Της Κατερίνας Οικονομάκου
Στη φωτογραφία φαίνεται καθαρά ένας άντρας καθισμένος μέσα στο αυτοκίνητο με κατεβασμένο το παντελόνι, να αυνανίζεται. Βρίσκεται μπροστά από ένα σχολείο, στην Τυνησία. Ο άντρας της φωτογραφίας είναι ο πρόσφατα εκλεγμένος βουλευτής Ζουχέιρ Μαχλούφ. Τη φωτογραφία την έβγαλε τον περασμένο Οκτώβριο μια 19χρονη μαθήτρια, η οποία πρόσεξε το αυτοκίνητο που την ακολουθούσε καθώς βάδιζε προς το σχολείο της. Οταν γύρισε να κοιτάξει, είδε τον άντρα να αυτοϊκανοποιείται στη θέα της. Η μαθήτρια έβγαλε το κινητό της και φωτογράφισε τις πινακίδες του αυτοκινήτου, αλλά και τον άντρα, στο πρόσωπο του οποίου είχε ήδη αναγνωρίσει τον γνωστό βουλευτή. Λίγη ώρα αργότερα, οι φωτογραφίες είχαν ανέβει στο Facebook και το Twitter, με το hashtag #EnaZeda. Αυτό που στα αγγλικά γνωρίζουμε πλέον ως #MeToo.
Τα κοινωνικά μέσα στην Τυνησία παίρνουν φωτιά, η φωτογραφία γίνεται viral και μέσα σε μερικές ώρες έχει φτιαχτεί στο Facebook το γκρουπ #EnaZeda, όπου γυναίκες αρχίζουν να ανεβάζουν τις δικές τους ιστορίες σεξουαλικής παρενόχλησης. Η φωτογραφία του Μαχλούφ είχε δώσει την αφορμή στις γυναίκες της χώρας για να αναζωπυρώσουν τη μισοσβησμένη φωτιά του δικού τους #MeToo. Και στη δική τους εκδοχή, δεν πρωτοστατούν διάσημες ηθοποιοί, αλλά γυναίκες της διπλανής πόρτας. Το κίνημα που ξεκίνησε στις ΗΠΑ τον Οκτώβριο του 2017, για να περάσει σύντομα και με φόρα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και την Ινδία, έχει μέχρι σήμερα εμπνεύσει μόνο περιστασιακές, χλομές και αδύναμες ενσαρκώσεις στις χώρες της Μέσης Ανατολής και τη Βόρεια Αφρική. Αλλά πριν από λίγες ημέρες, δύο μήνες μετά την ανάρτηση της φωτογραφίας, οι γυναίκες της Τυνησίας βγήκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν μπροστά στη Βουλή την ώρα που μέσα ορκιζόταν το νέο κοινοβούλιο της χώρας. Ανάμεσά τους και ο Μαχλούφ.
Ποια ήταν η εξήγηση του βουλευτή, ο οποίος μάλιστα είναι γνωστός για τη δράση του υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Πάσχει, λέει, από διαβήτη και η πάθησή του τον αναγκάζει να ουρεί συχνά, ακόμη και μέσα σε ένα μπουκάλι, στο αυτοκίνητό του. Η μαθήτρια τον είχε παρεξηγήσει. Το κατά πόσο έγινε πιστευτός, φαίνεται από τη συνέχεια που δόθηκε.
25.000 μέλη
Το ξέσπασμα οργής των γυναικών στην Τυνησία είναι ένδειξη μιας πραγματικότητας που επιβεβαιώνουν, χρόνια τώρα, αλλεπάλληλες έρευνες: Τα κρούσματα σεξουαλικής παρενόχλησης εναντίον των γυναικών στον αραβικό κόσμο αποτελούν μια ταπεινωτική καθημερινότητα. Αυτό ισχύει ακόμη και στην Τυνησία, που έχει κάποιους από τους πιο προοδευτικούς νόμους για την προστασία των γυναικείων δικαιωμάτων στην περιοχή. Το πλήθος των αναρτήσεων στο γκρουπ #EnaZeda στο f/b δίνει μια εικόνα που εξέπληξε ακόμη και τις ακτιβίστριες που το διαχειρίζονται, όπως δήλωσε μία από αυτές στη γερμανική εφημερίδα «taz».
