Του Δημήτρη Τσαιλά*
Είναι δεδομένο ότι εάν δεν διατηρήσουμε τη Ναυτική υπεροχή στις θάλασσες του ζωτικού μας χώρου, οι αντίπαλοί μας θα καλύψουν τα κενά.Το ίδιο το Πολεμικό Ναυτικό έχει δηλώσει κατηγορηματικά ότι χρειάζεται να εκσυγχρονιστούν οι ήδη πεπαλαιωμένες φρεγάτες και να αποκτήσει νέες, εξοπλισμένες με τεχνολογία αιχμής και οπλικά συστήματα ικανά για να ανταποκριθούν στις δύσκολες αποστολές με τις οποίες έχει επιφορτιστεί στο νέο διαμορφούμενο γεωστρατηγικό περιβάλλον. Ωστόσο, δυστυχώς, γίνεται σαφές ότι δεν έχουν ληφθεί ή θα ληφθούν πραγματικά δημοσιονομικά βήματα για τη χρηματοδότηση αυτής της υποχρέωσης. Επιπλέον, δεν υπάρχει κάτι ορατό στον ορίζοντα που να υποδηλώνει ότι οτιδήποτε θα αλλάξει προς αυτό το μέτωπο.
Η αποτυχία να εκσυγχρονισθεί ο στόλος μας δεν θα μπορούσε να έρθει σε χειρότερη στιγμή. Οι τουρκικές προκλήσεις συνεχώς εντείνονται ποσοτικά και ποιοτικά και η Άγκυρα παζαρεύει σχεδόν τα πάντα με σκοπό να αρπάξει όσα περισσότερα μπορεί. Οι ενεργειακές συμμαχίες των αγωγών, στους νέους «άξονες» Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ και Ελλάδος-Κύπρου-Αιγύπτου συγκλίνουν, και απαιτείται θετικός έλεγχος των θαλασσών με αξιόπιστες μονάδες.
Ανυπαρξία χρηματοδότησης και η παλαιότητα του υλικού
Παρόλο που η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Άμυνας αλλά και οι Επιτροπές των Ενόπλων Δυνάμεων έχουν αντιληφθεί, εδώ και καιρό, ότι απαιτείται σημαντική αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, οι δανειστές δεν επιτρέπουν καμία απόκλιση του προϋπολογισμού, ενώ οι συνεχείς μειώσεις οδήγησαν σε καταστροφικές περικοπές στις στρατιωτικές δαπάνες. Η απομόνωση της άμυνας πλήττει σοβαρά τη συνολική ετοιμότητα των δυνάμεών μας, αποτέλεσμα για το οποίο τα στελέχη των ΕΔ πληρώνουν ένα βαρύ τίμημα, ακόμη και με τις ζωές τους. Φαίνεται ότι δεν υπάρχει καμία επιθυμία από τους δανειστές να συνεργαστούν με τις ελληνικές αρχές για να διορθωθεί αυτή την κατάσταση. Εν τω μεταξύ το Πολεμικό Ναυτικό επιδίωξε και λύσεις χαμηλού κόστους, όπως το leasing των γαλλικών φρεγατών καιτην αποπεράτωση των υποβρυχίων και πυραυλακάτων με ίδια μέσα και προσωπικό, ώστε να αποδείξει επανειλημμένα ότι επιθυμεί να υιοθετήσει καινοτόμες προσεγγίσεις που να είναι αποτελεσματικές και αποφασιστικές όσον αφορά τη διάρθρωση της δύναμης του.
