Δεν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από δημοσίευμα της τουρκικής φιλοκυβερνητικής Turkiye, σύμφωνα με το οποίο, η Δυτική Θράκη θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα δεύτερο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Το δημοσίευμα στηρίζει την θέση του Τούρκου Προέδρου Ρεζέπ Ταγίπ Ερντογάν για επικαιροποίηση της Συνθήκης της Λωζάνης, με την περιοχή της Θράκης να αποτελεί ένα ακόμα πεδίο αντιπαράθεσης με τις ελληνικές θέσεις, σε μία περίοδο που οι διερευνητικές επαφές βρίσκονται εν εξελίξει.
Τουρκικοί Ισχυρισμοί
Η τουρκική πλευρά κατηγορεί όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων εθελοτυφλούν μπροστά σε φαινόμενα ρατσισμού και περιθωριοποίησης μελών μειονοτήτων, όπως αυτή της Δυτικής Θράκης την οποία δήθεν επιδιώκουν να εξοβελίσουν θεωρώντας την ως κίνδυνο για την δημόσια τάξη και ασφάλεια. Η Τουρκία και η ελίτ της μειονότητας επεδίωξαν την αποδοχή του τουρκικού στοιχείου στην μειονότητα της Δυτικής Θράκης, ενώ οι ελληνικές αρχές εμμένουν στον όρο μουσουλμανικός όπως χρησιμοποιείται στην Συνθήκη της Λωζάνης του 1923.
Η τουρκική κριτική συνεχίζεται σημειώνοντας ότι οι ελληνικές αρχές λησμονούν το γεγονός ότι η μειονότητα αυτή απαρτίζεται και από άλλους λαούς – εθνότητες, όπως οι Πομάκοι και οι Ρομά. Ως εκ τούτου, το ελληνικό κράτος οφείλει να παραχωρήσει το δικαίωμα αυτοκαθορισμού στα τουρκόφυλα μέλη της μειονότητας με την χρήση του όρου τουρκικός.
Για τους Τούρκους, ιστορικά πολιτικά και νομικά οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών ως προς το ζήτημα της μεταχείρισης των μειονοτήτων βασίζεται λανθασμένα στην αρχή της αμοιβαιότητας. Όταν για παράδειγμα οι μουσουλμάνοι της περιοχής προσφεύγουν στους ιθύνοντες για παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους εντός του ελλαδικού χώρου, η ελληνική κυβέρνηση κατηγορεί αντίστοιχα τις τουρκικές αρχές για παραβίαση των δικαιωμάτων των μη μουσουλμάνων Ελλήνων της Τουρκίας. Η τακτική αυτή κατά την άποψή τους καθιστά τις μειονότητες της εκάστοτε χώρας ως μοχλούς χειραγώγησης σε ότι αφορά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Μουσουλμάνοι Θράκης
Πολλά και ισχυρά είναι τα επιχειρήματα της Ελληνικής πλευράς που μπορούν να αντικρούσουν τους όποιους τουρκικούς ισχυρισμους. Με γνώμονα τις ιστορικές πηγές, η πρώτη αναφορά για μουσουλμανικούς πληθυσμούς στην Ροδόπη γίνεται στην Αλεξιάδα, ιστορικό έργο που ολοκληρώθηκε γύρω στο 1148 από την Βυζαντινή Άννα Κομνηνή , γεγονός που καταρρίπτει τουρκικές αιτιάσεις περί αυτόχθονων μουσουλμάνων της Θράκης.
Το 1321 οι εμφύλιοι πόλεμοι ανάμεσα στον Ανδρόνικο Β και τον Ανδρόνικο Γ είχαν επίκεντρο την Θράκη. Τον ίδιο χρόνο ο Οθωμανός Ορχάν λεηλατεί τα παράλια της με την πρώτη ουσιαστικά οθωμανική (τουρκική) παρέμβαση να συντελειται τότε. Το 1345, 16.000 Οθωμανοί (Τούρκοι) κατακλύζουν την Θράκη γεγονός που οδήγησε σε φθίνουσα πορεία τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς.
