Του Δημήτρη Τσαϊλά*
Η σύνδεση των δικτύων φυσικού αερίου μέσω του Trans Adriatic Pipeline (TAP) αναμένεται να ενισχύσει τον περιφερειακό γεωπολιτικό και οικονομικό ρόλο της Ελλάδος, καθώς η πατρίδα μας θα μετατραπεί από χώρα-προορισμό δευτερεύουσας σημασίας σε σημείο διέλευσης ενεργειακών δικτύων.
Βέβαια η Ευρωπαϊκή Ένωση και η αμερικανική πλευρά δηλώνουν ανήσυχοι με την οποιαδήποτε ελληνορωσική προσέγγιση, η οποία, εκτιμούν ότι θέτει εν αμφιβόλω τα οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα της υπερδύναμης στην περιοχή και επιθυμεί σφόδρα, την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από έναν απολύτως ελεγχόμενο δρόμο, αυτόν του αγωγού αμερικανικών συμφερόντων ΤΑΡ.
Τι είναι ο ΤΑΡ
Ο αγωγός TAP, που θα μεταφέρει φυσικό αέριο, από το πεδίο Shah Deniz II που βρίσκεται στην Κασπία Θάλασσα στο Αζερμπαϊτζάν, στις ευρωπαϊκές αγορές, θεωρείται ως η εναλλακτική λύση της Ευρώπης για την αποφυγή της εξάρτησής της από τη Ρωσία, εξ' άλλου είναι η λύση που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ. Ο αγωγός έχει ως στόχο να μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, που είναι ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου στον κόσμο, μέχρι το τέλος της δεκαετίας, δηλαδή το 2019-20.
Ο ΤΑΡ είναι ένα μέρος της Νότιας Διαδρομής του Φυσικού Αερίου. Τα 870 χιλιόμετρα αγωγού θα συνδεθούν με τον Trans Anatolian Pipeline (TANAP) που θα καταλήγει κοντά στα Ελληνο-τουρκικά σύνορα, στους Κήπους, και στη συνέχεια θα διασχίζει την Ελλάδα και την Αλβανία, καθώς και την Αδριατική, για να καταλήξει στη νότια Ιταλία.
Οι υφιστάμενοι μέτοχοι του TAP είναι η Βρετανική BP (20%), η κρατική εταιρεία του Αζερμπαϊτζάν SOCAR (20%), της Νορβηγίας Statoil (20%), του Βελγίου Fluxys (19%), η Ισπανική Enagas (16%) και η AXPO (5%) που έχει βάση στην Ελβετία. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που οι Ευρωπαίοι υποστηρίζουν τον συγκεκριμένο αγωγό.
Συμμετοχή ακόμη και του Ιράν αλλά με προϋποθέσεις και των Ρώσων
Επίσης το Ιράν, είναι πλέον ένας νέος πιθανός εταίρος για απόκτηση μεριδίου στον ΤΑΡ μετά την άρση των κυρώσεων. Έτσι ο αζέρικος αγωγός αποκτώντας νέους μετόχους, παίρνει προστιθέμενη στρατηγική αξία.
Δεν αποκλείεται λοιπόν το Ιράν να συμμετάσχει στο έργο των Αζέρων για εξαγωγή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη και τη χρήση του αγωγού TANAP. Αφού το Ιράν έχει φυσικό αέριο, δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να χρησιμοποιήσει τον αγωγό TANAP για την προμήθεια φυσικού αερίου στις αγορές της Ευρώπης.
Η ρωσική Gazprom, όμως με κατάλληλους πολιτικούς χειρισμούς μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει τον αγωγό TAP για να μεταφέρει φυσικό αέριο, αν κατασκευάσει τον αγωγό που θα φέρνει το φυσικό αέριο στην Ελλάδα. Άλλωστε ο Πρόεδρος της Ρωσίας ήταν διαλλακτικός όσον αφορά τη μεταφορά του ρωσικού αερίου μετά τον τερματικό σταθμό στην Ελλάδα προς την Ευρώπη.
Συμπεράσματα
Από την άποψη της εθνικής ασφαλείας μας, όλοι οι αγωγοί θα μπορούσαν να θεωρηθούν όχι ανταγωνιστικοί, αλλά συμπληρωματικοί στην γεωπολιτική εικόνα της πατρίδας μας. Οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επωφελούντο από μία αναθεώρηση της ενεργειακής σχέσης στη βάση της βελτίωσης της αμοιβαίας συνεργασίας. Η Ρωσία χρειάζεται την ευρωπαϊκή ζήτηση φυσικού αερίου τόσο, όσο η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται τη ρωσική προσφορά φυσικού αερίου.
Οι υπάρχουσες διαφορές είναι ανάγκη να διευθετηθούν μέσω συνομιλιών και αποφασιστικών πολιτικών, για να αναδειχθούν οι σημαντικές στρατηγικές συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας που μπορούν να υποκαταστήσουν πολλές άλλες αδυναμίες. Υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι για τους οποίους η εθνική μας στρατηγική είναι σήμερα υποχρεωμένη να έχει ως φάρο της την ενεργειακή στρατηγική σε ένα ευρύτατο φάσμα πιθανών συμμαχιών.
Η διαφορά του γεωπολιτικού δυναμικού αυξάνεται συνεχώς υπέρ της Τουρκίας, και αν συνεχιστεί σε μερικά χρόνια θα είναι αβάσταχτη για την ελληνική πλευρά. Στην προοπτική αυτή είναι προφανές ότι μια πετυχημένη ενεργειακή πολιτική, θα αποτελούσε για την Ελλάδα σημαντικό πολλαπλασιαστή ισχύος.
Για εμάς πιστεύω ότι δεν έχει σημασία ποιος είναι ο αποστολέας, και δεν με νοιάζει αν είναι το φυσικό αέριο, ρωσικό, της Λιβύης, ή του Αζερμπαϊτζάν. Πιστεύω ότι πρέπει να είναι ελεύθεροι και ευπρόσδεκτοι όσοι επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν αγωγούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην ίδια βάση. Στο ερώτημα αν μπορούν να χρησιμοποιούν τον ΤΑΡ, σύμφωνα με την κανονιστική και πολιτική άποψη, η απάντηση πρέπει να είναι ΝΑΙ.
*Ο Δημήτρης Τσαϊλάς είναι Υποναύαρχος ΠΝ ε.α.