Ο συνδυασμός της δημοσιονομικής ανευθυνότητας και της παθητικότητας ορισμένων κυβερνώντων σε σχέση με τη δομή δυνάμεως του Πολεμικού Ναυτικού να συμβαίνει ακόμη και όταν τα τουρκικά ναυπηγεία έχουν εκτοξεύσει την κατασκευαστική τους ικανότητα σε πολεμικά πλοία με ρυθμούς ρεκόρ ενώ συνεχίζει ο αντίπαλος να επενδύει σε εξαιρετικά αποτελεσματικά υποβρύχια που, αν και παράγονται σε μικρούς αριθμούς, μπορούν να κυριαρχήσουν στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο, παρακάμπτοντας το ελληνικό πλεονέκτημα ισχύος σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Το Ναυτικό είναι γηρασμένο
Είναι πλέον γεγονός ότι το Πολεμικό Ναυτικό είναι γηρασμένο χωρίς εξελιγμένη τεχνολογία για να κάνει όλα αυτά που του ζητούνται. Ο στόλος προσπαθεί να διατηρήσει σε ετοιμότητα τις μονάδες κρούσεως, με υπεράνθρωπες προσπάθειες των στελεχών που εργάζονται πάνω και από τις αντοχές του ανθρώπινου σώματος. Βέβαια για την ώρα δεν υπάρχει καμία πραγματική απόδειξη της παρακμής του ελληνικού ναυτικού και σε κάθε κατηγορία το Πολεμικό Ναυτικό συνδυάζει την τεκμαρτή αριθμητική ισορροπία με ένα σημαντικό ποιοτικό πλεονέκτημα από πλοίο σε πλοίο πάνω από το Τουρκικό ναυτικό. Αυτή η κατάσταση όμως είναι απίθανο να αλλάξει σύντομα. Καθώς αυξάνεται το ναυτικό της Τουρκίας και το δικό μας μειώνεται, στο μέλλον η ισορροπία ισχύος θα διαταραχθεί υπέρ του αντιπάλου. Αντί να αντιμετωπίσουμε αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση, εμείς οι ίδιοι πρέπει να προβούμε σε επανακαθορισμό της ναυτικής στρατηγικής αποκλείοντας τη σχετική ευκολία δράσεως των αντιπάλων τόσο με τη σύναψη συμμαχιών στο μέτωπο της Μεσογείου, όσο και με την απόκτηση και πρόσκτηση των νέων μονάδων. Δεν μιλάω για μια αναλαμπή που θα μετακινήσει τον έλεγχο της θάλασσας με το μοντέλο του ισχυρού όψιμου ηγέτη που θα έχει ως αποτέλεσμα τον οπλικό ανταγωνισμό με τα αντίπαλα ναυτικά. Αν εμείς οι ίδιοι ξεπεταχτούμε ως όψιμοι ηγέτες, η Τουρκία θα οδηγηθεί ακόμη πιο γρήγορα στην κατασκευή ενός υπέρτερου ναυτικού με σκοπό να κυριαρχήσει στις θάλασσες, και το μόνο που θα πετύχουμε είναι μια πλήρη αντιστροφή του ποθητού αποτελέσματος.
Ο στόλος δεν είναι αρκετός για να εκπληρώσει τις τρέχουσες αποστολές του
Η πολιτική ηγεσία της πατρίδας μας αποφασίζει τα "εθνικά μας συμφέροντα". Οι αρχηγοί των γενικών επιτελείων καθορίζουν στη συνέχεια τις δυνάμεις που απαιτούνται για να υποστηρίξουν αυτά τα εθνικά συμφέροντα. Οι Διοικητές του Στόλου έχουν εντοπίσει τις θαλάσσιες περιοχές όπου πρέπει να επιχειρήσει το Πολεμικό Ναυτικό για να διατηρήσει το σύστημα ασφάλειας και της ελευθερίας των θαλασσίων οδών. Ορισμένες από αυτές τις περιοχές, όπως το Ιόνιο, απαιτούν πολύ λιγότερες ναυτικές δυνάμεις περιπολίας. Άλλες περιοχές, όπως το Αιγαίο, απαιτούν πολύ περισσότερες όχι μόνο για περιπολίες αλλά για συντήρηση, για εκπαίδευση και για διαμετακόμιση. Ομοίως, ορισμένες περιφέρειες, όπως η Μεσόγειος, απαιτούν πλήρη ομάδα κρούσεως. Λαμβάνοντας υπόψη όλους αυτούς τους παράγοντες, θα καθοριστεί το αναγκαίο μέγεθος στόλου. Η πολιτική «να κάνουμε περισσότερα με λιγότερα» εκτέθηκε ως ένα ψεύτικο αφήγημα που θα είχε ως αποτέλεσμα την απαξίωση του στόλου.
