Οι μοναδικές πραγματικές μνήμες από την οικονομία για όσους γεννηθήκαμε προς το τέλος του 20ου αιώνα και στις αρχές του 21ου αιώνα είναι μνήμες κρίσης. Από το 2010 και μετά, η Ελλάδα έγινε επανειλημμένα πρωτοσέλιδο σε μέσα ενημέρωσης ανά τον κόσμο και η ελληνική κρίση χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως το μεγάλο πείραμα της Ευρώπης. Η χώρα χρεοκόπησε, χιλιάδες επιχειρήσεις έκλεισαν και ακόμη περισσότερα νοικοκυριά έφτασαν σε σημείο απελπισίας. Μία χαμένη δεκαετία και μία χαμένη γενιά που έπρεπε να αντιμετωπίσει την ανεργία, η οποία στους νέους ξεπέρασε ακόμη και το 50%.
Για τους περισσότερους αυτά είναι λίγο έως πολύ γνωστά, πόσω μάλλον για όσους βίωσαν τις συνέπειες. Η δική μου γενιά μεγάλωσε επίσης με ιστορίες για τα «μεγαλεία» των περασμένων δεκαετιών. Ακούω πολλές φορές από μεγαλύτερους για τα χρόνια της ευημερίας και των ευκαιριών πριν οδηγηθούμε στην κρίση. Κυρίως αναφέρονται στη δεκαετία του 1980, του 1990 και του 2000. Σε όλες αυτές τις αναφορές, εκτός από το εύκολο χρήμα υπάρχουν έντονα χαρακτηριστικά ανεμελιάς σε υπερβολικό βαθμό που ξεπερνάει τα όρια της χαλαρότητας και γίνεται ασυδοσία. Υπερβολικός δανεισμός, μεγάλο δημόσιο, σπατάλη, αδικαιολόγητες παροχές, απίθανα επιδόματα, φοροδιαφυγή κ.λπ, κλπ. Ζούσαμε πάνω από τις δυνατότητές μας λένε πολλοί και γι’ αυτό οδηγηθήκαμε στη χρεοκοπία.
Μετά από είκοσι χρόνια υπερβολών, λανθασμένων επιλογών και αδυναμίας να ακολουθήσουμε ένα αποτελεσματικό και βιώσιμο οικονομικό πλάνο, πιστεύω ότι η κρίση λειτούργησε ως μία μεγάλη παύση, μία περίοδος δοκιμασίας για τη γενιά που έρχεται και θα αναλάβει τις τύχες της χώρας τα επόμενα χρόνια. Σαν να έπρεπε να μας ξυπνήσει κάποιος απότομα ή να μας τραβήξει με βία για να αποσυνδεθούμε από το αμαρτωλό μας παρελθόν.
Όλα όσα ζήσαμε την τελευταία δεκαετία και η δύσκολη εποχή που διανύουμε από τότε που ξέσπασε η πανδημία πρέπει να λειτουργήσουν για τη δική μου γενιά ως μαθήματα ζωής γιατί μόνο έτσι θα είμαστε μία κερδισμένη γενιά. Όπως έχει πει και ο Αλμπέρ Καμί, «η πραγματική γενναιοδωρία προς το μέλλον έγκειται στο να τα δίνουμε όλα στο παρόν». Μόνο που ο σπουδαίος λογοτέχνης δεν εννοούσε τη σπατάλη αλλά το να κάνουμε το σωστό.
Έχουμε λοιπόν μία πολύ μεγάλη ευκαιρία μετά την πανδημία, να τα κάνουμε όλα σωστά. Θα έχουμε αφήσει πίσω μας δύο σοβαρές κρίσεις, η οικονομία μας θα ωφεληθεί από τους ευρωπαϊκούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και οι συνθήκες ρευστότητας θα είναι ευνοϊκές για καιρό, όπως προβλέπουν οι ειδικοί.
Πώς μπορούμε να τα κάνουμε όλα σωστά; Εμείς είμαστε η γενιά που πρέπει να δώσει το παράδειγμα. Ξεκινάμε την ενήλικη ζωή μας από μία αφετηρία που μπορεί να μας οδηγήσει σε ένα πολύ καλύτερο μέλλον. Αρκεί να μάθουμε πραγματικά από τα λάθη των προηγούμενων δεκαετιών και να μην τα χρησιμοποιούμε μόνο για να κουνάμε το δάχτυλο στους μεγαλύτερους.
Η ελληνική οικονομία έχει μπροστά της μία μόνο επιλογή. Να εστιάσει στον ψηφιακό μετασχηματισμό και σε πράσινες επενδύσεις. Σε μία ανάπτυξη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς, με ισότητα και ισονομία. Ας κάνουμε επιτέλους κάτι πριν από τους άλλους. Ας μην περιμένουμε τη στιγμή που θα αποδειχθεί καταστροφική η επιμονή μας σε παρωχημένες αντιλήψεις και πρακτικές, για να αλλάξουμε κατεύθυνση και προσανατολισμό.
Είναι μία μοναδική ευκαιρία να δώσουμε βάση σε έννοιες όπως η έξυπνη οικονομία και η γαλάζια ανάπτυξη. Από τη δημιουργία κέντρων καινοτομίας, την ανάλυση και αποτελεσματική διαχείριση των τουριστικών ροών, έως την ψηφιοποίηση των αρχείων πολιτιστικής κληρονομίας και τη βιώσιμη ανάπτυξη του θαλάσσιου και ναυτιλιακού τομέα.
Το μέλλον είμαστε εμείς. Αν εμείς δεν εκπαιδευτούμε και δεν εξειδικευθούμε στους τομείς που χρειάζεται η οικονομία μας, θα έχουμε κάνει ένα καταστροφικό λάθος.
*Η Ουρανία Εφραίμογλου είναι μαθήτρια Γ’ Λυκείου (ΙΒ2 Κολλέγιο Ψυχικού).
