Είχαμε όλοι μας σαν όνειρο ότι θα βγει το εμβόλιο και ότι αμέσως μετά θα υπάρχουν οι δυνατότητες να παραχθεί το εμβόλιο σε τεράστιες ποσότητες, έτσι ώστε να επιτευχθεί η ανοσία στους πληθυσμούς, κάτι που δεν γίνεται, δηλώνει στο liberal.gr ο Αλέξανδρος Κρητικός.
Ο Διευθυντής Ερευνών του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW) με έδρα το Βερολίνο εκτιμά ότι ο τουρισμός στην Ελλάδα για το 2021 θα κινηθεί πιο κοντά στα επίπεδα του 2020, ενώ για τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης προς τα κράτη, τονίζει ότι «δεν βλέπω να έχουν ξεκινήσει οι αποδεσμεύσεις πριν από τον Απρίλιο».
Δεν νομίζω, πάντως, ότι θα κρατήσει άλλον έναν χρόνο στην Ευρώπη αυτή η κατάσταση με τα lockdowns, είμαι αρκετά αισιόδοξος ότι προς το τέλος της χρονιάς θα έχουμε βρει καλύτερες λύσεις, προσθέτει ο κ. Κρητικός.
Συνέντευξη στον Βασίλη Γαλούπη
Φαίνεται ότι το πρόγραμμα εμβολιασμού στην Ευρώπη δεν προχωράει όπως νομίζαμε. Τελικά, τι εκτιμάτε ότι πήγε στραβά στη συμφωνία της ΕΕ με τις φαρμακοβιομηχανίες και προέκυψε το πρόβλημα με τα εμβόλια;
Αυτό που καταλαβαίνουμε είναι ότι στην ΕΕ τσιγκουνεύτηκαν λίγο. Όχι μόνο άργησαν να παραγγείλουν εμβόλια, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται έβαλαν και λιγότερα χρήματα στο τραπέζι, παρά οι Βρετανοί για παράδειγμα. Δικαίως επικρίνεται η Επιτροπή της ΕΕ.
Ήταν θέμα λανθασμένης αρχικής εκτίμησης από την πλευρά της ΕΕ;
Κατά τη γνώμη μου, απλά δεν πήρε αυτό το θέμα την προτεραιότητα που έπρεπε. Αυτή τη στιγμή, υποστηρίζει η κάθε χώρα με πολλά δισεκατομμύρια εταιρείες για να μην πέσει η οικονομία παρακάτω. Τους τελευταίους μήνες, τα κράτη μέλη θα έπρεπε επίσης να απαιτούσαν μαζικές δαπάνες για αγορές εμβολίων. Αντ’ αυτού η προτεραιότητα από την πλευρά της ΕΕ ήταν το αντίθετο.
Οι φαρμακοβιομηχανίες από την πλευρά τους ήταν έτοιμες να ανταποκριθούν σε ένα τέτοιο πρωτοφανές παγκόσμιο πρόγραμμα εμβολιασμού;
Βεβαίως δεν ήταν έτοιμες και οι εταιρείες για κάτι τέτοιο. Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να τονιστεί ότι μερικές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν αναπτύξει επιτυχώς ένα εμβόλιο με εκπληκτική ταχύτητα. Αρχικά κάνανε έρευνα, μετά περάσανε με επιτυχία τις κλινικές μελέτες και ταυτόχρονα αναπτύξανε τις πρώτες μεθόδους παρασκευής ενός εμβολίου που δεν έχει ακόμα εγκριθεί. Τώρα παλεύουν αυτές οι εταιρείες για να αυξήσουν την παραγωγή σε εμβόλια, που είναι κάτι πολύ δύσκολο. Πράγματι είχαμε όλοι μας σαν όνειρο ότι θα βγει το εμβόλιο και ότι αμέσως μετά θα υπάρχουν οι δυνατότητες να παραχθεί το εμβόλιο σε τεράστιες ποσότητες, έτσι ώστε να επιτευχθεί η ανοσία στους πληθυσμούς. Κάτι που δεν γίνεται. Χρειάζονται μήνες και το διαπιστώνουμε τώρα.
