Του Λάμπρου Τζούμη*
Ιδιαίτερη αίσθηση και φυσικά πολλά ερωτηματικά προκάλεσαν οι δηλώσεις- πυροτέχνημα του ΥΕΘΑ κ. Καμμένου από τα Ψαρά στο πλαίσιο της μεγάλης ετήσιας Άσκησης του Πολεμικού μας Ναυτικού «ΚΑΤΑΙΓΙΣ 2018», σύμφωνα με τις οποίες σύντομα θα επεκταθούν... «τα χωρικά μας ύδατα και θα μεγαλώσει η Ελλάδα»!
Ο κ. Υπουργός φαίνεται ότι για μία ακόμα φορά λόγω το παρορμητικού του χαρακτήρα έκανε αυτές τις δηλώσεις, καθόσον αμέσως μετά, ίσως πάλι με πρωθυπουργική παρέμβαση, προέβη σε «αναδίπλωση» και διευκρίνισε, ότι δεν αναφέρεται σε επέκταση με την ακριβή έννοια του όρου αλλά φρούρηση των χωρικών υδάτων όπως γίνεται μέχρι σήμερα.
Δεν γνωρίζουμε τι έχουν πει οι Σύμβουλοι του στον κ. Υπουργό αλλά κρίνεται σκόπιμο να υπενθυμίσουμε στον αναγνώστη ότι Χωρικά ύδατα ή Αιγιαλίτιδα Ζώνη είναι η θαλάσσια περιοχή που περιβάλει το έδαφος ενός κράτους και των νησιών του.
Το πλάτος της δεν μπορεί να ξεπερνά τα 12 ναυτικά μίλια (1 ν.μ. = 1852 μέτρα). Στην έννοια του νησιού για τα Χωρικά Υδατα περιλαμβάνονται και οι νησίδες, βραχονησίδες και βράχοι. Στη ζώνη αυτή, το κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία η οποία εκτείνεται και στον πάνω από αυτή, εναέριο χώρο όσο και στο βυθό και το υπέδαφός του.
Με βάση τη Συνθήκης της Λωζάνης το 1923, το εύρος των Χωρικών Υδάτων για τη χώρα μας ορίστηκε στα 3 ν.μ. Με την αναθεώρηση της Συνθήκης στο Μοντρέ το 1936, η Ελλάδα επέκτεινε τα χωρικά της ύδατα στα 6 ν.μ. για να ακολουθήσει η Τουρκία τρεις δεκαετίες αργότερα το 1964. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το πλάτος, μπορεί να είναι μικρότερο από 6 ν.μ. λόγω γεωγραφικών περιορισμών, όπως συμβαίνει σε αρκετές περιπτώσεις για τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου. Στις περιπτώσεις αυτές, εφαρμόζεται ο κανόνας της μέσης γραμμής, δηλαδή η μέση απόσταση των ακτών των δύο χωρών, εκτός εάν υπάρχουν άλλες σχετικές συμβατικές ρυθμίσεις.
Η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας ( Μοντέγκο Μπέι,) 1982, δίνει τη δυνατότητα επέκτασης στα 12 ν.μ. Η χώρα μας, επικύρωσε τη Συνθήκη τον Ιουλ. 1994 και νομιμοποιείται τυπικά να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ. Η προοπτική αυτή είχε ανησυχήσει ιδιαίτερα την Άγκυρα, η οποία ήδη από τα μέσα του 1994 είχε αρχίσει να αντιδρά με ρητορικές δηλώσεις Τούρκων επισήμων και απειλές. Η δραστηριότητα αυτή και τα διπλωματικά επεισόδια σχετικά με το δικαίωμα της Ελλάδας για επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ν.μ., κορυφώθηκαν στις 8 Ιουνίου 1995. Η τουρκική βουλή τότε εξουσιοδότησε την κυβέρνηση να λάβει οποιαδήποτε πρωτοβουλία, συμπεριλαμβανόμενης και της κήρυξης πολέμου (casus belli), αν η Ελλάδα επεξέτεινε τα χωρικά της ύδατα.
Με το σημερινό καθεστώς των 6 ν.μ. η Ελλάδα ασκεί κυριαρχία στο 35% των υδάτων του Αιγαίου, η Τουρκία στο 8,8% και το 56% είναι διεθνή. Σύμφωνα με την Τουρκία, θάλασσες όπως το Αιγαίο, χαρακτηρίζονται ως κλειστές ή ημίκλειστες, στις οποίες επικρατούν ειδικές συνθήκες και, κατ' επέκταση, είναι αναγκαίο να διέπονται από ειδικούς κανόνες. Κατά την άποψη της Τουρκίας, το Αιγαίο σε περίπτωση επέκτασης των χωρικών υδάτων θα μετατρεπόταν σε «ελληνική λίμνη», δεδομένου ότι θα έκλειναν όλα τα υφιστάμενα περάσματα που οδηγούν στην ανοιχτή θάλασσα και, ως εκ τούτου, θα δημιουργούνταν πρόβλημα με την ελεύθερη ναυσιπλοΐα, καθώς τα πλοία αναγκαστικά θα περνάνε από ελληνικά χωρικά ύδατα. Αν η χώρα µας επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 µίλια, τότε η κυριαρχία της θα φτάσει στο 64%, της Τουρκίας στο 10%, ενώ τα διεθνή ύδατα περιορίζονται στο 26%.
Το ζήτημα των Χωρικών Υδάτων, όπως γίνεται κατανοητό, είναι οικονομικό και στρατηγικό, καθόσον η περιοχή του Αιγαίου είναι μία σπουδαία θαλάσσια εμπορικοστρατιωτική οδός με σημαντικούς πόρους και κατ' επέκταση υψηλής στρατηγικής σημασίας χώρος. Η Ελλάδα, όπως έχει διακηρύξει κατ΄ επανάληψη, διατηρεί το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. καθόσον αυτό σχετίζεται με την εθνική ενότητα, την άμυνα, με ψυχολογικούς, πολιτιστικούς παράγοντες και την ιστορία του ελληνικού πολιτισμού. Σε περίπτωση που η χώρα μας αποφασίσει την επέκταση των χωρικών της υδάτων, οι περισσότερες από τις τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο θα τερματισθούν (εύρος εναερίου χώρου 10 ν.μ. και χωρικών υδάτων 6ν.μ. , όρια FIR Αθηνών και ζώνης έρευνας διάσωσης, γκρίζες ζώνες, κ.λπ.).
Η μέχρι σήμερα αναβλητικότητα της Ελλάδας στην άσκηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων προφανώς σχετίζεται με την εκτόξευση απειλής πολέμου από την πλευρά της Τουρκίας.
Σε περίπτωση που αποφασισθεί επέκταση των Χωρικών μας Υδάτων, δεν μπορεί να γίνει μέσα από δηλώσεις με καθαρά επικοινωνιακό χαρακτήρα όπως αυτές του κ. ΥΕΘΑ που εξακοντίζει ως πυροτεχνήματα που σύντομα σβήνουν αλλά απαιτείται συγκροτημένη μακροπρόθεσμη στρατηγική που να συντονίζει όλες τις εθνικές συνιστώσες με αντικειμενικό σκοπό την αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής.
*Ο Λάμπρος Τζούμης είναι Αντιστράτηγος ε.α.
Share
