Η επιδημία του κορονοϊού, αρχικώς μία επιδημία εντοπισμένη στο Γουχάν της Κίνας, επεκτάθηκε με δραματικές συνέπειες σε όλο τον πλανήτη απειλώντας ως αόρατος εχθρός τη ζωή χιλιάδων και, ποιος ξέρει, ίσως και εκατομμυρίων ανθρώπων, καθώς και την καθημερινότητα δισεκατομμυρίων.
Η ταχύτατη εξάπλωση της επιδημίας αποτελεί τη συνέπεια μιας αποεδαφικοποιημένης παγκόσμιας κοινωνίας, κατά το πρότυπο του περιβόητου «Τρίτου Κύματος» του Άλβιν Τόφλερ, ενός κόσμου που μετακινείται όλο και ταχύτερα, εγκαταβιεί σε διεθνή ξενοδοχεία, δεν γνωρίζει εθνικές, φυλετικές, θρησκευτικές ή ακόμα και έμφυλες ταυτότητες. Μιας οικονομίας στην οποία, για την παραγωγή ενός προϊόντος, συνεργάζονται δεκάδες χώρες και εκατοντάδες επιχειρήσεις και όπου η ανάπαυση του εργατικού δυναμικού έχει μεταβληθεί στην τεράστια βιομηχανία του τουρισμού.
Άρκεσε όμως μία επιδημία, που βρίσκεται ακόμα στην αρχή της, για να οδηγήσει σε κατάρρευση των χρηματιστηρίων, ανάλογη της κρίσης της Lehman Brothers, να επιφέρει το κλείσιμο εκατομμυρίων επιχειρήσεων, μικρών και μεγάλων, σε παγκόσμια κλίμακα, και να συντρίψει βαθιά ριζωμένες συνήθειες και τρόπους ζωής.
Ακόμα και αν, όπως το ευχόμαστε, αυτή η νέα πανδημία γνωρίσει ένα σχετικά σύντομο τέλος, τίποτε δεν θα είναι πλέον όπως πριν. Κατ’ αρχάς, διότι η ανθρωπότητα τής, κατά Κονδύλη, «Μαζικής Δημοκρατίας» και της τεχνολογικής αλαζονείας θα έχει συνειδητοποιήσει την ευθραυστότητά της απέναντι στη φύση που με τόση ευκολία λοιδορούσε. Η περιφρονημένη φύση επανέρχεται με τρόπο απρόσμενο και θανατηφόρο.
Στο οικονομικό πεδίο, οι χώρες οι λιγότερο βυθισμένες στην παγκοσμιοποίηση μάλλον θα πληγούν λιγότερο. [Να υπενθυμίσουμε πως, το 2018, οι συνολικές εξωτερικές ανταλλαγές εμπορευμάτων και υπηρεσιών σε τρέχουσες τιμές, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, αντιπροσώπευαν, στις ΗΠΑ, το 27,5% του AEΠ, στην Κίνα το 38,2% –και κάτω από το 20% σε αγοραστική δύναμη– στη δε Γερμανία αντιπροσώπευαν το 88,7% του ΑΕΠ και στην Ελλάδα το 72,5%].
Καθόλου τυχαία, η Ευρώπη, που εμφανίζει τη μεγαλύτερη κινητικότητα, τη μεγαλύτερη διασύνδεση μεταξύ των διαφορετικών χωρών και το πιο φιλελεύθερο στυλ ζωής, απειλείται πολύ πιο δραματικά από την Κίνα, η οποία παραμένει μία κοινωνία αυστηρού ελέγχου της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής,
Οι οικονομικές συνέπειες θα είναι ακόμα μεγαλύτερες για χώρες και οικονομίες που στηρίζονται προνομιακά στις υπηρεσίες. Η κατάρρευση του ελληνικού χρηματιστηρίου, μεγαλύτερη από εκείνη χωρών με περισσότερα κρούσματα, είναι συνέπεια της ευθραυστότητας της ελληνικής οικονομίας που στηρίζεται αποκλειστικά στον διεθνή τουρισμό και τις μεταφορές. [Το 2018, οι εξαγωγές υπηρεσιών της Ελλάδας (43.034 εκ. δολ.) ξεπερνούσαν τις εξαγωγές προϊόντων (39.478 εκ. δολ.) ενώ, αντίθετα, στη Γερμανία, οι εξαγωγές εμπορευμάτων (1.560.648 εκατ. δολ.) ήταν σχεδόν πενταπλάσιες από εκείνες των υπηρεσιών (325.621 εκατ. δολ.)!]