Με τα lockdowns Νοεμβρίου, Δεκεμβρίου ήδη οι προβλέψεις για το α’ τρίμηνο του 2021, επηρεάστηκαν αρνητικά. Μετά τον εκτροχιασμό του α’ τριμήνου για τους εμβολιασμούς στην Ευρώπη, ποιες παρενέργειες μπορεί να υπάρξουν;
Για την οικονομία θα υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη καθυστέρηση της επιστροφής στην κανονικότητα. Το α’ τρίμηνο θα πάει ακόμα χειρότερα από τις εκτιμήσεις προ μηνός. Πάμε από το -2% στο -3% στην Γερμανία, για παράδειγμα. Και το β’ τρίμηνο πλέον, όμως, βάσει των τωρινών δεδομένων δεν θα πάει τόσο καλά. Θα υπάρξει καθυστέρηση τώρα.
Αν μπορεί να γίνει μια εκτίμηση, πότε θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για πραγματική επανεκκίνηση της οικονομίας; Και τι θα έπρεπε να γίνει;
Θα έπρεπε να γίνει αύξηση των εμβολιασμών. Αυτό είναι το πιο βασικό τούτη τη στιγμή. Να είμαστε σίγουροι ότι προχωράει το πρόγραμμα και ότι ανταποκρίνεται σε κάθε μετάλλαξη του ιού. Συνεπώς, και πάντα με τα σημερινά δεδομένα, πάμε πλέον στο γ’ τρίμηνο για να επανέλθουν σταδιακά οι οικονομίες.
Οποιοδήποτε απρόοπτο, όμως, υπάρχει θα προκαλεί νέες καθυστερήσεις…
Ναι, ακριβώς. Και δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι θα υπάρξουν περαιτέρω καθυστερήσεις.
Σε μια οικονομία σαν την ελληνική, και στο τάιμινγκ που βρισκόμαστε, πού θα έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα κατά τη γνώμη σας; Πως θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση πιο αποτελεσματικά για τους επόμενους μήνες μέχρι και το τέλος του χρόνου;
Αυτό που μπορεί να γίνει είναι να συνεχιστεί η στήριξη στις επενδύσεις που έχουν σχεδιαστεί από την κυβέρνηση. Να υποστηριχθούν κυρίως οι επενδύσεις που ξεφεύγουν από τον κλάδο του τουρισμού, ώστε να ξεκινήσει σιγά - σιγά στην Ελλάδα μια οικονομία που βασίζεται πιο λίγο στον τουρισμό απ’ ό,τι τα τελευταία 20 χρόνια. Αυτό θα είναι το πιο βασικό. Να συνεχιστούν οι επενδύσεις και να υποστηρίζεται περισσότερο η οικονομία της ψηφιοποίησης και της υψηλής τεχνολογίας. Είναι ο καιρός να προχωρήσει πλέον αυτό το μοντέλο οικονομίας πιο πολύ. Γιατί ο τουρισμός φέτος, απ’ ό,τι βλέπουμε, δεν θα πάει ιδιαίτερα καλά.
Ούτε φέτος, δηλαδή…
Όχι. Θα καθυστερήσει να ξεκινήσει η τουριστική περίοδος. Αυτό είναι το σίγουρο. Το πώς θα πάει όλο το καλοκαίρι, αυτό κανείς δεν το γνωρίζει. Έχω, όμως, μεγάλες αμφιβολίες ότι θα αγγίξει τα επίπεδα του 2019. Φοβάμαι ότι θα είναι πιο κοντά στα επίπεδα του 2020.
