευνοϊκές εμπορικές συναλλαγές, και η συμμετοχή στα ζητήματα των ενεργειακών πόρων με δυτικές χώρες (αλλά και της ΕΕ), θα βαίνουν μειούμενες, ανάλογα με τον βαθμό που η Τουρκία απομακρύνεται από το δυτικό κόσμο.

2. Εάν η Τουρκία δεν αλλάξει συμπεριφορά και στρατηγική, και συνεχίσει στο ίδιο ή ελάχιστα παραλλασσόμενο μοτίβο, η λύση που θα μένει στο Δυτικό κόσμο, (εάν δεν επιτύχουν οι οικονομικές και άλλες κυρώσεις) για να μην χάσει τη Τουρκία από την ζώνη επιρροής του (και βγει από το ΝΑΤΟ), είναι να στραφεί και να επιτεθεί απευθείας στο στυγνό πρόσωπο του δικτάτορα Ερντογάν, φωτίζοντας και χρωματίζοντας τα αυταρχικά χαρακτηριστικά του.

3. Θα τον εντάξει στη κατηγορία των δυναστών, των αυταρχικών ηγετών που δεν ενδιαφέρονται για το λαό τους αλλά μόνο για την ενίσχυση και την μακροβιότητα του δικού τους δυναστικού καθεστώτος, λειτουργώντας εις βάρος του Δυτικού κόσμου, της συμμαχίας και των άλλων λαών.

4. Και τότε ο Ερντογάν θα πιέζεται και θα ανησυχεί, φοβούμενος ακόμη και τη σκιά του, με αποτέλεσμα να λαμβάνει μεγαλύτερα μέτρα προφύλαξης, να γίνεται πιο αυταρχικός, να τρομοκρατεί και να διώκει περισσότερο τους πολιτικούς του αντιπάλους, να γίνεται εσωστρεφής και ιδιόρρυθμος, όπως ακριβώς τόσοι και τόσοι δυνάστες που αποκαθηλώθηκαν στο παρελθόν.

5. Αυτό θα είναι το σημείο καμπής όπου θα ξεκινήσει και η πτώση, όπου θα τον σπρώχνουν κρυφές και φανερές δυνάμεις για να πέσει με πάταγο μία ώρα αρχύτερα.

6. Είναι αμφίβολο εάν θα μπορεί να τον σώσει ο φίλος του ο Βλαδίμηρος, που έχει πολλά και σημαντικά προβλήματα να λύσει ο ίδιος.

Ε. Σενάριο φιλοδυτικό- εκτός εάν...

Η πιο ανώδυνη λύση για τον Ερντογάν είναι να ξαναγυρίσει γρήγορα στο αυλάκι, έστω και με το πρόσχημα της συμμόρφωσής τους με τους S-400.

1. Εάν το κάνει και επενδύσει στη βελτίωση των σχέσεων του με τους γείτονες, στην θετική του ανταπόκριση στα ζητήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για το λαό του, στην επανέναρξη των συζητήσεων ένταξης στην ΕΕ, στην βελτίωση των σχέσεων του με Αίγυπτο, Ισραήλ και Ελλάδα, τότε θα μπει και στο τραπέζι συζήτησης για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και θα τον αντιμετωπίζουν ως μεγάλο ηγέτη, με προσκλήσεις στο G7, με συμμετοχή ουσιαστική στους G-20, με εμπορικές συναλλαγές και συνεργασίες, με αναβαθμισμένο ρόλο στη Νατοϊκή Συμμαχία, με τιμές και δόξες σε ΗΠΑ και ΕΕ.

2. Θα του κάνουν το χατίρι να ξανανοίξουν το Κυπριακό με πιο ευνοϊκούς όρους γι αυτόν, και ίσως να πιέσουν την ενδοτική Ελληνική κυβέρνηση να υποχωρήσει σε κάποια από τα ζητήματα που έχει αποδεχθεί για να ανοίξουν (κρυφά και φανερά).

3. Όσον αφορά την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο η φόρμουλα υπάρχει:

• Δεν είναι ανάγκη να αλλάξουν όλα τα κεφάλαια του διεθνούς δικαίου για να ικανοποιηθεί η Τουρκία, από τη στιγμή που ο ιδιωτικός τομέας και ο διεθνής ανταγωνισμός δίνουν κάθε δυνατότητα στη Τουρκία να μπει στο παιχνίδι των πετρελαίων μέσω αυτού.

• Τα δύο γεωτρύπανα μαζί με τις Τουρκικές εταιρείες που θα μπορούσαν να τα υποστηρίζουν, της δίνουν τη δυνατότητα να διεκδικήσει και να συμμετάσχει σε διεθνή συμβόλαια έρευνας και συνεκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου της Ανατολικής Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, χωρίς να ανοίξει ρουθούνι.

ΣΤ. Ελληνική Στρατηγική & Ενεργειακή Ασφάλεια

Σε αυτό το εξόχως μεταβαλλόμενο περιβάλλον, όπου ο Ερντογάν κινείται μεταξύ σφύρας και άκμονος, οι μάγοι της δικής μας εξωτερικής πολιτικής αντί να τηρήσουν στάση επιφυλακτική έναντι της Τουρκία (πλην όμως με εγρήγορση και πρωτοβουλία, για να εκμεταλλευθούν τις εξελίξεις που μας ευνοούν), παρεμβάλλονται επιπολαίως και ανεξήγηταυπέρ αυτής, στον διάλογο για τα ενεργειακά ζητήματα στη περιοχή .

