Πρώτη δημοσίευση Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου 2015
Του Περικλή Ν. Ζορζοβίλη*
Το πρόσφατο «τιτίβισμα» του Έλληνα πρωθυπουργού περί «νευρικότητας» των Τούρκων πιλότων μπορεί να απέκτησε ευρεία δημοσιότητα εντός και εκτός της χώρας, και να θεωρήθηκε επιτυχημένο – ή μη – επικοινωνιακά, ευφυολόγημα, αλλά δυστυχώς ουδεμία σχέση έχει με την πραγματικότητα.
Μπορεί στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι πιλότοι των μαχητικών της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, της Αεροπορίας της Τουρκίας αλλά και οποιασδήποτε άλλης αεροπορικής δύναμης ανά τον κόσμο να είναι σχετικά μικρής ηλικίας, αλλά ούτε το νεαρό της ηλικίας ούτε η... τεστοστερόνη αποτελούν παράγοντες που καθορίζουν την εκτέλεση της αποστολής τους.
Η επιτήρηση του εθνικού εναέριου χώρου αλλά και των περιοχών πληροφόρησης πτήσης (FIR: Flight Information Region) που έχουν ανατεθεί σε κάθε χώρα στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου αποτελεί για κάθε αεροπορική δύναμη στον κόσμο κύρια επιχειρησιακή αποστολή η οποία εκτελείται 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, 365 ημέρες τον χρόνο.
Η εκτέλεση της συγκεκριμένης αποστολής γίνεται από μία πολύπλοκη οργανωτική δομή η οποία περιλαμβάνει σταθμούς ραντάρ, κέντρα ελέγχου, μαχητικά αεροσκάφη και συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας που διασυνδέονται σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα διοίκησης, ελέγχου και επικοινωνιών, η λειτουργία του οποίου διέπεται από αυστηρά τυποποιημένες διαδικασίες και κανόνες. Πολύ απλά, περιθώριο για αυτοσχεδιασμούς, αυθορμητισμούς ή ανεξέλεγκτες συμπεριφορές δεν υπάρχει.
Κύριο χαρακτηριστικό του συστήματος είναι ο υψηλός βαθμός συγκέντρωσης στη λήψη της απόφασης. Σχηματικά, κάθε φορά που για την αναγνώριση κάποιου ιπτάμενου στόχου απογειώνεται ζεύγος μαχητικών επιφυλακής, δεν πρόκειται για ανεξέλεγκτους «πιστολάδες» που δρουν κατά βούληση ή ανάλογα με... τις ορμόνες τους, αλλά για μέρος ενός πολύπλοκου μηχανισμού που ενεργοποιείται και λειτουργεί με διαδικασίες και κανόνες.
Συνεπώς η κατάρριψη του Su-24 Fencer της Αεροπορίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας από μαχητικό F-16 Fighting Falcon της Αεροπορίας της Τουρκίας δεν ήταν απλώς το αποτέλεσμα «νεύρων», ούτε ακολουθίας τυχαίων γεγονότων.
Ήταν ενέργεια που αναλήφθηκε γιατί ένα ολόκληρο σύστημα διοίκησης και ελέγχου αξιολόγησε τα δεδομένα, έλαβε την απόφαση και διέταξε τον πιλότο να την εκτελέσει. Είναι επίσης επιεικώς ανυπόστατος ο ισχυρισμός ότι η εθνικότητα του μαχητικού που καταρρίφθηκε ήταν άγνωστη στο τουρκικό σύστημα αεράμυνας.
Το αντίθετο ακριβώς ισχύει: η απόφαση κατάρριψης λήφθηκε γνωρίζοντας ότι το μαχητικό ήταν της Αεροπορίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η απόφαση δεν λήφθηκε από τον πιλότο του μαχητικού, ούτε από κάποιο περιοχικό κέντρο ελέγχου, αλλά από το ανώτατο επίπεδο πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας.
Οι πιλότοι των μαχητικών της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας που ημέρα και νύκτα, καθημερινή ή αργία, 365 ημέρες τον χρόνο, βρίσκονται σε ετοιμότητα για να αναγνωρίσουν και να αναχαιτίσουν όποιο ίχνος διαταχθούν, δεν καταρρίπτουν ένα στόχο επειδή «δεν είναι τόσο νευρικοί», ούτε καταρρίπτουν ένα στόχο επειδή «έχουν νεύρα», αλλά επειδή διατάσσονται και λειτουργούν ως μέρος ενός ολόκληρου συστήματος που λειτουργεί ψυχρά, απρόσωπα και με μόνο κριτήριο τις κατευθύνσεις και εντολές της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας και τα δεδομένα.
Και αυτό ακριβώς είναι το μεγαλείο των συγκεκριμένων ανθρώπων, που ακόμη και σε πολύ έντονες καταστάσεις, όπου ο κίνδυνος για τη ζωή τους ελλοχεύει κάθε στιγμή, δρουν ψυχρά και απρόσωπα, ακολουθώντας τυποποιημένες διαδικασίες και κανόνες, εκτελώντας αυστηρά διαταγές.
* Ο Περικλής Ζορζοβίλης είναι πρόεδρος του Ινστιτούτου Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας (IAAA-ISDA)
