Την ανησυχία του για την εικόνα των αγορών, για τις τρέχουσες αποτιμήσεις που έχουν πάψει καιρό τώρα να αντικατοπτρίζουν τα θεμελιώδη και για το γεγονός ότι συχνά τα κακά νέα για την οικονομία είναι καλά νέα για τις τιμές των μετοχών, επειδή συνεπάγονται ακόμη μεγαλύτερη στήριξη από τις κεντρικές τράπεζες, εκφράζει στο Liberal ο αναλυτής της Bank of America Merrill Lynch, τονίζοντας ότι οι πολιτικές τους πυροδοτούν ολοένα και μεγαλύτερες φούσκες.
«Η αποστολή μιας κεντρικής τράπεζας είναι να απομακρύνει από το τραπέζι τα ποτά, προτού όλοι μεθύσουν, αλλά η Fed συνεχίζει να προσθέτει περισσότερο αλκοόλ», όπως λέει χαρακτηριστικά για την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ.
Για την Ελλάδα, σημειώνει ότι ο Gamechanger για μόνιμους ρυθμούς ανάπτυξης 3% τα επόμενα χρόνια είναι οι μεταρρυθμίσεις, ενώ για τις ελληνικές τράπεζες σημειώνει πως είναι έτοιμες να παίξουν ρόλο-κλειδί στην ανάπτυξη της Ελλάδας.
Βλέπει ότι το μέλλον ανήκει στα ψηφιακά νομίσματα που θα δημιουργήσουν οι κεντρικές τράπεζες, τα οποία, όπως λέει, κάποια στιγμή τα επόμενα χρόνια, θα αντικαταστήσουν ακόμη και τα μετρητά.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Σε παλαιότερη μας συζήτηση, είχατε εκφράσει την έντονη ανησυχία σας για τις συνθήκες φούσκας στις αγορές. Σήμερα, ποια είναι η γνώμη σας;
Παραμένω πολύ ανήσυχος. Οι τρέχουσες αποτιμήσεις δεν αντικατοπτρίζουν τα θεμελιώδη. Πολύ συχνά, τα κακά νέα για την οικονομία αποτελούν καλά νέα για τις τιμές των μετοχών, επειδή αφορούν ακόμη μεγαλύτερη στήριξη από τις κεντρικές τράπεζες.
Η Fed, παρά την ισχυρή ανάκαμψη, τον υψηλότερο πληθωρισμό και τα ιστορικά άνευ προηγουμένου δημοσιονομικά πακέτα στήριξης, παίρνει ένα ρίσκο όσο καθυστερεί την εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής.
Tα μέτρα που εφαρμόζει η Fed είναι πιθανό να πυροδοτούν φούσκες στις αγορές. Όταν η Fed αναγκάζεται να προσχωρήσει σε σύσφιγξη της πολιτικής της, η προσαρμογή της αγοράς μπορεί να είναι δύσκολο να γίνει.
Συνηθίζαμε να λέμε ότι η αποστολή της κεντρικής τράπεζας ήταν να απομακρύνει από το τραπέζι τα ποτά, προτού όλοι μεθύσουν, αλλά η Fed συνεχίζει να προσθέτει περισσότερο αλκοόλ. Οι κεντρικές τράπεζες συνήθιζαν να έχουν «βαρετή» αποστολή, αλλά τώρα έχουν γίνει πολύ «ενδιαφέρουσες».
- Κρύβουν συστημικούς κινδύνους για τις αγορές και την οικονομία η μεγάλη άνοδος των κρυπτονομισμάτων, μαζί με την είσοδο σε αυτά θεσμικών επενδυτών και την επένδυση αποθεματικών από επιχειρήσεις; Ποια η πρόβλεψή σας;
Τα Cryptos δεν χρησιμοποιούνται για συναλλαγές. Οι ρυθμιστικές αρχές ανησυχούν όλο και περισσότερο. Οι απότομες διακυμάνσεις των τιμών υποδηλώνουν ότι τα κρυπτονομίσματα δεν μπορούν να αποτελέσουν απόθεμα αξίας. Υπάρχει προφανώς κερδοσκοπική ζήτηση, η οποία ωστόσο έρχεται και φεύγει.
Αλλά πρέπει να πω, ότι τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών αποτελούν μια εντελώς διαφορετική περίπτωση και πιστεύω πραγματικά ότι είναι το μέλλον. Εκτιμώ ότι οι περισσότερες μεγάλες κεντρικές τράπεζες θα δημιουργήσουν τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα τα επόμενα χρόνια, τα οποία εντέλει μπορεί να αντικαταστήσουν ακόμη και τα μετρητά.