Δύο καθοριστικά γεγονότα θα αλλάξουν μετέπειτα τις ισορροπίες στην περιοχή. Το πρώτο είναι η άφιξη των Γιουρούκων από την Μικρά Ασία και το δεύτερο η καθολική αλλαξοπιστία των Πομάκων γύρω στο 1627. Αυτό θα οδηγήσει στην ενίσχυση των μουσουλμάνων και στην αποδυνάμωση των Οθωμανών (Τούρκων).
Οι Γιουρούκοι ήταν αρχαιοελληνικό φύλο της Μικράς Ασίας που εξαπλώθηκε σε όλη την έκταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ορισμένοι από αυτούς ειδικότερα γύρω από την Ροδόπη εξισλαμίστηκαν βιαίως.
Για τους Πομάκους υπάρχουν εκτιμήσεις ότι είναι πιθανότατα απόγονοι των αρχαίων Αγριάνων και η μόνη σχέση με τους Τούρκους είναι η θρησκεία. Αναφορικά με τους Ρομά γνωρίζουμε ότι κοιτίδα τους είναι η Ινδία.
Συνοψίζοντας, θα μπορούσε λοιπόν να πει κανείς ότι τα παραπάνω στοιχεία καταδεικνύουν ότι ακόμη και σε ιστορικό επίπεδο, οι μουσουλμάνοι της Θράκης δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τους Τούρκους όπως οι ίδιοι θέλουν να ισχυρίζονται.
Θρησκευτικά Δικαιώματα
Αναλύοντας σε πολιτικό επίπεδο τις κατηγορίες των Τούρκων έναντι του ελληνικού κράτους και των ελληνικών θέσεων σε ότι αφορά στην μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης θα μπορούσαν να ειπωθούν τα εξής:
Αναφορικά με την ελληνική θέση μη εκχώρησης του δικαιώματος του αυτοπροσδιορισμού στα τουρκόφυλα μέλη της μειονότητας και την απαγόρευση του όρου τουρκικός, το ελληνικό κράτος παραπέμπει στην απόφαση του ευρωπαϊκού Δικαστηρίου η οποία αναφέρεται στο ατομικό δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού και όχι σε ομαδικό. Οι μουσουλμάνοι της Θράκης έχουν το ατομικό δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζονται ως Έλληνες, Τούρκοι, Τσιγγάνοι σε συλλογικό επίπεδο όμως ο προσδιορισμός τους πρέπει να μην αντιβαίνει τους όρους της Συνθήκης της Λωζάνης η οποία μιλά για μουσουλμανική μειονότητα βασιζόμενη μόνο στην θρησκευτική ταυτότητα.
Πέραν αυτών, η ελληνική πλευρά κατηγορείται από την γείτονα χώρα για την απαγόρευση της διατήρησης των πολιτιστικών παραδόσεων και εθίμων της μουσουλμανικής μειονότητας. Μάλον η τουρκική πλευρά λησμονεί τις ακρότητες που διεπράχθησαν στην Κωνσταντινούπολη την δεκαετία του 1960 εναντίον των Ελλήνων.
Σε αντίθεση με την Τουρκία, η Ελλάδα είναι μία δημοκρατική χώρα οι πολίτες της οποίας μουσουλμάνοι ή χριστιανοί χαίρουν όλων των δικαιωμάτων που απορρέουν από το πολίτευμά της. Ποτέ όλα αυτά τα χρόνια δεν έχει αναφερθεί οποιαδήποτε μορφή σωματικής βίας σε μουσουλμάνους της Θράκης επειδή ομιλούσαν την τουρκική γλώσσα όπως συνέβαινε σε Έλληνες της Πόλης που ομιλούσαν μεταξύ τους ελληνικά, γεγονός που πολλές φορές επέφερε ποινή ξυλοκοπήματος.
Ποια είναι η καταπάτηση των δικαιωμάτων των μουσουλμάνων της Θράκης που υπαινίσσεται η Τουρκία όταν ακόμα υπάρχουν περίπου 240 τζαμιά στην περιοχή για 100,000 έλληνες μουσουλμάνους, που μεταφράζεται στο μεγαλύτερο ποσοστό τζαμιών για μουσουλμάνους πολίτες στην ευρωπαική ένωση και ίσως το μεγαλύτερο σε μη μουσουλμανικό κράτος παγκοσμίως. Περίπου 750 ιεροκήρυκες τελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και παραδίδουν μαθήματα του Κορανίου στα εν λόγω τζαμιά.