Πότε εκτιμάτε ότι τα ευρωπαϊκά κράτη θα αποφασίσουν να άρουν τη στήριξή τους προς τις επιχειρήσεις. Πιστεύετε ότι κάτι τέτοιο αργεί ακόμα; Κι όταν σταματήσει αυτή η ενίσχυση, τι θα συμβεί;
Αυτή είναι η μεγάλη ερώτηση. Για πόσο καιρό θα μπορούν τα ευρωπαϊκά κράτη - μέλη να βοηθούν τις επιχειρήσεις που χτύπησε η πανδημία. Για πόσο, με ποιον τρόπο και, κυρίως, με ποιον στόχο. Ο στόχος προς τα πού πάει η κρατική υποστήριξη, πρέπει να επαναξιολογηθεί. Να αρχίζουν, δηλαδή, τα μέλη της ΕΕ να αξιολογούν το μέλλον και τον σχεδιασμό των εταιρειών. Καταρτίζουν ήδη σχέδια, δηλαδή, οι επιχειρήσεις για να ξεκινήσουν με άλλα δεδομένα όταν φύγει η πανδημία; Θα έχουν προετοιμαστεί σωστά ώστε να συνεχίσουν και υπό άλλες συνθήκες; Αν ναι, πρέπει να υποστηριχθούν αυτές οι επιχειρήσεις που θα έχουν μπίζνες πλαν για την επόμενη μέρα. Αν όχι, τότε δεν θα οδηγηθεί κάπου αυτή η υποστήριξη.
Είναι καλό να κοιτούν από τώρα οι κυβερνήσεις την επόμενη μέρα ή είναι πολύ νωρίς ακόμα με την πανδημία να καλπάζει;
Βεβαίως και είναι καλό τάιμινγκ αυτό. Είναι αμέλεια να μην σχεδιάζουμε το μέλλον, κάτι που είναι προφανές και από τη διστακτική παραγγελία εμβολίων. Πρέπει να το κάνουν και να σχεδιάζουν από τώρα πως θα προχωρήσει η οικονομία όταν υποχωρήσει η πανδημία. Δεν νομίζω, πάντως, ότι θα κρατήσει άλλον έναν χρόνο στην Ευρώπη αυτή η κατάσταση με τα lockdowns. Είμαι αρκετά αισιόδοξος ότι προς το τέλος της χρονιάς θα έχουμε βρει καλύτερες λύσεις.
Δηλαδή, στο τέλος του 2021 θα μπορούμε σιγά - σιγά να κοιτάμε την επόμενη μέρα;
Έτσι πιστεύω. Πρέπει, όμως, να ξεκινήσουν από τώρα οι κυβερνήσεις των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προετοιμάζονται για την επόμενη μέρα.
Διακρίνετε τέτοια πρόθεση σε επίπεδο ΕΕ;
Μόνο σε μικρό αριθμό χωρών.
Και με ζητήματα όπως της Ιταλίας, τι θα γίνει;
Αυτό είναι πολύ μεγάλο θέμα. Μέχρι σήμερα η Ιταλία νομίζει ότι περιμένει 200 δισ. ευρώ υποστήριξης από την Ευρώπη. Και δεν έχει καταλάβει ότι δεν θα λαμβάνει αυτά τα χρήματα αν δεν παρουσιάσει σχέδια, στρατηγική και ποιες ριζικές μεταρρυθμίσεις θέλει να κάνει. Η Ιταλία θα συνεχίσει να είναι μεγάλο πρόβλημα στην Ευρώπη.
Κάτι που θα βρούμε μπροστά μας, δηλαδή.
Ναι. Με την Ελλάδα, για παράδειγμα, υπάρχει μεγάλη διαφορά. Η ελληνική κυβέρνηση κατάφερε πράγματι να σχεδιάσει κάτι που νομίζω ότι θα πάρει την υποστήριξη της Ευρώπης, έτσι ώστε η χώρα να λαμβάνει τα ευρωπαϊκά κονδύλια για τις επενδύσεις.
Και κάτι τελευταίο. Διακρίνετε ότι υπάρχει καθυστέρηση με την αποδέσμευση χρημάτων από το Ταμείο Ανάκαμψης προς τα ευρωπαϊκά κράτη;
Βεβαίως και υπάρχει καθυστέρηση. Διότι υπάρχουν κι εκκρεμότητες. Πρέπει, δηλαδή, πρώτα να ψηφιστεί το πρόγραμμα χρηματοδότησης από το ευρωκοινοβούλιο και από τα κοινοβούλια των κρατών - μελών. Δεν βλέπω να έχουν ξεκινήσει οι αποδεσμεύσεις πριν από τον Απρίλιο.
*Ο Αλέξανδρος Κρητικός είναι Διευθυντής Ερευνών του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW) με έδρα το Βερολίνο.