Ελπίζω ότι τα επίσημα ψηφιακά νομίσματα όχι μόνο θα αυξήσουν την αποτελεσματικότητα των πληρωμών και των συναλλαγών, αλλά ακόμη περισσότερο θα συμβάλουν στη μείωση της φοροδιαφυγής και της χρηματοδότησης του εγκλήματος.
- Έχουν αλλάξει οι εκτιμήσεις της BofA για την ανάπτυξη της Ελλάδας; Το ρωτώ γιατί είχατε πει ότι βλέπετε για φέτος ανάπτυξη 3%, για του χρόνου 5,5%, καθώς και ότι η χώρα μπορεί να επιτυγχάνει μονίμως και σε βάθος ετών, ρυθμούς της τάξης του 3%…
Πράγματι, πρόσφατα αναθεωρήσαμε προς τα πάνω τις προβλέψεις μας για την ανάπτυξη σε 3,4% για το 2021 και σε 5,7% για το 2022. Η οικονομία τα κατάφερε πολύ καλύτερα από ό, τι αναμέναμε κατά τη διάρκεια των φετινών lockdown και το άνοιγμα αναμένεται να οδηγήσει σε ένα ισχυρό δεύτερο εξάμηνο και σε ακόμη μεγαλύτερη ανάπτυξη τον επόμενο χρόνο.
Παρ' όλα αυτά, χωρίς μεταρρυθμίσεις, ο κίνδυνος για την ελληνική οικονομία είναι η προσπάθεια σύγκλισης με την υπόλοιπη Ευρώπη να καθυστερήσει, αφού ο ρυθμός ανάπτυξης θα παραμείνει στο περίπου 1,5%. Αυτό οφείλεται αφενός στα δυσμενή δημογραφικά στοιχεία, αφετέρου στις πολλές δομικές ακαμψίες της ελληνικής οικονομίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι επικείμενες μεταρρυθμίσεις της ελληνικής κυβέρνησης θα μπορούσαν να αποτελέσουν το Game Changer για την Ελλάδα. Η μακροπρόθεσμη ανάπτυξη με ρυθμό 3% δεν είναι αδύνατη εάν πραγματοποιηθούν οι σωστές μεταρρυθμίσεις.
Η μαζική στήριξη με κεφάλαια μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης θα μπορούσε να είναι μοναδική ευκαιρία από αυτή την άποψη. Η ελληνική κυβέρνηση διαθέτει ένα λεπτομερές σχέδιο, η χώρα θα έχει για τα επόμενα έξι χρόνια μια σημαντική νέα πηγή χρηματοδότησης επενδύσεων, η οποία θα μπορούσε να βοηθήσει την οικονομία να διαφοροποιηθεί σε νέους τομείς και να αυξήσει τη μακροπρόθεσμη δυνητική της ανάπτυξη.
Αλλά το κλειδί είναι η υλοποίηση του σχεδίου. Σειρά περιορισμών και στρεβλώσεων, είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει μπροστά του το Ταμείο Ανάκαμψης. Οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να επιδεικνύουν συνεχώς την ισχυρή τους δέσμευση για μεταρρύθμιση της οικονομίας και εφαρμογής του Σχεδίου για το Ταμείο Ανάκαμψης τα επόμενα χρόνια.
- Από πλευράς τραπεζών, καταγράφεται σημαντική προσπάθεια μείωσης των κόκκινων δανείων, ενώ τρεις εξ αυτών (Alpha Bank, Πειραιώς και Αττικής) υλοποιούν αυξήσεις κεφαλαίου. Θα είναι το 2021 και το 2022 οι χρονιές όπου ο ελληνικός τραπεζικός κλάδος θα ξεπεράσει οριστικά τα προβλήματά του και θα χρηματοδοτήσει την πραγματική οικονομία;
Σήμερα οι ελληνικές τράπεζες βρίσκονται σε πολύ καλύτερη κατάσταση απ' ότι στο παρελθόν. Μέχρι το τέλος του έτους, όλες οι μεγάλες ελληνικές τράπεζες θα έχουν ένα μονοψήφιο δείκτη NPE, γεγονός που αποτελεί τεράστια πρόοδο, όταν πριν από μερικά χρόνια αυτός βρισκόταν στο 45%.
Οι καταθέσεις έχουν αυξηθεί πάρα πολύ κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τα νέα NPEs λόγω πανδημίας είναι πιθανό να βρίσκονται στο χαμηλό άκρο του αναμενόμενου εύρους ή ακόμα και σε χαμηλότερα επίπεδα.
Επίσης οι ελληνικές τράπεζες έχουν πλέον πλήρη πρόσβαση στη χρηματοδότηση της ΕΚΤ και πλήρη πρόσβαση στην αγορά. Κατά την άποψή μας, οι ελληνικές τράπεζες είναι καλά προετοιμασμένες να διαδραματίσουν ένα βασικό ρόλο στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.