Η έλλειψη μιας ενδογενούς παραγωγικής βάσης καθιστά την οικονομία εξαιρετικά ευάλωτη στις διεθνείς κρίσεις, είτε πρόκειται για τη Lehman Brothers είτε πρόκειται για την τουρκική επιθετικότητα είτε για τον κορόνοϊό.
Συνεπώς, όσοι αγαπάμε αυτή τη χώρα, τη φύση, τον πολιτισμό, την ιστορία και τους ανθρώπους της, σε μία περίοδο που διακυβεύεται η ίδια η συλλογική μας ύπαρξη, είμαστε υποχρεωμένοι να δούμε το πώς τα παθήματα θα μεταβληθούν σε μαθήματα αναγκαία για την επιβίωσή μας.
Αρχικώς –όπως, σε ένα άλλο επίπεδο, το καταλάβαμε και στο θέμα της μετανάστευσης και της προστασίας των συνόρων μας–, αρχίζουμε να κατανοούμε την ανάγκη συλλογικών κανόνων και της ευθύνης μας όχι μόνο για τον εαυτό μας και την οικογένειά μας αλλά για το κοινωνικό σύνολο. Διότι εάν το σύνολο νοσήσει –και εδώ πρόκειται κυριολεκτικά για νόσο– τότε θα νοσήσει αναπόφευκτα και η οικογένεια και οι οικείοι μας.
Επιπλέον, επιβεβαιώθηκε για άλλη μια φορά, μέσα σε δέκα χρόνια, το πόσο αδιέξοδο είναι το μοντέλο της οικονομίας και της κοινωνίας μας. Η ανάπτυξη δεν θα έλθει –κυρίως– από καζίνο και ξενοδοχεία, ούτε από μεγάλες ξένες επενδύσεις, αλλά θα πρέπει να προσανατολιστούμε στην ενδογενή παραγωγή και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις –γιατί αυτές διαθέτουμε–, καθώς και στην επενδυτική παραγωγική κινητοποίηση των δημοσίων επενδύσεων και των ευρωπαϊκών πόρων.
Και μπροστά στις πρώτες μέρες της κρίσης, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι. Διότι το βασικό συμπέρασμα από τη συμπεριφορά της κυβέρνησης, του πολιτικού συστήματος, του νοσηλευτικού προσωπικού και εν τέλει του μεγαλύτερου μέρους των πολιτών, είναι μάλλον θετικό, προς την κατεύθυνση της υπευθυνοποίησης και της ενίσχυσης της εθνικής συνοχής. Ενίοτε ακόμα και με συγκινητικές εκδηλώσεις προσφοράς. Όπως συμβαίνει πάντοτε όταν οι Έλληνες διαθέτουν έναν συλλογικό στόχο. Οι κρίσεις που αντιμετωπίζονται συλλογικά μπορούν να ενισχύσουν την ατομική και συλλογική αυτοπειθάρχηση. Ο υποχρεωτικός εγκλεισμός μας δεν αποτελεί λοιπόν μόνο μία ευκαιρία μελέτης, ενίσχυσης των σχέσεων με την οικογένειά μας και τους στενούς μας φίλους, αλλά και συνειδητοποίησης της συλλογικής μας μοίρας ως λαός και ως έθνος.
