Του Νίκου Μελέτη
Σε μια προσπάθεια υπέρβασης των σοβαρών προβλημάτων που ορθώνονται τόσο στη διαδικασία εξεύρεσης κοινά αποδεκτής λύσης στο θέμα της ονομασίας, όσο και στη διαδικασία έγκρισης μιας ενδεχόμενης συμφωνίας και στις δύο χώρες, συναντώνται σήμερα στο Νταβός οι πρωθυπουργοί Αλ. Τσίπρας και Z. Zaev. Πρόκειται για την πρώτη μετά από σχεδόν δεκαοκτώ χρόνια απόπειρα αναζήτησης λύσης μέσω διμερούς διαλόγου σε ανώτατο επίπεδο.
Ο κ. Τσίπρας θα έχει την ευκαιρία να απαριθμήσει τα πλεονεκτήματα που θα υπάρξουν για την γειτονική χώρα και προσωπικά για τον κ. Zaev, με την επίτευξη λύσης, που θα θέσει σε νέες βάσεις τις σχέσεις των δύο χωρών και συγχρόνως θα ανοίξει τον δρόμο για την ΠΓΔΜ προς την ευρωατλαντική ενσωμάτωση, ενώ αντιθέτως ένα νέο αδιέξοδο θα αφήσει την χωρά να κινείται σε ένα θολό και επικίνδυνο περιβάλλον.
Είναι ίσως μοναδική η ευκαιρία σε μια απευθείας συνάντηση να υπάρξει πλήρης αποσαφήνιση των εκατέρωθεν προθέσεων.
Και να διαπιστωθεί εάν υπάρχει λόγος να συνεχισθεί η προσπάθεια ή απλώς θα διαπιστωθεί ότι η προσπάθεια θα εξελιχθεί σε διαχείριση ενός δύσκολου αδιεξόδου. Ενός αδιεξόδου που θα γίνει ακόμη πιο δύσκολο λόγω του αδικαιολόγητου κλίματος υπέρμετρης αισιοδοξίας που έχει καλλιεργηθεί.
Όμως και οι δύο ηγέτες θα έχουν την ευκαιρία να μετρήσουν και τις αντοχές τους στο εσωτερικό μέτωπο με τον κ. Zaev να προβάλει την ισχνή πλειοψηφία του στην Βουλή που δεν περιλαμβάνει την πλειοψηφία των σλαβόφωνων και τον κίνδυνο πλήρους αποσταθεροποίησης της χώρας του με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για το μέλλον της περιοχής.
Και η ελληνική πλευρά θα εξηγήσει τα όρια που μπορεί να κινηθεί και οριοθετούνται και από τις πλειοψηφίες στην Βουλή, αλλά και από τις τοποθετήσεις του κυβερνητικού εταίρου Π. Καμμένου, ενώ φυσικά και το μήνυμα που εξέπεμψε την περασμένη Κυριακή το Συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης έχει καταγραφεί από την σκοπιανή πλευρά.
Ο κ. Τσίπρας την περασμένη Κυριακή έβαλε τις κόκκινες γραμμές του αλλά με δύο διαφοροποιήσεις: Αφαίρεσε τον γεωγραφικό προσδιορισμό και παρουσίασε περιοριστικά τον δεύτερο όρο για το εύρος χρήσης αναφέροντας μόνο την στενή ερμηνεία του erga omnes, «έναντι όλων» αποφεύγοντας την συνήθη προσθήκη «και για κάθε χρήση».
Όμως, ο κ. Τσίπρας στη συνέντευξή του ρωτήθηκε συγκεκριμένα για το εάν πρέπει να αλλάξει και το σύνταγμα και ουσιαστικά επαναβεβαίωσε ότι η συνταγματική αναθεώρηση ώστε να περιβληθεί με συνταγματικό κυρός η νέα ονομασία, αποτελεί ελληνική θέση.
Κρίσιμο, όμως, είναι το θέμα του εύρους χρήσης, καθώς πρακτικά σε όλες σχεδόν τις προτάσεις του από το 2005 και μετά ο κ. Nimetz προτείνει ένα είδος διπλής ονομασίας με την διατήρηση του συνταγματικού ονόματος στο εσωτερικό.
Σοβαρό, επίσης, θέμα χειρισμού είναι εκείνο της ταυτότητας. Σε μια συμφωνία είναι προφανές ότι δεν μπορεί να θιγούν ευθέως θέματα ταυτότητας. Έτσι, απομένει η αναφορά σε γλώσσα και εθνικότητα, όπου εδώ υπάρχει ο γνωστός πειραματισμός της χρήσης του Makedonski/o/a που ενώ φυσικά σημαίνει «μακεδονική/ος/ο», επειδή αναφέρεται αμετάφραστο σύμφωνα με ορισμένες ερμηνείες διαφοροποιείται από το «Macedonian» και υποδηλώνει την σλαβική προέλευση.
Δυνατότητες πειραματισμών προσφέρει στον μεσολαβητή και η πρακτική διαφορετικών αναφορών στην επίσημη ονομασία μιας χώρας με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ίδια την χώρα μας που με άλλη συνταγματική ονομασία, (Ελληνική Δημοκρατία) άλλη στον ΟΗΕ Hellenic Republic (Greece) και άλλη στην εθνικότητα είτε στην υπηρεσία του ΟΗΕ UNTERM είτε στα διαβατήρια, δίνει την εικόνα για το πως μπορεί να κινηθεί ο διεθνής μεσολαβητής για να λύσει τον γρίφο.
Ώστε και η εθνικότητα να ακολουθεί την ονομασία του κράτους (είτε στην επίσημη ονομασία στον ΟΗΕ είτε στην συντόμευση είτε στην αναφορά στο Σύνταγμα) και να ικανοποιεί την ελληνική πλευρά ότι δεν οδηγεί σε αναγνώριση «μακεδονικής ταυτότητας».
Αν έχει ειπωθεί πάντως μια αλήθεια από τον κ. Nimetz τον τελευταίο καιρό είναι ότι λίγο πολύ οι ενδεχόμενες λύσεις είναι όλες γνωστές και πλέον αυτό που απαιτείται για την λύση του προβλήματος στις σχέσεις των δύο χωρών, είναι η πολιτική απόφαση... Την οποία λαμβάνουν οι υπεύθυνες κυβερνήσεις, απολαμβάνοντας τα όποια οφέλη, πληρώνοντας συγχρόνως όμως και το όποιο κόστος…
