(Φωτ.: Η Ευρώπη, όσον αφορά το προσφυγικό ζήτημα, έχει να επιλέξει ανάμεσα σε δύο δρόμους, αυτόν της αλληλεγγύης ή αυτόν του απομονωτισμού. Η επιλογή είναι μόνο μια και αυτή καλούνται οι Ευρωπαίοι να επιλέξουν.)
Του Δημήτρη Τσαϊλά*
«Δεν μπορούμε να κατευθύνουμε τον άνεμο, μπορούμε όμως να ρυθμίσουμε τα πανιά».
Η μεταναστευτική κρίση και το πρόβλημα των προσφύγων είναι ένα υπαρξιακό πρόβλημα για όλη την Ευρώπη, αλλά ιδιαίτερα για την πατρίδα μας, που είναι μια από τις βασικές πύλες εισόδου. Από την άλλη πλευρά, μήπως αυτή η κρίση είναι επίσης και μια τεράστια ευκαιρία; Ο τρόπος που αντιμετωπίζεται θα έχει καθοριστική επίδραση, όχι μόνο για τη μελλοντική κατεύθυνση των χωρών που αντιμετωπίζουν την κρίση, αλλά και την ταυτότητά τους. Θέματα οικονομικά, δημογραφικά και πολιτισμικά είναι τα πρώτα που έρχονται στο μυαλό μου. Ίσως το σημερινό δράμα να μπορεί να μεταλλαχθεί σε ευκαιρία, εάν αντιμετωπιστεί σωστά και σοβαρά με θέληση ώστε η πατρίδα μας, αλλά και η Ευρώπη να μπορούν θα βγούνε πιο ισχυρές.
Αναρωτιέμαι, πώς έχουν συμπεριφερθεί στην Ευρώπη και στην Ελλάδα οι πολιτικές ηγεσίες, ώστε να αποφευχθεί αυτή η ανθρωπιστική κρίση;
Το πρώτο που έκαναν και μάλιστα με ευκολία κατηγόρησαν για το χάος την αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ. Στη συνέχεια έριξαν το φταίξιμο σε όσους δεν είχαν την προνοητικότητα και το θάρρος να παρέμβουν κατά του Προέδρου της Συρίας, Bashar al-Assad. Ορισμένοι επέλεξαν να αναθεματίσουν την αδυναμία της κοινής ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Κάποιοι άλλοι, εντελώς έκπληκτοι όταν μια ωραία πρωία προέκυψε ο Ρώσος Πρόεδρος, Vladimir Putin, τον κατηγόρησαν ότι έδωσε χείρα βοηθείας στην υποκίνηση για την ξαφνική ροή των προσφύγων. Τελευταία μάθαμε ότι κάποιες συμμορίες του οργανωμένου εγκλήματος, που επωφελούνται από αυτήν την ανθρώπινη καταστροφή, σχετίζονται με τις κυβερνήσεις που επιθυμούν την αποδυνάμωση των φιλελεύθερων δημοκρατιών. Συμπέρασμα από αυτές τις δικαιολογίες και αιτιάσεις είναι ότι το επίπεδο της αφέλειας και της ανικανότητας μας είναι εντυπωσιακό.
Τι αποκάλυψε η προσφυγική κρίση
Η προσφυγική κρίση αποκάλυψε όχι μόνο την ανυπαρξία αλληλεγγύης στην Ευρώπη, αλλά και την εντελώς απάνθρωπη απάντηση της Ευρώπης σε μια άνευ προηγουμένου εισροή των ανθρώπων που αναζητούν καταφύγιο στις ακτές και τα σύνορά της. Αποκάλυψε επίσης την απροθυμία να λάβουμε σοβαρά υπόψη την ασφάλεια μας. Αποκάλυψε τις βαθιές ρήξεις και αντιθέσεις στο εσωτερικό της Ευρώπης. Μια Ευρώπη που με αρμονική πρόοδο βαίνει σε αποσταθεροποίηση και τελικά στην αποσύνθεση. Σε μια Ευρώπη που κλείνει τα σύνορά της και αποτυγχάνει να ανταποκριθεί στις ευθύνες της. Σε μια Ευρώπη που δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τα τεράστια ελλείμματα ασφάλειας και τις κοινωνικές προκλήσεις των επόμενων δεκαετιών. Η σημερινή κρίση έφερε στο προσκήνιο την εκκρεμότητα της δημοκρατικής μετάβασης των κρατών της Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής, όπου οι δημοκρατικοί θεσμοί είναι αδύναμοι και τα παλιά αντανακλαστικά κυριαρχούν, όπου τα φυλετικές, θρησκευτικές και εθνικές διαφορές καθορίζουν τις αποφάσεις.
