Του Δημήτριου Τσαϊλά & του Αλέξανδρου Δρίβα
Η γεωγραφική λογική, της συμφωνίας των Πρεσπών, για τα Βαλκάνια είναι εμφανής αν κοιτάξουμε απλώς τον χάρτη και σχεδιάζουμε μια γραμμή που συνδέει τις χώρες σε ένα ενιαίο εδαφικό σύνολο. Αυτή η γραμμή περνά από την Ελλάδα την πΓΔΜ και από τη Σερβία στην Ουγγαρία. Η Ελλάδα είναι η πλατφόρμα για την πρόσβαση στη θάλασσα τόσο από τη Μέση Ανατολή όσο και τη Βόρεια Αφρική. Η πΓΔΜ είναι η γεωγραφική καρδιά των Βαλκανίων που συνορεύει με την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, την Αλβανία και τη Σερβία. Η Σερβία συνορεύει προς τα νότια με την ξηρά της Βαλκανικής Χερσονήσου, ενώ στα βόρεια συνδέεται με τις πεδιάδες της Κεντρικής Ευρώπης. Αυτό δημιουργεί μια ξεκάθαρη γεωγραφική και εδαφική έννοια που καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας ήταν ο στόχος του γεωπολιτικού ανταγωνισμού για τα τοπικά έθνη και τις εξωτερικές μεγάλες δυνάμεις. Για τους ισχυρούς, αυτή η περιοχή είναι μια διαδρομή στην καρδιά της Ευρώπης, θα τσαλακώσουν κάθε έννοια κράτους για τα συμφέροντά τους.
Το ίδιο το "έθνος-κράτος" ως θεσμός, όπως αυτό σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε το 1648 και ολοκληρώθηκε σαν θεσμική κατασκευή στη Γαλλική Επανάσταση, τίθεται σε αμφισβήτηση καθώς παρατηρείται μια αποδόμηση της οντότητάς του. Οι προκλήσεις του νέου και χαοτικού διεθνούς συστήματος, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από το έθνος-κράτος ως μονάδα. Μια τέτοια κατάσταση, επηρεάζει πρωτίστως δύο κατηγορίες εθνών-κρατών. Το μικρο-κράτη (micro -states) και τα μικρά κράτη (small states). Σε μια υποπεριφέρεια όπως τα Βαλκάνια, οι συνέπειες μιας σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, μπορεί να φέρει την κατάρρευση της ούτως ή άλλως, εύθραυστης ισορροπίας ισχύος. Αυτή τη στιγμή, δύο projects φαίνεται να περιλαμβάνουν τα Βαλκάνια. Το πρώτο είναι αυτό των "Τριών Θαλασσών" ή αλλιώς Three Seas Initiative. Το δεύτερο είναι το China 16+1 το οποίο είναι μέρος του ΒRI (Belt Road Initiative) της Κίνας. Η Ε.Ε παρόλο που προσπαθεί να συγκρατήσει τα Βαλκάνια και να εντάξει στις δομές της τα κράτη της δυτικής πλευράς, δε διαθέτει την απαραίτητη πολιτική και στρατιωτική ισχύ. Η Πρωτοβουλία για τις Τρεις Θάλασσες, υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ. Έτσι οι δύο big spenders του διεθνούς συστήματος και η Ρωσία η οποία παραμένει ο κύριος πάροχος φυσικού αερίου της Ε.Ε, ερίζουν εντός της Γηραιάς Ηπείρου η οποία δεν αποτελεί (μόνο κατ''όνομα είναι) διακυβευτή αλλά μάλλον το πεδίο του ανταγωνισμού.
Το μέλλον της συμφωνίας των Πρεσπών δεν φαίνεται ρόδινο.
