Του Νίκου Μελέτη
Νέα δεδομένα για την ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια της Ευρώπης αλλά και για τις γεωστρατηγικές ισορροπίες στην Γηραιά Ήπειρο, φαίνεται ότι προκαλεί η ασφυκτική πίεση του προέδρου Τραμπ προς το Βερολίνο με στόχο τον υποθαλάσσιο αγωγό Nord Stream 2 που θα συνδέει την Ρωσία και τη Γερμανία και πρακτικά θα διευρύνει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία και περιθωριοποιεί τον ρόλο της Ουκρανίας από την οποία μέχρι τώρα διέρχονταν οι αγωγοί ρωσικού φυσικού αερίου.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Α. Μέρκελ πραγματοποιεί περιοδεία στις χώρες του Καυκάσου και το Σάββατο θα έχει την ευκαιρία να συζητήσει με τον Αζέρο πρόεδρο Αλίεφ τις προοπτικές εξασφάλισης νέων ποσοτήτων φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν που θα μπορούσαν θεωρητικά να αποτελέσουν την εναλλακτική πηγή ενέργειας για τις ανάγκες που θα καλύψει ο Nord Stream 2.
Ο Nord Stream 2 θα διπλασιάσει τις ποσότητες που εξάγει η Ρωσία και η Gazprom στην Ευρώπη, στα 110 bcm, κάτι που περιμένει με σχεδόν ενθουσιασμό η Γερμανική Βιομηχανία, καθώς το ρωσικό φυσικό αέριο έχει το πλεονέκτημα ότι είναι φθηνό, ενώ πλέον οι αγωγοί Nord Stream 1 και 2 θα καλύπτουν το ? των αναγκών όλης της Ε.Ε. σε φυσικό αέριο. Η Γερμανία σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία στο πρώτο εξάμηνο του 2018 εισήγαγε από την Ρωσία το 38% του φυσικού αερίου.
Η κ. Μέρκελ θέλει να στείλει το μήνυμα και στην Ουάσινγκτον ότι δεν είναι δογματικά προσηλωμένη στο ρωσικό φυσικό αέριο και είναι έτοιμη να αναζητήσει εναλλακτικές πηγές ενέργειας, όπως αυτή του Αζερμπαϊτζάν. Εάν όμως δεν υπάρχουν άμεσα τέτοιες δυνατότητες τότε νομιμοποιείται το Βερολίνο να συνεχίσει την ενεργειακή συνεργασία με την Μόσχα και δεν θα έχουν βάση οι κατηγορίες που εκτοξεύει σήμερα ο Ντ. Τράμπ. Ο Τράμπ είχε κατηγορήσει τη Γερμανία ότι έχει καταστεί «αιχμάλωτη» της Ρωσίας λόγω της ενεργειακής εξάρτησης της από το ρωσικό φυσικό αέριο και είχε χαρακτηρίσει τον αγωγό Nord Stream 2 «φρικιαστικό».
Ο Southern Gas Corridor που μέσω Τουρκίας φέρνει στην Ευρώπη το φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν αποτελεί έργο πρώτης προτεραιότητας για την Ε.Ε. το οποίο αναβαθμίζει όχι μόνο την ίδια τη χώρα της Κεντρικής Ασίας, αλλά και την Τουρκία καθώς όλο το δίκτυο μεταφοράς του φυσικού αερίου προς τον Southern Gas Corridor συνδέεται ευθέως με την Τουρκία.
Το Αζερμπαϊτζάν αν και σήμερα φαίνεται να μην μπορεί να καλύψει τις ανάγκες που θα άφηνε σε εκκρεμότητα, ενδεχομένη ακύρωση του Nord Stream 2, σχεδιάζει ήδη τη δεύτερη φάση του αγωγού από το κοίτασμα Shah Deniz 2 το οποίο αναμένεται να παράγει 16 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) το χρόνο από το 2020, εκ των οποίων τα 10 bcm θα κατευθύνονται στην Ευρώπη και τα υπόλοιπα 6 στην Τουρκία και στην Γεωργία.
Αν και οι ποσότητες του αζέρικου φυσικού αερίου φαίνονται ακόμη περιορισμένες, υπάρχει η προσδοκία ότι σύντομα θα μπορεί να διοχετευθεί στο δίκτυο αυτό φυσικό αέριο από το Τουρκμενιστάν, το Ιράκ, το Ιράν. Ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη σε αυτή τη διαδικασία είναι ότι οι παράκτιες χώρες της Κασπίας Ρωσία, Ιράν, Καζακστάν, Τουρκμενιστάν και Αζερμπαϊτζάν πέτυχαν μια καταρχήν Συμφωνία για τον διαμοιρασμό των αποθεμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου που θα εντοπισθούν στην Κασπία.
Η Γερμανία έχει χαιρετίσει την συμφωνία για την Κασπία καθώς πλέον ανοίγει ο δρόμος για την κατασκευή αγωγού που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το Τουρκμενιστάν στο Αζερμπαϊτζάν και από εκεί προς την Ευρώπη
Και ο νέος αγωγός από το κοίτασμα Shah Deniz 2 προς την Ευρώπη, κόστους 40 δις δολαρίων και 3500 χλμ. μήκος αποτελεί σήμερα το μεγαλύτερο έργο υποδομής στον τομέα της ενέργειας.
Ο Southern Gas Corridor αποτελείται κυρίως από τον ΤΑΝΑΡ (Trans-Anatolian Pipeline), που διασχίζει την Τουρκία και συνδέεται με τον ΤΑΡ (Trans-Adriatic Pipeline) που μέσω Ελλάδας και Αλβανίας καταλήγει στην Ιταλία.
Πάντως σύμφωνα με έκθεση του Oxford Institute for Energy Studies την περασμένη εβδομάδα ο Southern Gas Corridor θα έχει μόνο περιθωριακό μερίδιο στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης μέχρι το 2020, καθώς θα μεταφέρει μέχρι το 2% των συνολικών αναγκών της Ε.Ε.
Αυτό σημαίνει ότι η εξάρτηση από το ρωσικό αέριο θα συνεχισθεί και ότι η αναζήτηση των εναλλακτικών πηγών και οδών μεταφοράς ενέργειας θα γίνεται παράλληλα με την διατήρηση και διεύρυνση των δικτύων μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Και σε αυτό το παιγνίδι που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε γεωστρατηγικούς ανταγωνισμούς και πολιτικές αντιπαραθέσεις, με σύγκρουση συμφερόντων δισεκατομμυρίων δολαρίων έχει και η Ελλάδα ενεργό ρόλο ως μέρος του Southern Gas Corridor.