Αντιστοίχως, πόσες χριστιανικές εκκλησίες υπάρχουν αυτή την στιγμή στην Κωνσταντινούπολη και πόσοι έλληνες ορθόδοξοι διαμένουν στην Πόλη;
Σε ότι αφορά δε τις ενστάσεις των Τούρκων σχετικά με το ζήτημα της εκλογής των μουφτήδων στην Θράκη η αλήθεια είναι η εξής:
Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι ο μουφτής στην Θράκη διορίζεται από το ελληνικό κράτος και συγκεκριμένα από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, ενώ ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης εκλέγεται. Οφείλουμε να υπενθυμίσουμε στους γείτονές μας ότι σε όλα τα μουσουλμανικά κράτη συμπεριλαμβανομένου και της Τουρκίας, οι μουφτήδες δεν εκλέγονται, αλλά διορίζονται. Ειδικά στην Ελλάδα επειδή ασκούν δικαστικά καθήκοντα και μισθοδοτούνται από το ελληνικό κράτος διορίζονται από αυτό.
Ο δε Πατριάρχης Κωσταντινούπολης μπορεί μεν να εκλέγεται, αλλά από έναν κατάλογο με όλα τα ονόματα των υποψηφίων οι οποίοι υποχρεωτικά οφείλουν να έχουν τουρκική υπηκοότητα. Η τουρκική διοίκηση και συγκεκριμένα το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών έχει δικαίωμα άσκησης βέτο σε υποψήφιους που θεωρούνται ανεπιθύμητοι. Άρα για ποια εκλογή μλάμε;
Από την άλλη τα στοιχεία που έχουν να κάνουν με τον μουσουλμανικό πληθυσμό στην Θράκη είναι αποστομωτικά σε σύγκριση με αυτά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης.
Συρρίκνωση Ελληνικού Στοιχείου
Σύμφωνα με την απογραφή του 1928, οι μουσουλμάνοι στην Ελλάδα ήταν 126.017, εκ των οποίων οι 102,621 ζούσαν στην Θράκη και 10.244 ήταν οι Τσάμηδες της Ηπείρου. Μετά την απογραφή του 2011, οι μουσουλμάνοι της Θράκης προσεγγίζουν περίπου τις 120.000. Μέσα σε χρονικό διάστημα 80 περίπου χρόνων από το 1928 έχουμε μία πληθυσμιακή αύξηση της τάξης του 20%.
Αντιθέτως, οι Έλληνες της Κων/λης , της Ίμβρου και της Τενέδου δεν πρέπει να ξεπερνούν σήμερα τις 5.000, όταν το 1923 ήταν περισσότεροι από 100.000. Η Τουρκία μονομερώς κατήργησε το ειδικό καθεστώς των νήσων αυτών, απέλασε ένα μεγάλο αριθμό Ελλήνων, και έκανε ανυπόφορη την ζωή όσων παρέμεναν επί των εδαφών της, εφαρμόζοντας διωγμούς με αποκορύφωμα τα τεκταινόμενα του 1955 και τις απελάσεις του 1964.
Ποιος μπορεί να ξεχάσει τις φρικαλεότητες που συντελέστηκαν τη νύχτα της 6ης/7ης Σεπτεμβρίου του 1955, όταν οπαδοί του Μεντερές έκαψαν πάνω από 3.000 σπίτια και περισσότερα από 4.000 μαγαζιά Ελλήνων της Πόλης, λεηλατώντας 82 ορθόδοξους ναούς, βεβηλώνοντας ακόμα και κοιμητήρια. Το μένος των Τούρκων οδήγησε και στην καταστροφή 26 ελληνόφωνων μειονοτικών σχολείων. Εκείνη την νύχτα σημειώθηκαν 200 βιασμοί και έχασαν την ζωή τους 10 Έλληνες.
Ανάλογη ήταν η κατάσταση και το 1964, όταν με την υποτροπή του Κυπριακού απελάθηκαν 12.000 Έλληνες υπήκοοι της Κων/λης. Οι μεταναστεύσεις πληθυσμού εκείνη την περίοδο από μία χώρα, θεωρήθηκαν οι μεγαλύτεροι εν καιρώ ειρήνης.