1. Η αρχή των συγκοινωνούντων δοχείων που τόσο διακαώς επιδιώκει να επιβάλλει η Τουρκία συνδέοντας τα πολλά και διαφορετικά συμφέροντά της στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με ΗΠΑ, Ρωσία, ΕΕ, ΝΑΤΟ, Ελλάδα, Ισραήλ, Αίγυπτο, Κύπρο, Συρία, Λιβύη, επιτυγχάνεται με την γελοία διαμεσολάβησή μας υπέρ του να καθίσει στο τραπέζι διευθέτησης των ενεργειακών θεμάτων στη περιοχή χωρίς να έχει κάνει πίσω σε καμία από τις διεκδικήσεις της.

2. Η κυβέρνησή μας θα πρέπει να εκμεταλλευθεί έγκαιρα τις ευνοϊκές συγκυρίες για την Ελλάδα και τη Κύπρο που έχουν δημιουργηθεί στην Ανατολική Μεσόγεια ως ακολούθως:

• Να εντάξει τις όποιες ενέργειές μας υπό την ομπρέλα των αναγκαίων δράσεων για την ασφαλή και απρόσκοπτη διεξαγωγή των γεωτρήσεων, οι οποίες γίνονται σε συνεργατικό επίπεδο με τις άλλες δυνάμεις και συμμάχους που δρουν στη περιοχή (ΗΠΑ, Γαλλία, Ισραήλ, Αίγυπτο κλπ).

• Να αξιοποιήσει το στρατηγικό δόγμα της ενεργειακής ασφάλειας που έχουν διακηρύξει ΕΕ και ΝΑΤΟ και να αιτηθεί πιεστικά (και με την επιδίωξη υποστήριξης και από τους άλλους συνεργάτες-συμμάχους που έχουν συμφέροντα στη περιοχή), για την δημιουργία μόνιμης διεθνούς Ναυτικής δύναμης προστασίας για την ενεργειακή ασφάλεια ή την ένταξη του έργου αυτού στα πλαίσια της αποστολής των μόνιμων διεθνών-συμμαχικών και Ευρωπαϊκών δυνάμεων που δρουν στη περιοχή.

• Σε περίπτωση που δεν υποστηριχθεί το αίτημα από ΕΕ και ΝΑΤΟ, να επιδιώξει την δημιουργία μόνιμης δύναμης για την ενεργειακή ασφάλεια στη περιοχή, με συμμετοχή δυνάμεων από Ισραήλ, Αίγυπτο, Γαλλία και Ιταλία, και με την κατά περίπτωση συμμετοχή σε κοινές ασκήσεις με τις ναυτικές δυνάμεις των ΗΠΑ στη περιοχή.

Ζ. Συμπερασματικά

Η κυβέρνηση αλλά και αφελείς κυβερνητικοί παράγοντες (νυν και πρώην), θα πρέπει να σταματήσουν να ενδίδουν στο άνοιγμα της ατζέντας των Ελληνοτουρκικών θεμάτων, συνδέοντάς τα μάλιστα άμεσα και με τα πολύπλευρα συμφέροντά που δημιουργούνται στα ενεργειακά ζητήματα της Μέσης Ανατολής. Θα γίνουν όλα αντικείμενο ανατολίτικου παζαριού με εμάς τελικά χαμένους.

Η πολιτική, ότι τα μόνα Ελληνοτουρκικά θέματα που έχουμε προς επίλυση είναι της υφαλοκρηπίδας και του παράνομου casusbelli, είναι η πλέον ασφαλής και defacto δικαιολογημένη και σοφή επιλογή.

Τον κίνδυνο που επαπειλείται από την εξωφρενική αυτή συμπεριφορά θα τον επωμισθεί η κάθε νέα κυβέρνηση η οποία θα επιδιώκει την υποστήριξη των πάγιων εθνικών συμφερόντων και δεν θα έχει διάθεση να υποχωρήσει στα ζητήματα εθνικής κυριαρχίας, στα κυριαρχικά δικαιώματα και στις αρμοδιότητες. Και οπωσδήποτε οι Ένοπλες Δυνάμεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν την ενθάρρυνση αυτή των διεκδικήσεων και επεκτατικών τάσεων της Τουρκίας.

Ο τρόπος που διαμορφώθηκε και κατέληξε η συμφωνία των Πρεσπών είναι η σίγουρη συνταγή αποτυχίας και πρέπει να την αποφύγουμε.

Κρυφή διπλωματία, χωρίς την συναίνεση της αντιπολίτευσης και του κοινοβουλίου αλλά και χωρίς την μέγιστη δυνατή συναίνεση του Ελληνικού λαού, χωρίς γνώση και προβλεπτικότητα, με διαπροσωπικές σχέσεις και διμερείς ευκαιριακούς διαλόγους, με αδικαιολόγητη εμπιστοσύνη προς μπαμπέσηδες συνομιλητές, και με διαδικασίες μη αναστρέψιμες, οι οποίες εγκλωβίζουν κάθε νέα Ελληνική κυβέρνηση, δεν το λες πλέον αφέλεια και άγνοια, αλλά ενδοτισμό και ιδεοληπτική πρόθεση.

*Ο Στέλιος Φενέκος είναι Υπονάυαρχος ε.α. ΠΝ και Πρόεδρος της «Κοινωνίας Αξιών»