Η πτήση των τουρκικών μαχητικών που παραβιάζοντας τον ελληνικό εναέριο χώρο πέταξαν σε απόσταση 2,5 ν.μ. από την Αλεξανδρούπολη αφού έκαναν υπέρπτηση στη βραχονησίδα Ζουράφα, αλλά και η εν μέρει προβληματική ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ θέτει μια σοβαρή πρόκληση για την Αθήνα με βάση τα νέα δεδομένα που έχει δημιουργήσει στην περιοχή η εγκατάσταση ανοικτά της Αλεξανδρούπολης του σταθμού FSRU.
Η Τουρκία προφανώς θέλησε να απαντήσει με αυτό τον προκλητικό τρόπο στην επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον όπου από ελληνικής πλευράς προβλήθηκε με έντονο τρόπο η γεωστρατηγική αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης ως ενεργειακού κόμβου αλλά και ως σημαντικού διακομετακομιστικού Κέντρου των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων. Η κίνηση των Τούρκων ήρθε επίσης να υπενθυμίσει τη σταθερή αμφισβήτηση της Τουρκίας για την κυριαρχία επί της βραχονησίδας Ζουράφας η οποία βρίσκεται σε κομβικό σημείο για τις μελλοντικές οριοθετήσεις στην περιοχή και έχει επισήμως τεθεί από την Τουρκία στον κατάλογο με τις «γκρίζες ζώνες».
Όμως η περιοχή στην οποία επιχείρησαν τα δυο τουρκικά μαχητικά είναι εκεί ακριβώς που σε μερικούς μήνες θα εγκατασταθεί η πλωτή μονάδα επαναεριοποίησης του LNG (FSRU) από την οποία μέσω υποθαλάσσιου αγωγού το φυσικό αέριο θα φθάνει στην Αλεξανδρούπολη και από εκεί θα μεταφέρεται αρχικά στη Βουλγαρία και στα Βαλκάνια.
Το FSRU, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει δώσει η ίδια η εταιρία Gastrade, θα αγκυροβολήσει μόνιμα σε απόσταση 10,9 ν.μ. νοτιοδυτικά της Αλεξανδρούπολης, με κοντινότερο σημείο από την ακτή του χωριού Μάκρης τα 6,2 ν.μ. Δηλαδή σε περιοχή έξω από τα ελληνικά χωρικά ύδατα των 6 ν.μ. Χωρίς να είναι γνωστοί οι λόγοι γι' αυτή την επιλογή, δημιουργούνται εκ των πραγμάτων προκλήσεις για την Ελλάδα καθώς η ασφάλεια των εγκαταστάσεων, οι περιβαλλοντικές συνθήκες υλοποίησης και λειτουργίας του έργου και προφανώς η προστασία του από ασύμμετρες και μη απειλές βάζουν στο τραπέζι εκ των πραγμάτων εάν θα πρέπει η Ελλάδα να αποφασίσει την επέκταση των χωρικών υδάτων της από την ηπειρωτική ακτή ώστε το FSRU να βρεθεί πλέον όχι στα διεθνή ύδατα, ελληνικής δικαιοδοσίας, αλλά εντός ελληνικών χωρικών υδάτων που η Ελλάδα θα ασκεί πλήρως την κυριαρχία της.
Η οριοθέτηση στη συγκεκριμένη περιοχή θεωρητικά δεν έχει προβλήματα καθώς θα ακολουθεί την προέκταση της γραμμής των εκβολών του Έβρου όπως ορίζεται από τη Συνθήκη της Λοζάνης.
Και αποτελεί ευκαιρία βεβαίως για να υλοποιηθεί η από ετών σχεδιαζόμενη τμηματική επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στην ηπειρωτική ακτή της χώρας, που δεν αφορά την Τουρκία, η οποία στο πλαίσιο των διεκδικήσεων και αμφισβητήσεων της προβάλει τη γνωστή αυθαίρετη θέση ότι τα νησιά δεν δικαιούνται υφαλοκρηπίδας αλλά και πλήρους δικαιώματος σε χωρικά ύδατα, κυρίως εκείνα που είναι σε εγγύτητα με την τουρκική ηπειρωτική ακτή.
Υπενθυμίζεται ότι κατά την ημέρα της αποχώρησης του από το Υπουργείο εξωτερικών το 2018 ο Ν.Κοτζιάς παρουσία του τότε πρωθυπουργού Αλ.Τσίπρα είχε ανακοινώσει ότι οι χάρτες αλλά και τα Προεδρικά Διατάγματα για το κλείσιμο των Κόλπων, τις ευθείες γραμμής βάσης και για την τμηματική επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων ήταν έτοιμα για υλοποίηση. Όμως μετά την επίσκεψη του Αλ.Τσίπρα στην Άγκυρα τον Φεβρουάριο του 2019 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ πάγωσε το σχέδιο αυτό. Όμως και η κυβέρνηση της ΝΔ τόσο δια του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη όσο και δια του ΥΠΕΞ Ν. Δένδια έχουν υιοθετήσει την τμηματική επέκταση, αρχής γενομένης από το Ιόνιο που τα ελληνικά χωρικά ύδατα επεκτάθηκαν στα 12 ν.μ. και έχουν προαναγγείλει ότι θα υπάρξει συνέχεια και σε άλλες περιοχές όπως η Κρήτη.
