Ανησυχία στην Αθήνα προκαλεί η προσπάθεια της Τουρκίας να εκμεταλλευθεί το «καλό κλίμα» και με μικρά κάθε φορά βήματα να κατοχυρώσει ως κανονικότητα συμβατή με το πνεύμα της Διακήρυξης των Αθηνών, τις μονομερείς διεκδικήσεις έναντι της χώρα μας.
Από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε η διαδικασία επαναπροσέγγισης, ο μεγάλος κίνδυνος που δεν αφορούσε μόνο την Ελλάδα ήταν η παραδοχή ότι η Διακήρυξη των Αθηνών δεν σημαίνει αλλαγή στάσης ή αλλαγή των θέσεων τους, να μετατραπεί σε διαδικασία αποδοχής των μονομερών διεκδικήσεων και συναίνεσης ουσιαστικά για την ένταξη τους στη διμερή ατζέντα.
Η Ελλάδα μέχρι στιγμής έχει μείνει συνεπής στο πνεύμα της Διακήρυξης για αποφυγή δηλώσεων και ενεργειών που υπονομεύουν το κλίμα, σε αντίθεση με την Άγκυρα η οποία αντιθέτως με δηλώσεις αλλά και με ενέργειες επιχειρεί να εμπεδώσει τις διεκδικήσεις της.
Αυτό υποχρέωσε τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας Ν. Δένδια, να έχει σύντομη συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογο του Γ. Γκιουλέρ στις Βρυξέλλες, όπου, όπως είπε, του υπενθύμισε ότι «είναι απολύτως απαραίτητο για τη διατήρηση του παρόντος κλίματος ύφεσης, η αποφυγή οποιωνδήποτε προκλήσεων, οποιωνδήποτε ενεργειών, μπορεί να δυναμιτίσουν την ατμόσφαιρα που υπάρχει αυτή τη στιγμή».
Ο κ. Δένδιας εκτός του μηνύματος αυτού, ήθελε επίσης να εξισορροπήσει την εικόνα που από κοινού με τον Τούρκο ομόλογό του. Στο περιθώριο της Υπουργικής Συνόδου του ΝΑΤΟ, υπέγραψαν την προσχώρηση των δυο χωρών, Ελλάδας και Τουρκίας στη γερμανική πρωτοβουλία European Sky Shield Initiative (ESSI) για την ευρωπαϊκή αντιπυραυλική άμυνα. Μια εικόνα που έδινε και προς τα έξω και ειδικά μεταξύ των Συμμάχων και Εταίρων την εντύπωση ότι Ελλάδα και Τουρκία περνούν τον «μήνα του μέλιτος».
Η Τουρκία έχει αποφύγει το προηγούμενο διάστημα τις προκλήσεις στον αέρα και αυτό είναι σημαντικό καθώς περιορίζει τον κίνδυνο ενός δυσάρεστου και επικίνδυνου επεισοδίου όμως συστηματικά μέσω του συστήματος έκδοσης NAVTEX και NOTAM’s θέτει τις αμφισβητήσεις κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Πρωτίστως επαναφέρει διαρκώς και συντηρεί το ζήτημα αποστρατικοποίησης των νησιών του Αιγαίου, απαιτώντας την εξαίρεσή τους από το σχεδιασμό των ελληνικών ασκήσεων. Και όπως έχουμε επισημάνει προ μηνός απαιτεί να μην χρησιμοποιείται για κανένα στρατιωτικό σκοπό όχι μόνο ο εναέριος χώρος τους αλλά και τα χωρικά ύδατα των 6 ν.μ.. Η Τουρκία έχει συνδέσει την αποστρατικοποίηση των νησιών με την ελληνική κυριαρχία σε αυτά, με επίσημη επιστολή στον ΟΗΕ η οποία φυσικά παραμένει ενεργή και συνιστά ευθεία αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας.