Οι εμπνευστές της Ε.Ε. είχαν ουσιαστικά ως μπούσουλα την αλληλεγγύη και τη δημιουργία ενός κοινού μέλλοντος
Είναι ακριβώς αυτή η αλληλεγγύη και η ενότητα που η προσφυγική κρίση απειλεί, απομονώνοντας τα ευρωπαϊκά κράτη που κλείνονται στο καβούκι τους. Εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της δεν είναι σε θέση να καταλήξει σε μια κοινή λύση, που να πρυτανεύει ο ρεαλισμός, ο ορθολογισμός, οι ανθρωπιστικές αξίες που πρεσβεύουμε και να λάβει υπόψη της ως προϋποθέσεις, τη διαφορά, τις ικανότητες, τα οικονομικά, το δημογραφικό και κυρίως την ευρωπαϊκή ασφάλεια, όταν θα βγει από την κρίση, θα είναι σοβαρά εξασθενημένη. Μπορούμε εύκολα να χωριστούμε κατά μήκος των διαχωριστικών γραμμών Βορρά-Νότου και Ανατολής-Δύσης. Αλλά αν παρθούν σωστές αποφάσεις, πιστεύω ότι οι προκλήσεις από την κρίση θα μετατρέψουν την Ευρώπη σε ισχυρό πόλο στο νέο διεθνές σύστημα που αναδύεται.
Συμπεράσματα
Λύσεις για την τρέχουσα μεταναστευτική/προσφυγική κρίση πρέπει να ανευρεθούν από τη βαθιά πεποίθηση ότι η πολυπολιτισμικότητα είναι το μέλλον της Ευρώπης. Πιστεύω ότι πρόκειται για μια καθοριστική στιγμή στην ιστορία μας κατά πόσον η Ευρώπη μπορεί και θέλει να αγκαλιάσει τους κατατρεγμένους. Σύμφωνα με τα δημογραφικά στοιχεία, η Ευρώπη γερνάει και μάλιστα με ταχείς ρυθμούς. Με την αποδοχή μεγάλου αριθμού προσφύγων, δείχνουμε τον δρόμο προς μια καλή ισορροπία μεταξύ ηθικού ζητήματος και έξυπνης προνοητικότητας. Εκτιμάται ότι θα υπάρξει ένα τεράστιο όφελος, καθώς οι πρόσφυγες θα είναι ευγνώμονες στο μέλλον για τη βοήθεια που τους παρέχεται και η Ευρώπη από την ανανέωση του εργατικού δυναμικού θα αποκτήσει ενισχυμένη οικονομία που θα χρειαστεί μερικά χρόνια για να μπορέσει να αποδώσει.
Φυσικά και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή. Η διαδικασία εισδοχής οφείλει να είναι συστηματική και καλά μελετημένη, με σαφή πολιτική ένταξης, άλλως η αλόγιστη υπερφόρτωση δημιουργεί σαφείς κινδύνους στην κοινωνική πρόνοια, στο δημόσιο σύστημα ασφάλειας και την εκπαίδευση. Επίσης απαιτείται να είμαστε προσεκτικοί και να ασχοληθούν σοβαρά και διαλειτουργικά όλες οι υπηρεσίες πληροφοριών της Ε.Ε. με τους εν δυνάμει τρομοκράτες. Εφόσον η δράση αυτή γίνει σωστά, τα θετικά υπερτερούν των αρνητικών κατά πολύ. Στην Ευρώπη πρέπει να καταλήξουμε σε μια κοινή και σύνθετη λύση, η οποία να έχει άμεσες και μακροπρόθεσμες ανθρωπιστικές λύσεις, προστασία της ασφάλειας των πολιτών και ενίσχυση των οικονομικών στοιχείων. Τελικά, η επιλογή είναι μεταξύ μιας αλληλέγγυας Ευρώπης ή μιας Ευρώπης του απομονωτισμού. Η επιλογή είναι μόνο μια και αυτή καλούνται οι Ευρωπαίοι να επιλέξουν.
* Ο κ. Δημήτρης Τσαϊλάς είναι Υποναύαρχος ΠΝ ε.α.