Μέχρι τώρα δεν έχει γίνει η οποιαδήποτε κίνηση υλοποίησης του σχεδιασμού αυτού, στο πλαίσιο προφανώς της προσπάθειας συνεννόησης με την Τουρκία, η οποία όπως αποδεικνύεται και με τα όσα ακολούθησαν τη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη δεν οδηγεί πουθενά.
Η εγκατάσταση του FSRU εκτός των ελληνικών χωρικών υδάτων δημιουργεί ένα σοβαρό πρόβλημα σε ό,τι αφορά και την από αέρος προστασία του, καθώς σύμφωνα με την Τουρκία που δεν αναγνωρίζει τα 10 ν.μ. εναέριου χώρου οι πτήσεις πάνω από την εγκατάσταση θα αφορούν (κατά την Τουρκία) διεθνή και όχι ελληνικό εναέριο χώρο.
Την προβληματική κατάσταση που δημιουργείται αναδεικνύει και η αντίδραση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που παρά τη θετική καταρχήν παρότρυνση να αποφεύγονται «προκλητικές ενέργειες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε θανατηφόρα ατυχήματα» αναφέρθηκε και σε ζητήματα εναερίου χώρου και οριοθετήσεων.
Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Νεντ Πράις, απαντώντας σε ερώτηση τόνισε ότι «..σχετικά με τις τουρκικές υπερπτήσεις, ενθαρρύνουμε όλες τις χώρες να σέβονται τον κυρίαρχο εναέριο χώρο άλλων χωρών και να χρησιμοποιούν κυβερνητικά αεροσκάφη λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας των πολιτικών αεροσκαφών».
Το πρόβλημα είναι ότι και οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν στο Αιγαίο ελληνικό εναέριο χώρο 6 ν.μ. και η δήλωση του καλύπτει προφανώς την προκλητική πτήση των τουρκικών μαχητικών σε απόσταση 2,5 ν.μ. από την Αλεξανδρούπολη όχι όμως τις παραβιάσεις του Ελληνικού Εναέριου Χώρου στην περιοχή μεταξύ 6 -10 ν.μ.
Και ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ συνέχισε : «Όπου υπάρχουν διαφωνίες σχετικά με τα όρια του εναέριου χώρου μιας χώρας, ζητούμε συντονισμό και συζήτηση και όχι προκλητικές ενέργειες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε θανατηφόρα ατυχήματα» καταλήγοντας ότι «ως θέση αρχής, ενθαρρύνουμε όλα τα κράτη να επιλύσουν τα ζητήματα θαλάσσιας οριοθέτησης ειρηνικά και σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο».
Η δήλωση αυτή όμως θα μπορούσε να παρεξηγηθεί και να θεωρηθεί ως παρότρυνση στις δυο χώρες για έναρξη διαλόγου για το εύρος του ελληνικού εναερίου χώρου, όπως επιδιώκει η Τουρκία, ενώ η επιλογή για την Ελλάδα είναι η επέκταση των χωρικών υδάτων, τμηματική, σταδιακή ώστε τουλάχιστον σε πρώτη φάση στις ακτές της ηπειρωτικής Ελλάδας και σε περιοχές που δεν υπάρχει εμπλοκή της Τουρκίας να συμπέσει ο Εναέριος Χώρος των 10 ν.μ. με αντίστοιχα χωρικά ύδατα.
Από την άλλη πλευρά ενώ καταγράφεται ως θετική η αναφορά της στήριξης των ΗΠΑ στην επίλυση διαφορών θαλάσσιας οριοθέτησης με ειρηνικό τρόπο και σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο αποφεύγεται η αναφορά στο Δίκαιο της Θάλασσας που αν κι οι ΗΠΑ δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος αποτελεί πλέον εθιμικό δίκαιο δεσμευτικό για όλους και την εφαρμογή του οποίου απαιτούν οι ΗΠΑ από την Κίνα στη Σινική Θάλασσα. Επίσης δεν δόθηκε καθαρή απάντηση για τις υπερπτήσεις που δεν αφορούν κάποια αμφισβήτηση «οριοθετήσεων» αλλά αποτελεί κατάφωρη παραβίαση εθνικής κυριαρχίας και αμφισβήτηση επίσης ελληνικού εδάφους στο πλαίσιο της τουρκικής θέσης για «γκρίζες ζώνες» αλλά και αμφισβήτησης της κυριαρχίας σε νησιά τα οποία απαιτεί να αποστρατικοποιηθούν.
Η έντονη αντίδραση της Αθήνας στις πτήσεις έξω από Αλεξανδρούπολη και την υπέρπτηση της Ζουράφας, με τις δυο ανακοινώσεις του ΥΠΕΞ έδινε καθαρή απάντηση και έθετε το ζήτημα και στην ευρύτερη εικόνα της υπονόμευση της ενότητας του ΝΑΤΟ σε μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία.
Όμως η Αθήνα οφείλει να αναζητήσει και να εξαντλήσει κάθε δυνατότητα αποτρεπτικών κινήσεων που θα ενισχύουν την ασφάλεια των εγκαταστάσεων που αναβαθμίζουν τη χώρα και τη βάζουν στο παιχνίδι της ασφάλειας και της ενεργειακής απεξάρτησης των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης από τη Ρωσία. Και το κλείσιμο των Κόλπων και η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων πρέπει να είναι στις πρώτες επιλογές.