Η Τουρκία μέσω της ίδιας διαδικασίας δηλώνει επισήμως ότι δεν αναγνωρίζει τον ελληνικό εναέριο χώρο των 6 ν.μ. ούτε την υποχρέωση να υποβάλει σχέδια πτήσης για την είσοδο των στρατιωτικών αεροσκαφών της στο FIR Αθηνών. Επίσης, σε κάθε περίπτωση που οι ελληνικές Αρχές εκδίδουν ΝΟΤΑM για επιχείρηση Έρευνας και Διάσωσης σε περιπτώσεις ναυαγίου σκαφών με μετανάστες σε περιοχές διεθνών υδάτων μέχρι σχεδόν το μέσο του Αιγαίου η Τουρκία αμφισβητεί αυτή την αρμοδιότητα της χώρας μας διεκδικώντας για λογαριασμό της ζώνη ευθύνης για Έρευνα και Διάσωση που συμπίπτει με τις πάγιες διεκδικήσεις της για επιχειρησιακό αρχικά έλεγχο του Αιγαίου μέχρι τον 25ο Μεσημβρινό.
Πέραν όλων αυτών, η Τουρκία συστηματικά προβάλει και συντηρεί θέμα «τουρκικής μειονότητας» στη Θράκη, ενώ πιο καθαρά ο Χ. Φιντάν έθεσε την ατζέντα για «εκκρεμή θέματα» στα οποία συμπεριέλαβε όλη την αναθεωρητική ατζέντα της Τουρκίας.
Η Αθήνα, επιδιώκοντας να διατηρηθεί το ήπιο κλίμα, αποφεύγει κινήσεις και δηλώσεις που θα τροφοδοτούσαν μια ανοικτή αντιπαράθεση. Και έτσι παρακάμφθηκαν οι δηλώσεις Φιντάν, ενώ δεν υπήρξε καμιά αντίδραση στην απόφαση του Τ. Ερντογάν να μετατρέψει σε τζαμί τον πιο σημαντικό μετά την Αγιά Σοφιά βυζαντινό ναό της Τουρκίας, τη Μονή της Χώρας.
Συμπληρώνοντας ένα χρόνο, το πιο μακρύ διάστημα από τη μεταπολίτευση και μετά χωρίς επεισόδια στον αέρα του Αιγαίου, από τους σεισμούς στην Τουρκία που αποτέλεσαν την αφετηρία της επαναπροσέγγισης, η Αθήνα έχει επιλέξει να φθάσουμε στην επόμενη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν το Μάιο στην Άγκυρα, όπου εκεί θα γίνει μια συνολική επανεκτίμηση της κατάστασης και θα διερευνηθεί εάν αυτό το κλίμα ύφεσης επί του πεδίου μπορεί να διαμορφώσει το κλίμα για αντιμετώπιση των προβλημάτων που συνδέονται με την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών.
Η συνάντηση που θα υπάρξει στην Τουρκία στις 11 Μαρτίου στο πλαίσιο του Πολιτικού Διαλόγου μεταξύ των υφυπουργών εξωτερικών Αλ. Παπδοπούλου και Μ. Ακσαπάρ, θα περιορισθεί σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες στις πολιτικές διαβουλεύσεις και σε θέματα όπως η Πολιτική Προστασία και το Μεταναστευτικό. Στη συνάντηση αυτή και παρά το γεγονός ότι ουσιαστικά οι διερευνητικές επαφές για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ έχουν απορροφηθεί από τον Πολιτικό Διάλογο, δεν υπάρχει πρόθεση να ανοίξει η συζήτηση γι' αυτό το θέμα.
Βεβαίως, η κατάσταση αυτή μπορεί να μην προκαλεί εντάσεις επί του πεδίου, ενέχει όμως τον κίνδυνο εμπέδωσης των διεκδικήσεων της Τουρκίας και αποδοχή εκ μέρους της Ελλάδας ότι η υποχρέωση της Τουρκίας να απέχει από επιθετικές κινήσεις συνδέεται με αντίστοιχη υποχρέωση της Ελλάδας για αποχή από την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της.