- Στο μέτωπο του Ταμείου Ανάκαμψης, υπάρχει η ανησυχία κατά πόσο οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα έχουν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό. Το λέω καθώς για να υλοποιηθεί ένα ιδιωτικό έργο, εκτός από την χρηματοδότηση του κράτους (50%), απαιτείται το 30% να προέλθει από τραπεζικό δανεισμό και το 20% από ίδια κεφάλαια του επενδυτή. Εκτιμάτε ότι θα καταφέρουν οι ΜΜΕ να αποκτήσουν πρόσβαση στα κεφάλαια του Ταμείου;
Η απόφαση για μόχλευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης με συγχρηματοδότηση και προγράμματα ΣΔΙΤ είναι αξιέπαινη. Οι ελληνικές τράπεζες είναι πλήρως ενταγμένες και καλά προετοιμασμένες για τη διαχείριση της διαδικασίας.
Το σχέδιο θα πολλαπλασιάσει τον αντίκτυπο της ήδη υψηλής χρηματοδότησης. Σίγουρα, η πρόκληση είναι μεγάλη για τις ΜΜΕ.
Σκεφτείτε το όμως διαφορετικά. Ενώ την τελευταία 10ετία η Ελλάδα «πεινούσε» για κεφάλαια, ξαφνικά θα βρεθεί αντιμέτωπη με το «πρόβλημα» πως να διαχειριστεί πάρα πολλών κεφάλαια. Αυτό είναι ένα καλό «πρόβλημα» για την ελληνική οικονομία. Φυσικά, δεν πρέπει να σπαταλήσουμε την ευκαιρία. Ελπίζω ότι έχουμε διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος.
- Αποτελεί η αύξηση του πληθωρισμού μια μακροπρόθεσμη απειλή για την οικονομία ή πρόκειται απλά για κάτι το παροδικό;
Eνα μέρος της πρόσφατης αύξησης του πληθωρισμού είναι παροδικό, συνδέεται με με την κατάρρευση προ ενός έτους των πετρελαϊκών τιμών και την συμφόρηση της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Ενδεχομένως, η αμερικανική οικονομία να βιώσει κάποια πιο σταθερή αύξηση του πληθωρισμού, λόγω των τεράστιων πακέτων δημοσιονομικής τόνωσης. Σε κάθε περίπτωση, είναι είναι πιθανό τα επόμενα χρόνια ο παγκόσμιος πληθωρισμός να κινηθεί υψηλότερα απ' ότι την προηγούμενη δεκαετία.
Αυτά είναι καλά νέα, καθώς ο πληθωρισμός κινούνταν πολύ χαμηλά για μεγάλο διάστημα και στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν κάτω από τους στόχους των κεντρικών τραπεζών. Επίσης στην παρούσα φάση οι πληθωριστικές πιέσεις είναι απαραίτητες για να μειωθούν τα υψηλά επίπεδα χρέους μετά την πανδημία.
Για την Ευρώπη η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη. Αναμένουμε μια αργή ανάκαμψη από την πανδημία, που μαζί με τους πολιτικούς περιορισμούς πιθανώς να κρατήσει τον πληθωρισμό κάτω από τα αμερικανικά επίπεδα και ακόμη πιθανότερα, χαμηλότερα από το στόχο της ΕΚΤ. Σε κάθε περίπτωση, υψηλότερος πληθωρισμός στην Ευρώπη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως ένα είδος «ευλογίας» καθώς η άνοδος των επιτοκίων της ΕΚΤ θα αυξήσουν το κόστος δανεισμού των περιφερειακών χωρών.
- Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει στην Ελλάδα μια έστω και παροδική αύξηση του πληθωρισμού;
Από τη μία πλευρά, ένας υψηλότερος πληθωρισμός θα βοηθήσει στη μείωση του πολύ υψηλού ελληνικού δημοσίου χρέους. Από την άλλη όμως πλευρά, ο υψηλός πληθωρισμός θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια ανταγωνιστικότητας.
Ιδανικά, επιθυμούμε υψηλότερο πληθωρισμό στην Ελλάδα και ακόμη υψηλότερο στη Γερμανία, με την ΕΚΤ να συνεχίζει να ακολουθεί την ίδια νομισματική πολιτική. Δυστυχώς, αυτό είναι ένα πολύ απίθανο σενάριο.
Τα τελευταία χρόνια ο χαμηλός πληθωρισμός υπήρξε πρόβλημα για την Ευρώπη, αλλά ο υψηλός πληθωρισμός μπορεί να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία. Το αν και πώς η Ελλάδα και η υπόλοιπη Ευρώπη θα βρουν τη σωστή ισορροπία παραμένει ερώτημα.
* O Αθανάσιος Βαμβακίδης είναι αναλυτής και Global Head FX G10 της Bank of America Merrill Lynch
