Του Νίκου Μελέτη
Μεγάλες «μαύρες τρύπες» αφήνει για το μέλλον η πρόταση την οποία έχει υποβάλλει στα δυο μέρη ο μεσολαβητής Matthew Nimetz, καθώς όχι μόνο αφήνει εκκρεμότητες, μέχρι τη μελλοντική ένταξη της χώρας στην Ε.Ε., που μπορεί να διαρκέσει και μια δεκαετία, αλλά κυρίως αφήνει ανοικτό το παράθυρο για διατήρηση σε εσωτερικές χρήσεις του συνταγματικού ονόματος «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
Σύμφωνα με την πρόταση Nimetz (που αποκάλυψε το Βήμα και ο Α. Αθανασόπουλος), ο διεθνής μεσολαβητής επιχειρεί να επιτύχει μια ισορροπία η οποία όμως καταλήγει να είναι ετεροβαρής συμφωνία για την Ελλάδα, παρά τις ορισμένες θετικές αναφορές που περιλαμβάνει.
Επιχειρεί μάλιστα να συνδέσει την εφαρμογή των συμφωνηθέντων όχι με την ένταξη στο ΝΑΤΟ, αλλά με την επικύρωση της συμφωνίας ένταξης από τα εθνικά κοινοβούλια και όχι με την απόφαση για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων, αλλά με την ένταξη στην Ε.Ε., εάν και όποτε γίνει.
- Η πρόταση Nimetz ξεκινά εκ προοιμίου με όλες τις προτάσεις να περιλαμβάνουν τον ορό «Μακεδονία» κάτι που στερεί διαπραγματευτικά την Ελλάδα από ένα χαρτί το οποίο θα μπορούσε να ανταλλάξει αποδεχομένη στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης και επίσημα την σύνθετη ονομασία.
- Με γνωστές τις πέντε ονομασίες που έχει προτείνει, ο κ. Nimetz εισηγείται, η γλώσσα και η εθνικότητα/επίθετα να είναι είτε Makedonski (μακεδονικός-ή, στα σλαβικά, πρόταση που συζητείται από την θητεία της Ντ. Μπακογιαννη στο ΥΠΕΞ) είτε να ακολουθεί τη νέα ονομασία (π.χ. γλώσσα της Republika Gorna Makedonija).
- Ο κ. Nimetz επιμένει ότι στην διεθνή κατηγοριοποίηση της η νέα ονομασία θα γίνεται υπό το γράμμα «Μ» που παραπέμπει φυσικά στο «Macedonia/Makedonija».
- Η χρήση της νέας ονομασίας είτε αμετάφραστης είτε μεταφρασμένης θα γίνεται κατ'' επιλογή των κρατών. Με την πρόβλεψη αυτή ο κ. Nimetz είναι προφανές ότι επιτρέπει στην διολίσθηση μέσω της μετάφρασης του ονόματος (π.χ.Gorna Makedonija) να διολισθήσουμε στην επαναφορά του όρου «Μακεδονία» σε διεθνή χρήση, καθώς θα εναπόκειται στα ίδια τα κράτη να μεταφράζουν το όνομα.
- Απολύτως προβληματική είναι η πρόβλεψη του Μ. Nimetz για το εύρος χρήσης της νέας ονομασίας, καθώς τελικά όχι μόνο παραπέμπει στην ημέρα ένταξης της ΠΓΔΜ στην Ε.Ε., για να ισχύσει πλήρως η συμφωνία, αλλά και ακόμη μετά από αυτό το ορόσημο αφήνει περιθώρια για συνέχιση χρήσης του συνταγματικού ονόματος.
Σύμφωνα με τον κ. Nimetz, η νέα ονομασία θα ισχύει «σε όλα τα επίσημα πολυμερή διεθνή πλαίσια, συναντήσεις, συνθήκες και επίσημα έγγραφα».
- Δεν προβλέπεται δέσμευση για χρήση της νέας ονομασίας (και γλώσσας και εθνικότητας) στο σύστημα του ΟΗΕ και σε άλλους πολυεθνικούς οργανισμούς, παρά μόνο αναφέρεται ότι η ΠΓΔΜ «θα συστήσει και θα καταβάλλει τις καλύτερες προσπάθειες» στην κατεύθυνση αυτή.