To ποιος λοιπόν καταπιέζει την μειονότητα που ζει στην επικράτειά του είναι ξεκάθαρο από τους αριθμούς και τα γεγονότα. Μπορεί ο Πρόεδρος Ερντογάν να κατηγορήσει την Ελλάδα για τέτοιου είδους πράξεις; Η απάντηση είναι αρνητική καθώς ο μουσουλμανικός πληθυσμός της ελληνικής Θράκης ζει υπό καθεστώς πλήρους ελευθερίας που εγγυάται στους πολίτες της η Ελληνική Δημοκρατία στο πλαίσιο της Ευρωπαικής Ένωσης. Ζούμε σε ένα κράτος ισονομίας που παρέχει ίσες ευκαιρίες εκπαίδευσης και οικονομικής ευημερίας χωρίς να επιτάσσει ειδικούς φόρους στις μειονότητες όπως επέβαλλε το 1942 η Τουρκία το Varlik Vergisi, σύμφωνα με τον οποίο επιβλήθηκε ένας τεράστιος φόρος περιουσίας , προκειμένου να ενισχυθούν οικονομικά οι Τούρκοι πολίτες με χαμηλό εισόδημα. Την περίοδο από το 1942 έως το 1955 το 15% της κρατικής φορολογίας της Τουρκίας προερχόταν από τους Έλληνες.
Εκπαίδευση και Δικαίωμα Εκλογής
Ακόμα και στο κομμάτι της εκπαίδευσης το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών αναφέρει ότι στην περιοχή της Δυτικής Θράκης λειτουργούν 115 μειονοτικά δημοτικά σχολεία εντός των οποίων η παρεχόμενη διδασκαλία εξασφαλίζει στο ακέραιο τα δικαιώματα των μαθητών.
Παρεπιπτόντως, στην Κωνσταντινούπολη το 1955 υπήρχαν 55 Ελληνικά δημοτικά ενώ σήμερα έχουν απομείνει μόνο 3. Το Ζωγράφειο με μόλις 50 μαθητές, το Ζάππειον Παρθεναγωγείο που από το 2000 λειτουργεί ως μικτό σχολείο όλων των βαθμίδων με λιγότερο από 80 μαθητές και τέλος η Μεγάλη του Γένους Σχολή η οποία λειτουργεί με μόλις 50 μαθητές ως σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Σε αντίθεση λοιπόν με την εικόνα της εκπαίδευσης για τα ελληνόπουλα της Κωνσταντινούπολης, το ελληνικό κράτος παρέχει πολλές ευκαιρίες για την μόρφωση των παιδιών της μειονότητας. Η υπεροχή του δημόσιου σχολείου από το μειονοτικό, το γεγονός ότι παρέχεται η δυνατότητα διδασκαλίας του Κορανίου στο μάθημα των θρησκευτικών, οδηγεί πολλούς μουσουλμάνους μαθητές στο δημόσιο σχολείο και όχι στο μειονοτικό. Επιπλέον, το ειδικό ευνοϊκό καθεστώς εισαγωγής στα ΑΕΙ για τους μουσουλμάνους μαθητές, τους ωθεί να σπουδάσουν σε Ελληνικά πανεπιστήμια. Αξίζει να επισημάνουμε ότι μόνο στον Δικηγορικό Σύλλογο Ξάνθης υπάρχουν 40 περίπου μουσουλμάνοι δικηγόροι σε σύνολο 220 .
Ακόμα και σε πολιτικό επίπεδο, οι μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης έχουν το δικαίωμα εκλογής τους και συμμετοχής τους στο Κοινοβούλιο, γεγονός που φαντάζει ως μη ρεαλιστικό για τις μειονότητες στην Τουρκία. Στην Ελλάδα από το 1927 εκπρόσωποι των μειονοτήτων εκλέγονται βουλευτές. Υπήρξαν 3 εκπρόσωποι της μεονότητας στο κοινοβούλιο, 3 μειονοτικοί δήμαρχοι στην Θράκη και εκατοντάδες κατέχουν αξιώματα σε τοπικά όργανα όπως επίσης και στον τομέα της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Το γεγονός ότι το ελληνικό εκλογικό σύστημα δίνει το δικαίωμα σε ένα πολιτικό κόμμα να εισέλθει στην βουλή με το ποσοστό του 3% δίνει πολύ μεγαλύτερες ευκαιρίες σε κόμματα προερχόμενα από την μειονότητα να εκπροσωπούνται στη βουλή σε σχέση με το πλαφόν 10% που ισχύει στην Τουρκία, απόφαση που αυτομάτως αποκλείει την εκπροσώπηση μικρών δυναμικά πολιτικών κομμάτων.