Αυτό που είναι πλέον ξεκάθαρο είναι ότι το Πολεμικό Ναυτικό δεν μπορεί να συνεχίσει να επιχειρεί σε όλες τις αποστολές που απαιτούνται με τη σημερινή του υποδομή. Αν το Πολεμικό Ναυτικό προσπαθήσει να το κάνει, μπορούμε να περιμένουμε ατυχήματα, ίσως τραυματισμούς και πιθανώς θανάτους. Σε κάποιο σημείο ο γηρασμένος στόλος θα εισέλθει σε ένα «σπειροειδές θανάτου», καθώς ο αυξανόμενος αριθμός πλοίων που περιθωριοποιούνται θέτει ακόμη μεγαλύτερη την πίεση στα εναπομείναντα επιχειρησιακά πλοία, αμφισβητώντας την ετοιμότητα αυτών των πλοίων.
Υπάρχουν στρατηγικές επιλογές;
Εάν συνεχισθεί αυτή η δημοσιονομική πολιτική η ηγεσία του Ναυτικού δεν θα μπορέσει να ανανεώσει το στόλο, τότε η Ελλάδα πρέπει να βρει μια νέα ναυτική στρατηγική για να εμποδίσει το στόλο να εισέλθει στη σπείρα θανάτου από την οποία θα ήταν πολύ δύσκολο να ανακάμψει.
Η πρώτη και πιο προφανής επιλογή είναι να μειωθεί ο αριθμός των επιχειρήσεων που εξυπηρετούνται από το Πολεμικό Ναυτικό. Εάν, όμως, οι ναυτικές μας δυνάμεις αποσυρθούν από διάφορες θαλάσσιες περιοχές, μπορεί να αναγκάσουν τους συμμάχους να επιτελέσουν αυτοί το έργο. Όμως οι σύμμαχοί μας και οι εταίροι μας θα εκμεταλλευτούν αυτό,με σκοπό, την υπεράσπιση των δικών τους συμφερόντων σε αυτές τις περιοχές και το εθνικό μας συμφέρον υποστέλλεται και θα εμφανιστούμε χωρίς ναυτική υπεροχή. Πράγμα το οποίο κανένας Έλληνας δεν το επιθυμεί.
Υπάρχει μια δεύτερη επιλογή. Το Πολεμικό Ναυτικό θα μπορούσε να ανακάμψει σε ένα πρότυπο ανάπτυξης του, μιμούμενο τη αυτοχρηματοδότηση της ναυπηγοεπισκευαστικής μας ικανότητας όπως στις αρχές του προηγούμενου αιώνα με το «Λαχείο του Εθνικού Στόλου». Εάν η Ελλάδα επιλέξει την αυτοχρηματοδότηση, θα μπορούσαμε πραγματικά να βρούμε τους πόρους, που θα διατεθούνγια τις υψηλότερες δυνατότητες και την αποτροπή του πολέμου.Άλλωστε δοκιμάστηκε με επιτυχία το 1904, οπότε και συμπληρώθηκαν τα χρήματα που απαιτήθηκαν για την αγορά του Θωρηκτού Αβέρωφ.
Σε έναν κόσμο όπου το Πολεμικό Ναυτικό δεν θα έχει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί προς όλες τις περιοχές του ζωτικού μας χώρου, η Τουρκία αλλά και άλλοι αντίπαλοι θα επιδιώξουν επιθετικά να χαράξουν τις δικές τους σφαίρες επιρροής. Τα μικρότερα γειτονικά κράτη, αναγνωρίζοντας μια Ελλάδα σε παρακμή, θα επιδιώξουν μέρισμα επιρροής.
Ο σημερινός στόλος είναι απλά γηρασμένος για να συνεχίσει να προστατεύει τα ελληνικά συμφέροντα, όπως αυτά καθορίζονται σήμερα, και να διατηρήσει την ελευθερία των θαλασσών. Ένα σύγχρονο Πολεμικό Ναυτικό δεν αποτελεί πρόκληση για πόλεμο, είναι η πιο σίγουρη εγγύηση της ειρήνης. Ήρθε η ώρα να χρηματοδοτήσουμε όλοι μας οι πατριώτες για να ανεγερθεί η ναυτική μας ισχύ. Αυτή η προσπάθεια πρέπει να αποφασισθεί άμεσα. Ο Ελληνικός λαός αξίζει ένα σύγχρονο Πολεμικό Ναυτικό.
*O κ. Δημήτρης Τσαϊλάς είναι Υπονάυαρχος ε.α. ΠΝ.