Περισσότερες από 25.000 γυναίκες έχουν ήδη γίνει μέλη του γκρουπ, που είναι ανοιχτό και στους άντρες, ζητώντας την υποστήριξή τους. «Ημουν πολύ χαρούμενη όταν, στα 14 χρόνια μου, έγινα δεκτή σε ένα καλό σχολείο. Αλλά για να πηγαίνω, έπρεπε να χρησιμοποιώ τα μέσα μεταφοράς. Μέχρι εκεί κράτησε η χαρά μου. Εχω πάψει πια να μετράω πόσο συχνά οι φίλες μου κι εγώ γινόμαστε στόχοι σεξουαλικής παρενόχλησης», γράφει μια χρήστρια με το όνομα Γιοσρ. Αλλού, η 25χρονη Χατζέρ Λ. περιγράφει τον άντρα που την αγγίζει στο μετρό, τον συνάδελφο που παίρνει τα χέρια της και τα βάζει στο πέος του παριστάνοντας ότι τον αυνανίζει, τον άλλο που σχολιάζει το στήθος της. «Τα περιστατικά δεν έχουν τελειωμό. Το #EnaZeda με έκανε να αισθανθώ λιγότερο μόνη. Οι περισσότερες δεχόμαστε κάθε μέρα στον δρόμο σεξουαλική παρενόχληση», γράφει η νεαρή γυναίκα.
Στο τέμενος της Μέκκας!
Από τα χολιγουντιανά στούντιο μέχρι τους δρόμους των αραβικών πόλεων, η απόσταση είναι τεράστια. Κι αυτός είναι ένας λόγος παραπάνω για να κοιτάξει κανείς με ενδιαφέρον τον τρόπο που ένα αμερικανικό κίνημα, στο οποίο πρωτοστατούν προνομιούχες γυναίκες, κατάφερε να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει ακόμη και πιστές μουσουλμάνες στην άλλη άκρη του κόσμου. Ισως η πιο απρόσμενη εκδοχή του #MeToo να είναι αυτή που ονομάστηκε #MosqueMeToo και γεννήθηκε πριν από ακριβώς ένα χρόνο. Αυτό το hashtag χρησιμοποιούν όταν αναρτούν στο διαδίκτυο τις μαρτυρίες τους οι γυναίκες που έπεσαν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης πηγαίνοντας για προσκύνημα στη Μέκκα. Το hashtag χρησιμοποίησε πρώτη στο Twitter η Aιγύπτια συγγραφέας και ακτιβίστρια Μόνα Ελταχάουι, η οποία έκανε την αρχή περιγράφοντας πώς είχε γίνει θύμα παρενόχλησης στη Μέκκα, όταν ήταν 15 ετών. Πριν από λίγο ένας αηδιαστικός τύπος μού έβαλε χέρι, έξω από το τέμενος. Ημουν καλυμμένη από την κορυφή ώς τα νύχια», γράφει μια γυναίκα με το όνομα Νάντουα. «Οχι πως χρειαζόμασταν αποδείξεις ότι δεν παίζει ρόλο τι φοράμε», σχολιάζει μια άλλη.
Η Ελταχάουι είναι μία από τις γυναίκες που είχαν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση στα χέρια συμπατριωτών τους, την άνοιξη του 2011 στην πλατεία Ταχρίρ. Εκείνη την περίοδο, οι αναφορές για σεξουαλική παρενόχληση, αλλά και κακοποίηση, είχαν κάνει τον γύρο του κόσμου. Οι γυναίκες, οι οποίες είχαν κατέβει στους δρόμους για να πάρουν μέρος ισότιμα στην Αραβική Ανοιξη, διαδηλώνοντας και βοηθώντας τραυματίες, δέχονταν επιθέσεις όχι μόνο από τους άντρες της αστυνομίας, αλλά και από τους συναγωνιστές τους. Καθόλου συμπτωματικά, σύμφωνα με έρευνα του Thompson Reuters Foundation, το Κάιρο θεωρείται η χειρότερη πόλη στον κόσμο για τις γυναίκες. Μια έρευνα του 2013 των Ηνωμένων Εθνών έδειξε ότι 99,3% των γυναικών έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης σε δημόσιο χώρο.
«Εθνικό καθήκον» ο βιασμός!
Πριν από έναν χρόνο, ο Αιγύπτιος δικηγόρος Ναμπί αλ-Γουάς καταδικάστηκε σε φυλάκιση τριών ετών και χρηματικό πρόστιμο ύψους 20.000 αιγυπτιακών λιρών, διότι στη διάρκεια τηλεοπτικής συνέντευξης δήλωσε ότι οι άντρες πρέπει να βιάζουν τις γυναίκες που φοράνε σκισμένο τζιν. «Είναι εθνικό καθήκον», είπε. Ο μουφτής της χώρας δήλωσε ότι η παρενόχληση και η κακοποίηση των γυναικών αποτελεί παραβίαση του ισλαμικού νόμου. Κι ενώ είναι οπωσδήποτε καθησυχαστική και ενθαρρυντική η δήλωση του μουφτή, δεν μπορεί κανείς να κλείσει τα μάτια στην πραγματικότητα που περιγράφουν οι ίδιες οι γυναίκες της χώρας, όπως η Μόνικα Ελταχάουι.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Τρίτης 10 Δεκεμβρίου