Σε ότι αφορά στις στρατιωτικές ασκήσεις πάντως που έχουν προγραμματισθεί, όλες γίνονται κανονικά όπως κανονικά γίνονται και οι επισκέψεις της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας στα ελληνικά νησιά για τα οποία προβάλλεται η απαίτηση της αποστρατικοποίησης. Όμως η μη άσκηση του δικαιώματος κλεισίματος των Κόλπων και καθορισμού ευθειών γραμμών βάσης (που αποτελούν προϋπόθεση για την όποια μελλοντική οριοθέτηση), η μη υποβολή στην Ε.Ε. του χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού και η μη επέκταση των χωρικών υδάτων ακόμη και σε περιοχές που δεν αφορούν την Τουρκία, δίνει ένα λάθος μήνυμα για τους όρους της επαναπροσέγγισης.
Κομβική για τις εξελίξεις θα είναι όμως και η διαδικασία επανάληψης των συνομιλιών για το Κυπριακό, όπου η Ελλάδα δεν μπορεί να αγνοήσει ή να υποβαθμίσει την απόλυτη σκλήρυνση της τουρκικής θέσης για λύση των δυο κρατών. Το τελευταίο διάστημα το Κυπριακό ξαναμπαίνει στην ατζέντα και είναι θέμα που συζήτησε ο Γ. Γεραπετρίτης στις ΗΠΑ στις συναντήσεις του με τον Αμερικανό ομόλογο του Α. Μπλίνκεν και τον Γ.Γ. του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες ζητώντας την παρέμβασή τους για επανέναρξη των συνομιλιών υπό την προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ,την πρώην ΥΠΕΞ της Κολομβίας Α. Ολγκίν -Κουεγιάρ, στη βάση των αποφάσεων του ΣΑ του ΟΗΕ.
Αν και από τις ελληνικές δηλώσεις απουσιάζει η επισήμανση ότι το Κυπριακό εκτός από διεθνές ζήτημα είναι θέμα «εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής» είναι προφανές ότι δεν θα αποφευχθεί σύντομα η αντιπαράθεση σε ό,τι αφορά στο Κυπριακό. Και υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο αυτή η αντιπαράθεση να μην είναι μόνο ρητορική αλλά να υπάρξουν γεγονότα και επί του πεδίου όταν εντός του Μαρτίου ανακοινωθεί το σχέδιο για την πρώτη γεώτρηση και εξόρυξη φυσικού αερίου στο Οικόπεδο 6 της Κυπριακής ΑΟΖ από την κοινοπραξία ENI/TOTAL, παρά το γεγονός ότι η διεκδίκηση επί του Οικοπέδου 6 αφορά στο βόρειο τμήμα του και όχι το νότιο τμήμα που έχει εντοπίσει τα κοιτάσματα η ΕΝΙ.
Εξάλλου, η συμπλήρωση φέτος 50 ετών από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο θα δώσει πολλές «ευκαιρίες» και αφορμές για αντιπαραθέσεις εφόσον μάλιστα επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες για νέες κινήσεις της Τουρκίας στα Βαρώσια και στην Πράσινη Γραμμή, ενώ θα έπρεπε ήδη να βρίσκεται στον φακό της Αθήνας η ανακοίνωση για τη δημιουργία νέας μεγάλης τουρκικής βάσης για drones στο κατεχόμενο Λευκόνοικο που ουσιαστικά μετατρέπει τα Κατεχόμενα σε προκεχωρημένο φυλάκιο της Τουρκίας και μόνιμη απειλή για την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και την ΕΛΔΥΚ.
Η μη ένταση στο Αιγαίο ήταν επιλογή η οποία υπαγορεύθηκε από συγκεκριμένους λόγους στον Τ. Ερντογάν και εφόσον η επίλυση του ζητήματος της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ δεν φαίνεται στον ορίζοντα ούτε φυσικά η αποκήρυξη των διεκδικήσεων έναντι της χώρας μας, θα πρέπει η Αθήνα να αντιληφθεί εγκαίρως ότι αυτή η διαδικασία έχει ημερομηνία λήξεως και οφείλει να είναι έτοιμη για την επόμενη ημέρα.
