Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Το τελευταίο δεκαήμερο υπάρχουν δραματικές εξελίξεις στις τιμές των ομολόγων των εταιριών που παράγουν ενέργεια στις ΗΠΑ. Το πρόβλημα άρχισε να εμφανίζεται στις τιμές ομολόγων των εταιριών AES, Dynegy και NRG Energy, που κυριολεκτικά κατέρρευσαν χάνοντας σχεδόν 10% σε διάστημα εβδομάδας, αλλά φαίνεται να επεκτείνεται και σε άλλες εταιρείες.
Τα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) για τις ίδιες εταιρείες ανέβηκαν κατά 100 ως 300 μονάδες βάσης, μέσα στο ίδιο διάστημα, που δείχνουν ραγδαία επιδείνωση των πιθανοτήτων χρεοκοπίας. Πρόκειται για εταιρείες των οποίων η κερδοφόρος δραστηριότητα δεν ήταν συνεχής, ή ήταν μικρή, στο παρελθόν. Εκείνο που δεν υπήρχε όμως ήταν η ραγδαίες μεταβολές στις εκτιμήσεις κερδών για τις εταιρείες αυτές, από αναλυτές. Μόλις σε έναν μήνα, για παράδειγμα, τα προσδοκώμενα κέρδη ανά μετοχή για τη χρονιά που έρχεται (Expected EPS) για την αμερικάνικη εταιρεία Dynegy μειώθηκαν από 1,24 δολάρια σε 0,62 δολάρια (!!!), της Pattern Energy από 0,72 σε 0,58 δολάρια, και της Terraform Power, που είναι ειδική στην εναλλακτική ενέργεια, από 0,73 σε 0,50 δολάρια! Εν ολίγοις, μιλάμε για μείωση 20%-50% των προσδοκώμενων κερδών, σε ένα μήνα!
Ίσως τα παραπάνω να μην είχαν και ιδιαίτερη σημασία, αλλά όταν επίσης συνοδεύονται από μεγάλη πτώση ως και κατάρρευση (πτώση ως 80%) σε ένα μήνα των τιμών μετοχών των εταιρειών του κλάδου, τότε οι μνήμες μας πηγαίνουν στις εποχές του 2000 στο ελληνικό χρηματιστήριο, όταν εταιρείες όπως του Ομίλου Αλαμανή κατέρρεαν χρηματιστηριακά, αλλά όλοι διαβεβαίωναν επενδυτές και αναλυτές ότι όλα πάνε καλά. Ακολούθησε, τότε, η χρεοκοπία.
Πράγματι, η ασφαλέστερη και ταχύτερη ένδειξη ότι επέρχεται χρεοκοπία εταιρείας είναι η απότομη πτώση της τιμής της μετοχής, καθώς αυτή συνήθως δείχνει ότι η «αγορά» γνωρίζει δραματικές εξελίξεις που θα συμβούν εντός μηνών, αν όχι εβδομάδων ή και ημερών.
Η εξέλιξη αυτή άρχισε να αγγίζει και εταιρείες σε άλλες χώρες, όπως στην Ισπανία, που ενώ ανήκουν σε διαφορετικά χρηματιστήρια, φαίνεται να μοιράζονται κάποιους κινδύνους. Εξηγείται, καθώς η απότομη πτώση της τιμής του πετρελαίου, των τελευταίων μηνών, προκαλεί τεράστιες ζημίες σε εταιρίες που παράγουν ενέργεια, μειώνοντας την πιστοληπτική τους ικανότητα και οδηγώντας τες άρον-άρον σε πτώχευση ή ξεπούλημα τους έναντι συμβολικής τιμής σε άλλους επενδυτές.
Παράλληλα όμως αυτή η κρίση επαναφέρει στο προσκήνιο γενικότερα την αξιοπιστία των εκδόσεων εταιρικών ομολόγων μεγάλου κινδύνου. Τα ομόλογα αυτά είχαν μια λαμπρή χρονιά το τελευταίο διάστημα, με πολλές εκδόσεις και υψηλή απορροφητικότητα. Χρόνια που μάλλον θα τελειώσει όμως άδοξα. Και καθώς τα ασφάλιστρα κινδύνου αυξάνονται, και οι χρεοκοπίες είναι προ των πυλών, φαίνεται ότι ο αδύναμος κρίκος που θα «σπάσει» άμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες είναι ακριβώς αυτός. Θα είναι δύσκολο να εκδοθούν στην επόμενη περίοδο εταιρικά ομόλογα υψηλού κινδύνου με καλούς όρους. Και η αγορά αυτών των προϊόντων θα αντιμετωπίσει πρόβλημα.
Και καθώς τα εταιρικά ομόλογα είναι η «τελευταία ελπίδα» των εταιρειών, ιδιαίτερα εκείνων που αντιμετωπίζουν τις πόρτες μισόκλειστες από τις τράπεζες, μεγάλο κομμάτι του επιχειρηματικού χώρου θα αντιμετωπίσει δυσκολίες χρηματοδότησης, το οποίο, αν και εφόσον υπάρξει χειροτέρευση της οικονομίας, οδηγεί σε αδιέξοδα και πτωχεύσεις. Ήδη οι εταιρείες αξιολόγησης κινδύνου άρχισαν τις «υποβαθμίσεις» σε κάποιες από αυτές τις εταιρείες την περασμένη εβδομάδα.
Από την άλλη, όμως, επί του παρόντος η πτώση της τιμής του πετρελαίου δεν έχει αγγίξει ουσιωδώς το σύνολο των εταιρειών όλων των κλάδων, ενώ επίσης οι εταιρείες που αναφέρουμε, του κλάδου παραγωγής ενέργειας, δεν είναι σε καμιά περίπτωση μεγάλες εταιρείες για τα αμερικάνικα μεγέθη. Αυτό, από μόνο του, αποτελεί μία αισιόδοξη νότα. Σε γενικές γραμμές, οι τιμές στο αμερικάνικο χρηματιστήριο μάλλον θα συνεχίσουν την πορεία τους, που είναι σταθεροποιητική προς ανοδική, και μόνο όταν προκύψει «μετάσταση» του προβλήματος σε μεγαλύτερες εταιρείες ή άλλους, μεγαλύτερους κλάδους, θα δούμε τα χειρότερα.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
