Της Εύας Στάμου*
Ο Ευρωπαϊκός Νότος φημίζεται για την αμεσότητα και την σωματικότητα της κοινωνικής επαφής. Η τάση να σωματοποιούμε τα συναισθήματά μας – την χαρά, τον φόβο, το θυμό, την απελπισία - τάση που υποτίθεται τουλάχιστον ότι αντίκειται στην εγκεφαλικότητα και την τάξη του Ευρωπαϊκού Βορρά, έχει τις θετικές μα και τις αρνητικές της συνέπειες.
Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί από λαϊκιστές πολιτικούς, οι οποίοι επιχειρούν να παρασύρουν το κοινό τους σε συγκεκριμένους τρόπους αντίδρασης, με δικό τους πάντα κομματικό όφελος. Εθίζοντας το κοινό στην ιδέα πως όσα συμβαίνουν στην πολιτική σκηνή συνιστούν μια συνωμοσία εναντίον τους, διατείνονται πως «αναγκάζονται» να καταφύγουν στη χειροδικία, καλλιεργώντας παράλληλα τη ρητορική της βίας, που αποσκοπεί στο να τους μετατρέψει σε λαϊκούς ήρωες.
Ένα καλό παράδειγμα, αποτελεί και η χθεσινή επίδειξη ευθιξίας και ματσίσμο από τον Ηλία Κασιδιάρη. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που ο συγκεκριμένος Βουλευτής της Χρυσής Αυγής χρησιμοποιεί το σώμα του για να εκφράσει την περιφρόνηση που νιώθει για τους δημοκρατικούς θεσμούς, και την αντίθεσή του στην έλλογη συζήτηση.
Η επίθεσή του προς τον κύριο Νίκο Δένδια μοιάζει σε πρώτο επίπεδο με μια αυθόρμητη πράξη, μια φυσική έκρηξη «ανδρισμού» εξαιτίας κάποιας προσβολής που υποτίθεται ότι υπέστη, σύμφωνα πάντα με τον προσωπικό του «κώδικα ηθικής». Με μία δεύτερη ματιά μπορεί να διακρίνουμε μία καλά ενορχηστρωμένη πράξη, που στοχεύει στα κατώτερα ένστικτα οπαδών του κόμματος που επενδύουν στην ωμή βία, μια ανανέωση του άγραφου συμβολαίου που ενώνει βουλευτές, στελέχη, μέλη, και απλούς ψηφοφόρους της Χρυσής Αυγής.
Η άποψη ότι κάποια οικονομικά και κοινωνικά γεγονότα είναι τόσο παράλογα ώστε δεν είναι δυνατόν να τα αντιμετωπίσει κάποιος συζητώντας με πολιτισμένο τρόπο, αφού τον «πνίγει το δίκιο», έχει πλέον εδραιωθεί και στη χώρα μας, όπου η φρασεολογία της άνω πλατείας των αγανακτισμένων του 2011, έχει μεταφερθεί στα τηλεοπτικά στούντιο, τα μέσα δικτύωσης και την αίθουσα της Βουλής.
Ζούμε άλλωστε σε μια σωματική κοινωνία, όπου οτιδήποτε νιώθουμε «οφείλουμε» να το εκφράζουμε μέσα από το σώμα. Τα μέσα μαζικής δικτύωσης, με τη δύναμη της εικόνας, την αποσπασματικότητα του λόγου, και την αμεσότητα των αντιδράσεων που καλλιεργούν, έχουν παίξει εδώ τον ρόλο τους. Το γεγονός ότι όλο και λιγότεροι πολίτες έχουν πρόσβαση σε καλή εκπαίδευση, είναι όμως ο σημαντικότερος παράγοντας που επιτρέπει στην ρητορική της βίας, και στις αντιδράσεις τύπου Κασιδιάρη να θεριεύουν. Η καλή εκπαίδευση προσφέρει τα απαραίτητα εργαλεία για να αναλύουμε πιο αποτελεσματικά τα στοιχεία που έχουν σημασία, βοηθά να βάλουμε σε τάξη την πληθώρα των πληροφοριών που αφορούν κάθε όψη της πολιτικής ζωής, και να προχωρήσουμε σε πετυχημένη ανάλυση, αποφεύγοντας τις παγίδες της συνωμοσιολογίας και του λαϊκισμού.
Η χυδαία επίθεση του Κασιδιάρη, είτε είναι το αποτέλεσμα προσωπικής ανασφάλειας ότι οι άλλοι άντρες τον αγνοούν και δεν τον σέβονται, είτε πρόκειται για σκηνοθετημένη αντίδραση που στοχεύει στην συσπείρωση των οπαδών του, πηγάζει από μία παραμορφωτική αντίληψη της έννοιας του ανδρισμού.
Για την Χρυσή Αυγή, ανδρισμός σημαίνει νταηλίκι, ενστικτώδης αντίδραση, επιθετικότητα, βίαιη επιβολή. Η ψυχραιμία, ο σεβασμός προς τους θεσμούς και την διαφορετική άποψη, η υπεράσπιση της αλήθειας στη βάση στοιχείων και λογικών επιχειρημάτων, ταυτίζονται για τους Χρυσαυγίτες με ατολμία, φόβο, και παθητικότητα.
Η ανικανότητα συναισθηματικής και πνευματικής ωρίμανσης, αντί να εκληφθεί ως αδυναμία, εξιδανικεύεται, εδραιώνοντας και με αυτό τον τρόπο την αντιστροφή της πραγματικότητας, από την οποία θρέφεται ο κάθε είδους φασισμός.
*Η κ. Εύα Στάμου είναι συγγραφέας και Δρ Ψυχολογίας. Δίδαξε Ψυχιατρική Ηθική στο Πανεπιστήμιο του Manchester κι εργάστηκε στην Ψυχιατρική Κλινική του York. Έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε διεθνή φεστιβάλ βιβλίου και λογοτεχνικά κείμενά της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα δανικά, και τα λιθουανικά. Πρόσφατα έργα της: Ageing and Female Identity in Midlife (Scholars' Press, 2013), Η επέλαση της ροζ λογοτεχνίας (Gutenberg, 2014) και το μυθιστόρημα Η εκδρομή (Αρμός, 2016).