Σε γενικές γραμμές, η γεωστρατηγική κατάσταση δεν φαινόταν καθόλου ελπιδοφόρα για τα Σκόπια, όπου είχαν επενδύσει η Ρωσία και η Κίνα, και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να προχωρήσουν σε εναλλακτικές διαδρομές εκτός των πολυπολικών Βαλκανίων με μεγαλεπήβολα προγράμματα της ΕΕ και των ΗΠΑ και αυτό φαίνεται περισσότερο από την αντίδραση του Ζάεφ στη συμφωνία των Πρεσπών. Τώρα πλέον, Κίνα και Ρωσία φαίνεται ότι σηματοδοτούν την αναμονή τους σε μια περίοδο μάλλον παρατεταμένης πολιτικής αναταραχής στα Σκόπια, με σκοπό, να παραμείνουν απεριόριστα σε κατάσταση εκβιασμού, όπου η Δαμόκλειος Σπάθη, δεν είναι άλλη, από τον Αλβανικό Υβριδικό Πόλεμο που θα κινείται απειλητικά εναντίον όλων των Σκοπιανών και των διεθνών εταίρων τους. Για εμάς οι Ρώσοι μάλλον δεν θα είναι φιλικοί.
Το τραγικό, της όλης υπόθεσης είναι ότι ο Ζάεφ έχει εξουσιοδοτηθεί από τους δύο γεωπολιτικούς ανταγωνιστές του να ενώσουν τις δυνάμεις τους στη διαμόρφωση του κράτους του ως τον ελληνο-βουλγαρικό ακρογωνιαίο λίθο της πολυπολικής εισβολής της Ρωσίας και της Κίνας στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα τα Σκόπια να ξεπροβάλλουν από τη γεωστρατηγική αφάνεια ως ένα γρανάζι στην αναδυόμενη πολυπολική παγκόσμια τάξη. Όμως στην πραγματικότητα η συμφωνηθείσα "Βόρεια Μακεδονία" θα είναι μια μονοπολική βραδυφλεγής απασφαλισμένη βόμβα που θα διαταράξει το βαλκανικό στοιχείο στο εγγύς μέλλον.
Το επιχείρημα που θέλει τα Σκόπια να έχουν τη σωτηρία της ύπαρξής τους στη Συμφωνία των Πρεσπών, δεν έχει βάση. Οι Αλβανοί δε θα παρατήσουν τις επιδίωξεις τους στα Σκόπια επειδή αυτά θα ονομαστούν "Βόρεια Μακεδονία". Η πληθυσμιακή αναλογία που φαίνεται να συναντά τον ντετερμινισμό της στην αλβανοποίηση των Σκοπίων, δε θα σταματήσει από ένα όνομα. Τα σενάρια επομένως είναι δύο: Είτε θα δημιουργηθούν συνθήκες εμφυλίου εντός Σκοπίων δημιουργώντας μια ακόμη εθνοτική σύγκρουση στα Βαλκάνια, είτε οι Αλβανοί θα οικειοποιηθούν τις σημερινές επιδιώξεις των Σκοπίων αναφορικά με την Μακεδονία. Η Ελλάδα σε κάθε περίπτωση θα κληρονομήσει το πρόβλημα είτε θα υπάρχουν Σκόπια ως buffer state ανάμεσα σε Αλβανία και Βουλγαρία είτε όχι. Η Συμφωνία των Πρεσπών όμως (και αυτό είναι το σημαντικότερο) θα με μεγαλώσει το κόστος περιφερειακής ηγεμονίας της Ελλάδας στα Βαλκάνια κάνοντάς την μέρος του προβλήματος και όχι καταλύτη. Το πολιτικό δεδικασμένο που αφήνει η πρόχειρη και παρανοϊκή Συμφωνία των Πρεσπών, είναι επικίνδυνο καθώς ενθαρρύνει και άλλα κράτη της περιοχής, να δημιουργήσουν ένα αφήγημα χωρίς καμία ιστορική, εθνολογική και λαογραφική βάση και να προβούν σε διεκδικήσης ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου.
* Ο Δημήτριος Ν. Τσαϊλάς είναι Υποναύαρχος (ε.α.) ΠΝ - Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι συντονιστής ΤΟΡΕΝΕ - ΙΔΙΣ, μέλος της Ομάδας Θαλάσσιας Στρατηγικής του ΕΛΙΣΜΕ.
