«Κανείς δεν μπορεί να γράψει αν δεν έχει εμμονές και θέματα στα οποία επανέρχεται συνεχώς. Στην ουσία θέτουμε ξανά και ξανά τα ίδια ερωτήματα προσδοκώντας κάθε φορά μια διαφορετική απάντηση από τους αναγνώστες.»
Αναγνωρίζει ο Δημήτρης Στεφανάκης, ο βραβευμένος συγγραφέας των βιβλίων «Μέρες Αλεξάνδρειας», «Φιλμ Νουάρ», «Άρια», «Πώς η λογοτεχνία σου αλλάζει τη ζωή», «Ευτυχισμένες οικογένειες», «Στο καφενείο του Αιόλου», «Φρούτα εποχής» και πολλών άλλων, επιμένοντας σε μια εκδοχή που την είχα ακούσει από τον Κώστα Μουρσελά, αλλά υπήρξε και ίδιον των κλασσικών συγγραφέων: «Πάντα πίστευα πως οι ιστορίες βγαίνουν από τα χείλη των ηρώων αλλιώς δεν μπορούν να γίνουν πιστευτές. Μια ιδέα ή ένα εύρημα δεν στέκεται από μόνο του αν δεν το κουβαλά ένα ή περισσότερα πρόσωπα.»
Αποκαλύπτοντας στο Liberal.gr (μεταξύ άλλων) και το τι ζητά απ’ αυτούς: «Δεν απαιτώ να είναι απαραίτητα χαρακτήρας με θετικό πρόσημο αλλά ένας ήρωας ειλικρινής με τον οποίο να μπορώ να συνεννοηθώ», θα μας πει ο Δημήτρης Στεφανάκης, καταλήγοντας εντυπωσιακά: «Διαπιστώνω συχνά ότι κάποιοι ήρωες ή ηρωίδες αδικούνται από την εξέλιξη της πλοκής. Συχνά πεθαίνουν πιο γρήγορα από ό,τι θα τους άξιζε ή “θυσιάζονται” με οποιοδήποτε τρόπο για την γεωμετρική αρμονία ενός μυθιστορήματος. Αδικίες γίνονται και στον φανταστικό κόσμο της λογοτεχνίας.»
Και βρίσκεται βυθισμένος σε ένα καινούργιο βιβλίο: «επιστρέφω σ’ ένα μεγάλο κόσμο με φόντο την επίσημη Ιστορία αλλά και την καθημερινότητα ανθρώπων που απέχουν από μας έναν ολόκληρο αιώνα αλλά με κάποιο τρόπο μάς είναι οικείοι. Το μυθιστόρημα αυτό εκτυλίσσεται κυρίως στην Κρήτη.»
«Μπορώ να γράψω παντού, ακόμα και μέσα στο μετρό», υποστηρίζει ο συγγραφέας.
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
- Κύριε Στεφανάκη, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Υπάρχει σίγουρα αρκετή υπομονή έτσι ώστε η αφηγηματική ύλη να μεταμορφωθεί σε πρόσωπα, γεγονότα και γιατί όχι και σε ιδέες. Ύστερα όταν έχω πια εξοικειωθεί με την ιστορία μου τα πράγματα είναι απλά. Μπορώ να γράψω παντού, ακόμα και μέσα στο μετρό.
- Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Χρειάζομαι μια αρχική φράση αλλά δεν τη βρίσκω πάντα. Αρκεί πάντως να βρω το ρυθμό και το ύφος της αφήγησης. Δεν χρησιμοποιώ συγκεκριμένο σχέδιο και δεν γνωρίζω εκ των προτέρων την εξέλιξη της υπόθεσης από την αρχή ως το τέλος. Αφήνω τους ήρωές μου να με εκπλήξουν.
- Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά μου «στο Καφενείο του Αιόλου». Ξεκίνησε ως γύμνασμα στα Γαλλικά και κατέληξε σ’ ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα με μικρά ευσύνοπτα κεφάλαια. Από ένα σημείο και πέρα εξελίχθηκε σαν ένα είδος παραγγελίας για τον Γάλλο εκδότη.
-Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Κανείς δεν μπορεί να γράψει αν δεν έχει εμμονές και θέματα στα οποία επανέρχεται συνεχώς. Στην ουσία θέτουμε ξανά και ξανά τα ίδια ερωτήματα προσδοκώντας κάθε φορά μια διαφορετική απάντηση από τους αναγνώστες.
- Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Πάντα πίστευα πως οι ιστορίες βγαίνουν από τα χείλη των ηρώων αλλιώς δεν μπορούν να γίνουν πιστευτές. Μια ιδέα ή ένα εύρημα δεν στέκεται από μόνο του αν δεν το κουβαλά ένα ή περισσότερα πρόσωπα.
- Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Δεν απαιτώ να είναι απαραίτητα χαρακτήρας με θετικό πρόσημο αλλά ένας ήρωας ειλικρινής με τον οποίο να μπορώ να συνεννοηθώ. Διαπιστώνω συχνά ότι κάποιοι ήρωες ή ηρωίδες αδικούνται από την εξέλιξη της πλοκής. Συχνά πεθαίνουν πιο γρήγορα από ό,τι θα τους άξιζε ή «θυσιάζονται» με οποιοδήποτε τρόπο για την γεωμετρική αρμονία ενός μυθιστορήματος. Αδικίες γίνονται και στον φανταστικό κόσμο της λογοτεχνίας.
- Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Ο Βασίλειος Ζαχάροφ είναι αυτός που έφτασε σε μένα από τη χώρα του ανεξήγητου. Ένα ιστορικό πρόσωπο που αγνοούσα την βαρύτητά του σε αυτό που ονομάζουμε Μεγάλη ή Επίσημη Ιστορία. Η αποκάλυψη έγινε σ’ ένα καφενείο στην οδό Φειδίου. Χρειάστηκε να ακούσω μόνο λίγα λόγια γι αυτόν και να πω αμέσως. «Ιδού ο επόμενος ήρωάς μου.
- Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Ο «Ξένος» του Καμύ ήταν το βιβλίο που άλλαξε τον τρόπο που έβλεπα τη λογοτεχνία, ίσως και τον τρόπο που έβλεπα τον κόσμο μέχρι εκείνη τη στιγμή.
- Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Η «Άννα Καρένινα», γιατί όταν το πρωτοδιάβασα μου έδωσε ένα κώδικα ισορροπίας για τη ζωή κι όταν επιστρέφω σ’ αυτό βρίσκω πάντα κάτι καινούργιο και θαυμαστό που με ξεπερνά ως αναγνώστη.
- Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Οι δύο μεγάλοι Ρώσοι, ο Κάφκα, ο Μπαλζάκ και ο Προυστ, η Βιρτζίνια Γουλφ, ο Καμύ, ο Φώκνερ, ο Σαίξπηρ, ο Γέιτς, ο Οκτάβιο Παζ και ο Σεφέρης.
- Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Ακούω συνήθως κλασική μουσική ή πιανίστες της τζαζ. Η ανάγνωση είναι κάτι που ρέει συχνά ανεξάρτητα από τη γραφή. Τα εικαστικά έργα είναι μια εναλλακτική διαδρομή, ένας άλλος τρόπος να εμπνευστεί κανείς από τις μικρές λεπτομέρειες αυτού του κόσμου.
- Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Θα ήθελα να πω μόνο ότι επιστρέφω σ’ ένα μεγάλο κόσμο με φόντο την επίσημη Ιστορία αλλά και την καθημερινότητα ανθρώπων που απέχουν από μας έναν ολόκληρο αιώνα αλλά με κάποιο τρόπο μάς είναι οικείοι. Το μυθιστόρημα αυτό εκτυλίσσεται κυρίως στην Κρήτη.