- Θετική αναφορά η οποία ανατρέπεται όμως σε επόμενο σημείο της πρότασης, είναι ότι το «Macedonia (Makedonija) αμετάφραστο ή μεταφρασμένο δεν θα χρησιμοποιείται από το Β μέρος (σ.σ την ΠΓΔΜ) ως επίσημο όνομα του κράτους».
- Θετικό είναι ότι προβλέπεται δεσμευτικά η χρήση του νέου ονόματος στις διμερείς σχέσεις της χώρας με τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ. Έτσι αποτρέπεται κάθε προσπάθεια, μετά την ένταξη στο ΝΑΤΟ να επιδιωχθεί η ντε φάκτο επιβολή της συνταγματικής ονομασίας στις σχέσεις με τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας.
- Απολύτως αρνητική είναι η πρόβλεψη του κ. Nimetz για συνέχιση της χρήσης του Συνταγματικού Ονόματος, «Δημοκρατία της Μακεδονίας» Republika Makedonija στο εσωτερικό της χώρας τουλάχιστον μέχρι την πλήρη ένταξη της χώρας στην ΠΓΔΜ αλλά και με παράθυρο για συνέχιση και μετά από αυτό το ορόσημο.
Με την πλήρη ένταξη στην Ε.Ε., σύμφωνα με την πρόταση Nimetz, θα αρχίσει να «χρησιμοποιείται το νέο όνομα erga omnes για όλους τους επίσημους σκοπούς εσωτερικά και διεθνώς», αλλά προβλέπονται εξαιρέσεις που θα επιτρέπουν την χρήση της συνταγματικής ονομασίας:
Όταν η «χρήση είναι αποκλειστικά εσωτερική εντός του δεύτερου μέρους» και όταν η «επηρεαζόμενη εσωτερική δραστηριότητα και έγγραφα αυτής δεν βρίσκονται εντός της αρμοδιότητας της Ε.Ε.».
- Ο κ. Nimetz επαναλαμβάνει τη γνωστή θέση περί «μη αποκλειστικότητας» από κανένα από τα δυο μέρη της εμπορικής χρήσης του όρου «Μακεδονία».
- Σημαντικό αρνητικό σημείο των προτάσεων Nimetz είναι φυσικά ότι δεν προβλέπει αλλαγή του Συντάγματος ώστε να αποκτήσει συνταγματικό περίβλημα η νέα ονομασία, και παραπέμπει σε «αξιόπιστες, αμετάκλητες εθνικές διαδικασίες».
- Στις προτάσεις Nimetz προβλέπεται ότι τα δυο μέρη θα επαναβεβαιώσουν στην αποκήρυξη «κάθε εδαφικής αξίωσης και θα συμφωνήσουν να μην αξιώνουν ούτε να ενθαρρύνουν αλυτρωτικούς ισχυρισμούς ή εχθρικές δηλώσεις μεταξύ τους» και θα επαναβεβαιώσουν τον «σεβασμό τους στην πατρογονική κληρονομιά (patrimony) και στην πολιτισμική κληρονομιά (cultural heritage) μεταξύ τους». Για τα θέματα αυτά βεβαίως υπάρχουν δεσμευτικές προβλέψεις και στην Ενδιάμεση Συμφωνία, που ουδέποτε τηρήθηκαν από την πλευρά της ΠΓΔΜ
Το πακέτο των προτάσεων Nimetz πάντως, θα επαναδιατυπωθεί μετά και την απευθείας διαπραγμάτευση των δυο υπουργών Εξωτερικών Ν. Κοτζιά και Nikola Dimitrov, και κατά τη συνήθη πρακτική θα υπάρξουν τροποποιήσεις για την ικανοποίηση των ενστάσεων των δυο πλευρών, που με τα σημερινά δεδομένα, φαίνεται ότι είναι δύσκολο να αποκλείσει αυτή την ισορροπία που αφήνει εκκρεμότητες και μετά την υπογραφή της Συμφωνίας για ένα απρόβλεπτο χρονοδιάγραμμα και επιτρέπει την διατήρηση έστω και για περιορισμένη εσωτερική χρήση την συνταγματική ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
Photo by Petros Giannakouris/AP