Στον αντίποδα αυτής της συλλογικής υπευθυνοποίησης, πολλοί από όσους καλούσαν την κυβέρνηση να αφήσει ανοικτά τα σύνορα, σήμερα θεωρούν την κρίση του κορόνοϊού ως μια απειλή για τον άκρως απορρυθμισμένο κόσμο που ονειρεύονται. Και αν πολλοί αισχύνονται ακόμα να εκφραστούν ανοικτά, ο Γιάννης Βαρουφάκης, για άλλη μια φορά, πρωτοπορεί. Διαβάζουμε σε άρθρο του, στον Guardian της 15ης Μαρτίου, με τον χαρακτηριστικό τίτλο, «Ο κορόναϊός πυροδότησε ένα καταστροφικό μείγμα εθνικισμού και χρηματοπιστωτικής κερδοσκοπίας», τα εξής: «Όταν ο Covid-19 ξεπήδησε από την Κίνα στην Ιταλία, ακόμα και ένθερμοι ευρωπαϊστές, συνήθως τασσόμενοι υπέρ των ανοικτών συνόρων, ένωσαν τις φωνές τους με τα εκκωφαντικά καλέσματα για κατάργηση της ελεύθερης κυκλοφορίας κατά μήκος των εθνικών συνόρων της Ευρώπης – ένα πάγιο αίτημα των εθνικιστών»!
Ανάλογες απόψεις θα συναντήσουμε σε ακροαριστερούς και αναρχικούς, σε πλήρη συνάφεια με τους «δικαιωματιστές» του Μπόρις Τζόνσον (!), και με το μεταναστευτικό. Διαβάζουμε στο Indymedia, στις 16/03/2020, τα συνθήματα της «Εξόρμησης στις γειτονιές του Παλαιού Φαλήρου», που φιλοτέχνησαν τους τοίχους των «νοικοκυραίων»: «Καθαριότητα & καταστολή/σε μια πόλη φυλακή/Ντόπιες/οι και μετανάστ(ρι)ες/ αρρωσταίνουμε μαζί»(!) - ελπίζοντας προφανώς πως, λόγω ηλικίας, άλλοι θα αρρωστήσουν για χάρη τους. Ο δε «Β.Α.» (Indymedia 14/03/2020, «Πώς να αποφύγετε τον Ιό της Κυριαρχίας; Έβρος και κορόνοϊός είναι πόλεμος κοινωνικός!»), υποστηρίζει πως, «Δε θα κάνουμε τα σπίτια μας κελιά… Στην τεχνητή κρίση του Έβρου χρησιμοποιείται η ιδεολογία του έθνους, της οικογένειας και του χριστιανισμού (με λίγο Ευρώπη), στην τεχνητή κρίση του κορόνοϊού χρησιμοποιείται η κυρίαρχη ιδεολογία γύρω από την ουδετερότητα της τεχνοεπιστήμης και του κράτους».
Ο Μπόρις Τζόνσον, ως ο απόλυτος εκφραστής μιας αντίληψης που φθάνει στα όρια του αναρχοκαπιταλισμού, υποστηρίζει πως «θα πρέπει να αφήσουμε να νοσήσει το 60-70% του πληθυσμού για να αποκτήσουμε ανοσία». Αν στο μεταξύ πεθάνουν μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες, τόσο το χειρότερο γι’ αυτούς! Υπολογίζει πως, εάν επιτύχει το σχέδιό του, τη στιγμή που όλη η οικονομία της ηπειρωτικής Ευρώπης θα έχει γονατίσει από τους περιορισμούς, ο ίδιος και το City θα συνεχίζουν ακάθεκτοι και τροπαιοφόροι. Έτσι ελπίζει να πετύχει το στοίχημα του Brexit. Αν αντίθετα όλα πάνε στραβά, και αρχίσουν να τον κυνηγάνε τα φαντάσματα των νεκρών, μπορεί να καταφύγει ως πολιτικός πρόσφυγας στην Ελλάδα, να γίνει δεκτός από τον «Yanis», ή ακόμα μπορεί και να διαδηλώνει μαζί με τους Έλληνες αντιεξουσιαστές εναντίον του κορόνοϊού και εναντίον των «συνόρων» – εννοείται εκείνων της Ελλάδας, διότι στην Αγγλία τα επανέφερε.
