Η επιλογή της χρονικής στιγμής, λίγο μετά την επίσκεψη του στην Άγκυρα και λίγο πριν από μια νέα συνάντηση με τον Μεβλούτ Τσαβουσογλου, για μια δήλωση που ο ίδιος ο Νίκος Δένδιας έχει κάνει στο παρελθόν κι άλλες φορές και αφορά τον ενεργειακό προσανατολισμό της χώρας, στην «πράσινη» ενέργεια, ήταν αναμενόμενο ότι θα προκαλούσε προβληματισμό και αντιπαράθεση.
Σε συνέντευξή που παραχώρησε στην Τζέντα στο Arabnews ο Ν. Δένδιας απαντώντας σε σχετική ερώτηση τόνισε ότι η Ελλάδα δεν σκοπεύει να κάνει γεωτρήσεις και είναι προσανατολισμένη στις ανανεώσιμες πήγες ενέργειας (ΑΠΕ) και εξήγησε τους λόγους:
«Χρειαζόμαστε 10 ή 20 χρόνια για να το βρούμε και να το εκμεταλλευτούμε, και από οικονομική άποψη θα ήταν πολύ πιο ακριβό από, για παράδειγμα, αυτό της Σαουδικής Αραβίας. Έτσι, οικονομικά δεν οραματίζομαι την Ελλάδα να γίνει χώρα παραγωγής πετρελαίου.
Και με όλο τον σεβασμό, το Αιγαίο, για παράδειγμα, είναι ένας παράδεισος στη γη. Δεν σκοπεύουμε να μετατραπούμε σε κόλπο του Μεξικού. Έτσι, η Ελλάδα επιθυμεί να έχει ενεργειακό εφοδιασμό. …η Ελλάδα δεν σχεδιάζει στο άμεσο μέλλον να γίνει χώρα παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου».
Η δήλωση αυτή προκάλεσε εντύπωση και λόγω της συγκυρίας, δόθηκαν διαφορετικές ερμηνείες, ενώ δεν έλειψαν και οι παρερμηνείες. Ότι η δήλωση αυτή σημαίνει ότι εγκαταλείπονται ακόμη και τα ενεργειακά προγράμματα που έχουν ξεκινήσει σε Ιόνιο ή πρόκειται να ξεκινήσουν νοτιοδυτικά της Κρήτης. Ή ότι αποτελεί απεμπόληση δικαιωμάτων, με την λογική ότι εφόσον δεν υπάρχει ενδιαφέρον για υδρογονάνθρακες τότε σταματά το «ενδιαφερον» της Ελλάδας και για τις θαλάσσιες ζώνες.
΄Η ακόμη ότι ο Ν. Δένδιας ήθελε να στείλει μήνυμα στην Τουρκία ότι δεν έχει να φοβάται τίποτε από την Ελλάδα καθώς δεν προτίθεται να κάνει έρευνες.
Αυτές οι ερμηνείες προκάλεσαν μια διευκρινιστική διαρροή από διπλωματικές πηγές που τόνιζαν τα εξής:
«- Είναι προφανές ότι τα λεχθέντα δεν αφορούν το υπάρχον ενεργειακό πρόγραμμα της χώρας.
- Οι απόψεις του Υπουργού Εξωτερικών για την πράσινη ενέργεια και την αειφόρο ανάπτυξη είναι γνωστές και διατυπωμένες κατ΄ επανάληψη.
- Η παγκόσμια τάση τείνει προς την κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος, της πράσινης ενέργειας και των ανανεώσιμων πηγών και υπηρετείται από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, όπως αποδεικνύεται από το μεγάλο βήμα της απολιγνιτοποίησης».
Σε μια ουδέτερη στιγμή, με την άποψη που εκφράσθηκε από τον υπουργό Εξωτερικών, δεν θα υπήρχαν πολλοί που θα διαφωνούσαν. Τα περιστατικά με τις τεράστιες περιβαλλοντικές καταστροφές στον Κόλπο του Μεξικού και στην Βόρεια Θαλασσα προκαλούν ανατριχιαστικούς συνειρμούς για ένα ατύχημα σε μια πλωτή πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου π.χ. στον Αη Στράτη ή ανοικτα της Μυκόνου, καθώς θα σηματοδοτούσε το τέλος των νησιών μας όπως τα γνωρίζουμε αλλά και του τουρισμού. Που απασχολεί εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε αντίθεση με πετρελαϊκή επένδυση που θα απασχολεί μερικές εκατονταδες εργαζόμενους.
Πολύ περισσότερο η σύζητηση για τους υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα έχει φορτισθεί με υποθετικά σενάρια που προκαλούσαν καλόπιστες αναλύσεις γεωλόγων, χωρίς κανένα πραγματικό στοιχείο. Χωρίς τρισδιάστατες έρευνες, χωρίς γεωτρήσεις. Και έτσι δημιουργήθηκε και το αφήγημα με «μυθικές» διαστάσεις, περί τεράστιων κοιτασμάτων που μαλιστα τιμολογήθηκαν κιόλας σε 600 δισ. δολάρια!
