Της Μαρίας Χούκλη
Ο αρχαίος ημών Περικλής θεωρούσε ότι ο χρόνος είναι ο σοφότερος σύμβουλος. Πράγματι, οι εν θερμώ αποφάσεις σπανίως αποδεικνύονται και οι πλέον λυσιτελείς. Ισχύει γενικώς, ισχύει και στην πολιτική, που άλλωστε ήταν ο τομέας του σπουδαίου Αθηναίου.
Το να «αγοράζεις» χρόνο σε διαπραγματεύσεις αποτελεί μια από τις βασικές επιδιώξεις και τις συνήθεις τακτικές των μερών που συζητούν. Όχι, απαραιτήτως για να συμβουλευθείς το μαξιλάρι σου, αλλά ελπίζοντας ότι ο καιρός που θα μεσολαβήσει θα βελτιώσει τη θέση σου στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ή θα αποδυναμώσει τη θέση των συνομιλητών σου. Ή για να φανεί ότι συζητάς.
Μυριάδες τα παραδείγματα, ας μείνουμε σε όσα έχει να προσφέρει η παρούσα συγκυρία. Η κυβέρνηση θέλει να κλείσει η αξιολόγηση, αντιλαμβανόμενη τα πλεονεκτήματα από την άρση της εκκρεμότητας. Αλλά πιστεύει ότι κερδίζει από τις καθυστερήσεις, γιατί μπορεί στη συνέχεια να ισχυριστεί ότι αγωνίστηκε σκληρά έως τέλους –κατά αναλογία του περασμένου Ιουνίου– και πέτυχε το καλύτερο δυνατό. Οι δανειστές έχουν περισσότερη άνεση χρόνου, γιατί είναι εκείνοι που δίνουν τα χρήματα. Επιπλέον, ως εμπειρότεροι διαπραγματευτές, γνωρίζουν –το ακούσαμε εξάλλου και στο υποκλαπέν τηλεφώνημα Τόμσεν/Βελκουλέσκου– ότι την ύστατη ώρα ο αδύναμος συνομιλητής τους θα υποκύψει.
Συμβαίνει και στις διαβουλεύσεις για τη συνεργασία των δυνάμεων αριστερά της Νέας Δημοκρατίας και δεξιά του ΣΥΡΙΖΑ. Η κουβέντα κρατά πολύ καιρό, έχουν εμπλακεί κατά διαστήματα πολλά πρόσωπα, τώρα την πρωτοβουλία των κινήσεων έχουν το ΠΑΣΟΚ και το ΠΟΤΑΜΙ. Τι κάνουν; Αγοράζουν χρόνο. Αποφάσισαν να συγκροτήσουν επιτροπή εκ προσωπικοτήτων που θα διερευνήσουν τις δυνατότητες να συγκροτηθεί ο περιβόητος πυλώνας Κέντρου – Κεντροαριστεράς. Αν προκύψει, έχει καλώς, τουλάχιστον θα σφραγίσουν τα στόματα όσων λένε ότι δεν επικρατεί στις τάξεις τους τρομερός ενθουσιασμός και σπουδή για το εγχείρημα.
Η Ευρώπη, επίσης, αγοράζει χρόνο στο προσφυγικό, με τη μετατροπή της Ελλάδας σε δομή φιλοξενίας χιλιάδων ανθρώπων και κυματοθραύστη των μεταναστευτικών ροών. Το βρετανικό δημοψήφισμα αποτελεί ορόσημο στην υπαρξιακή πορεία της Ευρώπης και μέχρι τότε πρέπει να μελετηθούν όλα τα σενάρια. Οι παίκτες στο συριακό δράμα τεντώνουν και αυτοί τον χρόνο, για να προλάβουν να τοποθετηθούν επικερδέστερα στον νέο χάρτη της περιοχής. Διαπραγματευτικά, ενδεχομένως, να έχουν δίκαιο όλοι, παίζοντας καθυστερήσεις.
Ο,τι εντωμεταξύ χάνεται πώς θα αναπληρωθεί; Όσων οι ζωές διαλύονται καθώς περνά ο χρόνος πώς να παρηγορηθούν; Ποιο δικαστήριο μπορεί να απονείμει δικαιοσύνη για τις στιγμές που αφέθηκαν να φύγουν χωρίς να αξιοποιηθούν για να αναταχθεί το επαχθές σήμερα;
Ναι, ασφαλώς, αύριο είναι μια άλλη μέρα. Με τη δική της δυναμική, όμως. Τα δικά της νέα δεδομένα που θα στοιβάξει ο διαρρεύσας χρόνος. Και στην άκρη του ανύσματος, ίσως δεν βρούμε εκείνο που περιμέναμε.
Ο σκοτεινός Ηράκλειτος, από τα βάθη των αιώνων, μας είχε προειδοποιήσει: «Ποταμώ ουκ έστιν εμβήναι δις τω αυτώ».