Συγκεκριμένα το Κόμμα Ισότητας Ειρήνης και Φιλίας με Πρόεδρο την Τσιγδέμ Ασάφογλου και με ποσοστό 20,04% στην Ξάνθη κατέβηκε ως ανεξάρτητο στις ευρωεκλογές που διενεργήθηκαν στις 26 Μαιου 2019. Μάλιστα λίγο πριν τις ευρωεκλογές μιλώντας στο Τουρκικό Πρακτορείο Anatolu, η Πρόεδρός του ανέπτυξε μια εμπρηστική ρητορική, ισχυριζόμενη ότι κάθε ψήφος που έλαβε το κόμμα της στις δημοσκοπήσεις θα στείλει ένα ηχηρό μήνυμα κατά της πολιτικής της ελληνικής κυβέρνησης έναντι της τουρκικής μειονότητας όπως παρανόμως την αποκαλεί, επισημαίνοντας ότι οι ψήφοι για το ΚΙΕΦ θα είναι η απόδειξη της τουρκικής ταυτότητας στην Δυτική Θράκη καταδεικνύοντας με τις δηλώσεις της θράσος και ασέβεια στην επίσημη θέση του ελληνικού κράτους σε ότι αφορά την μουσουλμανική μειονότητα στην περιοχή.
Αντί Επιλόγου
Συνοψίζοντας, ο αναγνώστης αυτού του κειμένου μπορεί εύκολα να διακρίνει το χάσμα που υπάρχει στην πολιτική συμπεριφορά και στη συμμόρφωση στους νόμους του Διεθνούς Δικαίου ανάμεσα σε Τουρκία και Ελλάδα.
Η Ελληνική Πολιτεία εμπράκτως δείχνει την πλήρη αποδοχή στις ειδικές προβλέψεις όπως αυτές απορρέουν από την Συνθήκη της Λωζάνης σεβόμενη τις θρησκευτικές, πολιτιστικέςκαι κοινωνικές πεποιθήσεις των τριών συνιστωσών της μουσουλμανικής μειονότητας στην Θράκη, παρέχοντας πλήρη ισονομία και ισοπολιτεία.
Από την άλλη, έχουμε την Τουρκία μία μη δημοκρατική στην ουσία χώρα να προσπαθεί αδιάκοπα επί σειρά ετών να σφετεριστεί την ταυτότητα της μειονότητας καταπατώντας με τον τρόπο αυτό βασικές αρχές του Διεθνούς Δικαίου και κατά συνέπεια της Συνθήκης της Λωζάνης, εκφράζοντας μέσω μίας αλλαζονικής ρητορικής την επιθυμία της για επικαιροποίησή της. Χωρίς ίχνος αυτοκριτικής, ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν αμφισβητεί όλες τις θέσεις της ελληνικής πλευράς καταστρατηγώντας το Διεθνές Δίκαιο. Έφθασε σε σημείο να αποκαλεί ακόμα και το Αιγαίο ως θάλασσα των νησιών σε μία προσπάθεια μη αναγνώρισης της ελληνικής κυριαρχίας στην περιοχή.
Δεν έχει συνειδητοποιήσει ακόμα ο Τούρκος Πρόεδρος ότι η ίδια η μειονότητα της Δυτικής Θράκης με την ενεργή συνεισφορά της στο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι της χώρας αντικρούει τους όποιους ψευδείς ισχυρισμούς της τουρκικής πλευράς.
* Η Βιβιάνα Τσιούμα είναι διεθνολόγος απόφοιτος του τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων από το βρετανικό πανεπιστήμιο του Reading. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο ίδιο πανεπιστήμιο στις Διεθνείς Σπουδές και το Ισλάμ. Έχει εργασθεί ως επικεφαλής του τομέα Ισλαμικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και ως σύμβουλος των Υπουργών Άμυνας για θέματα ασφάλειας και ισλαμιστικής τρομοκρατίας.