Η συζήτηση όλα αυτά τα χρόνια γίνεται για τον «πλούτο» της υφαλοκρηπίδας μας, χωρίς να έχουν γίνει έρευνες, χωρίς να έχουν γίνει γεωτρήσεις και χωρίς να γίνεται ενας κατά προσέγγιση υπολογισμός του κόστους εξόρυξης από τα μεγάλα βάθη της Ανατολικής Μεσογείου και εάν αυτό είναι ανταγωνιστικό με άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες. Δεν γίνεται επίσης εύκολα αντιληπτό ότι για να είναι μια ανακάλυψη υδρογονανθράκων game changer για την οικονομία μιας χώρας, τα κοιτάσματα αυτά θα πρέπει να είναι σημαντικά σχετικά συμπαγή, ενιαία και σε βάθη που θα είναι εύκολη και φθηνή η εξόρυξη.
Ειδικά, μάλιστα, τώρα που η «πράσινη» ενέργεια και η πολιτική μείωσης ρύπων γίνεται κυρίαρχη σε όλο τον κόσμο και στην ΕΕ, πλέον οι μεγάλες επενδύσεις και ενισχύσεις συνδέονται με αυτή την πολιτική της «πράσινης ενέργειας», η εκμετάλλευση υδρογονανθράκων θα δέχεται διαρκή πίεση .
Αλλά και σε πολιτικό επίπεδο διαφεύγει ορισμένες φορές το σημαντικό:
Δεν είναι οι έρευνες και οι γεωτρήσεις που προηγούνται της οριοθέτησης, αλλά ακριβώς το αντίθετο.
Ακομη κι αν δεν υπάρχει σταγόνα πετρελαίου στον βυθό ή εάν η επιλογή της χώρας είναι να αφήσει τους υδρογονάνθρακες στον βυθό, αυτό καθόλου δεν σημαίνει ότι η χώρα παύει να ενδιαφέρεται για τις θαλάσσιες ζώνες της. Θαλάσσιες ζώνες δεν σημαίνουν μόνο υδρογονάνθρακες. Σημαίνουν αλιεία, αιολική ή θαλάσσια ενέργεια, τουρισμός κ.ά.
Και επίσης σημαίνουν κυριαρχία δηλαδή επικράτεια και κυριαρχικά δικαιώματα.
Η Ελλάδα έτσι κι αλλιώς εάν αποφασίσει να κάνει έρευνες, αυτές θα είναι εντός περιοχής που έχει οριοθετηθεί με Συμφωνία. Δεν θα μπορέσει δηλαδή να κάνει έρευνες ανατολικά του 28ου μεσημβρινού και θεωρητικά πέραν του σημείου που μονομερώς ορίζει η χώρα ως εξωτερικό οριο της υφαλοκρηπίδας της, βάσει του νόμου Μανιάτη (τον οποίο η Τουρκία έχει απορρίψει).
Ακόμη και η Τουρκία η οποία επένδυσε αρκετά δισεκατομμύρια για την αγορά ερευνητικών και γεωτρύπανων, περιορίζεται μέχρι στιγμής σε απόπειρα εξορύξεων στην Μαύρη Θάλασσα, όπου η επένδυση (σύμφωνα με την κυβέρνηση Ερντογάν) είναι βιώσιμη, ενώ στην Ανατολική Μεσόγειο χρησιμοποιεί τις έρευνες και τα πλοία της περισσότερο για επίδειξη σημαίας και απόκτησης πλεονεκτημάτων μέσω επιβολής τετελεσμένων.
Η Κύπρος παρά το γεγονός ότι από πολύ νωρίς εντοπίσθηκε στην ΑΟΖ της το κοίτασμα Αφροδίτη, ακόμη και σήμερα περισσότερα από δέκα χρόνια μετά την ανακάλυψή του, δεν έχει γίνει κανένα βήμα για την εκμετάλλευσή του λόγω κυρίως κόστους.
Ο Ν. Δένδιας εκφράζοντας την προσέγγισή του σε αυτές τις πτυχές ενεργειακής πολιτικής, θέλησε πιθανότατα να στείλει συγχρόνως ένα μήνυμα και στην τουρκική πλευρά. Ότι οι παραληρηματικές δηλώσεις περί «κλοπής» των υδρογονανθράκων της Μεσογείου κ.λπ., δεν έχουν περιεχόμενο καθώς για να «κλέψει» κάποιος κάτι, θα πρέπει πρώτα να έχει βρεθεί.
Ίσως να είναι η αντίληψη που υπάρχει σε μια σχολή σκέψης ότι εάν η συζήτηση για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών αποσυνδεθεί από την προσδοκία ανακάλυψης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, θα καταστεί πιο απλή και λιγότερο τοξική.
Πάντως για την Τουρκία, πολύ φοβούμαι ότι δεν πρόκειται μονο για το πετρέλαιο η το φυσικό αέριο.
Η Τουρκία θέλει να κυριαρχήσει σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Κι αν δεν υπάρχει πετρέλαιο θέλει να είναι αυτή που θα γεμίσει με υπεράκτια πάρκα ανεμογεννητριών όλη την περιοχή. Και εάν ούτε αυτό συμβεί, τότε θέλει να είναι από την ΑΟΖ της που θα περνά το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης της Ευρώπης με την Ασία και την Αφρική (μέσω Ισραήλ και Αιγύπτου) .
Οι θαλάσσιες ζώνες είναι πρωτίστως παιχνίδι ισχύος για την Τουρκία και κατόπιν οικονομικό.
Γι' αυτό μάλλον ήταν μάταιη και άκαιρη αυτή η δημόσια αντιπαράθεση με αφορμή τις δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών.
