Του Στέλιου Φενέκου*
Ξεκινάμε σήμερα μία σειρά άρθρων για το Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας, όπου αρχικά θα παρουσιάσουμε τα σημαντικότερα μοντέλα Συμβουλίων Εθνικής Ασφάλειας που υπάρχουν διεθνώς, την αποστολή, τα έργα, την στελέχωση, την οργάνωση και τις αδυναμίες τους.
Θα εξετάσουμε ένα μοντέλο τη φορά, ξεκινώντας από το Γαλλικό (Α), το Αμερικανικό (Β), το Αγγλικό (Γ), το Ρωσικό (Δ), το Γερμανικό (Ε) και οπωσδήποτε το Τουρκικό (ΣΤ).
Η σειρά αυτή των άρθρων θα καταλήξει σε μία πρόταση για το Ελληνικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, με αρχές λειτουργίας, επεξηγήσεις στο γιατί προτείνουμε την συγκεκριμένη σύνθεση, οργανωτική δομή και διαδικασίες, αφού θα έχουμε λάβει υπ΄όψη όλα αυτά τα υπαρκτά μοντέλα και έχοντας προσμετρήσει τις δυνατότητες, τις αδυναμίες και τις παθογένειες του δικού μας πολιτικού και στρατιωτικού συστήματος.
«Ένα μοντέλο Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας από εμάς για μας δηλαδή.»
Α. ΓΑΛΛΙΑ: «ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (SGDSN)»
1. Δημιουργία της “Secretariat General de la Defense et de la Securite Nationale”
Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από την πολλαπλότητα και την υβριδική μορφή των απειλών, (όπως είναι οι απειλές με άμεση προβολής ισχύος, η διάδοση της τρομοκρατίας, ο κυβερνοπόλεμος και οι ψηφιακές επιθέσεις), η Γαλλία προσαρμόζει και να ενισχύει διαρκώς τους μηχανισμούς προστασίας με συστηματικό τρόπο.
Το κράτος οργανώνεται και επανεξετάζει η θεσμική του οχύρωση, αποφεύγοντας αντιφάσεις και διαιρέσεις καθώς και οποιαδήποτε αποκλειστική τομεακή προσέγγιση (στεγανά), που αποδυναμώνουν την ικανότητα της χώρας να πληροφορείται έγκαιρα και να αντιλαμβάνεται όλο το εύρος των απειλών, ώστε να βελτιώσει την ικανότητα πρόληψης τους και να μπορεί να τις αντιμετωπίσει αποτελεσματικά εάν προκύψουν.
Ο στόχος αυτός επιδιώκεται από τη Γενική Γραμματεία Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας (Secretariat General de la Defense et de la Securite Nationale- SGDSN).
Αρχικά δημιουργήθηκε (1962) η Γενική Γραμματεία Εθνικής Άμυνας (SGDN) και το 2009 δόθηκε επίσης στην αρμοδιότητα του Γενικού Γραμματέα Εθνικής Άμυνας και η Γραμματεία Εθνικής Ασφάλειας (SGSN) ως Secretariat General de la Defense et de la Securite Nationale (SGDSN) πλέον.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι σύμφωνα με το άρθρο 21 του Συντάγματος, ο πρωθυπουργός "κατευθύνει τις ενέργειες της κυβέρνησης". Επιπλέον το άρθρο 20Σ ορίζει ότι η κυβέρνηση «καθορίζει και διεξάγει την πολιτική του έθνους» που περιλαμβάνει τα εσωτερικά ζητήματα, ενώ ο Πρόεδρος επικεντρώνεται στη διαμόρφωση κατευθύνσεων για την εθνική άμυνα και την εξωτερική πολιτική, και διαιτητεύει την αποτελεσματική υπηρεσία όλων των κυβερνητικών αρχών στη Γαλλία.
2. Αποστολή της SGDSN
Η κύρια αποστολή της SGDSN είναι:
«Η διασφάλιση της προσαρμογής, της συνέπειας και της συνέχειας της δράσης του κράτους, στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας».
Είναι διυπουργικός φορέας που υπάγεται στην αρμοδιότητα του Πρωθυπουργού της Γαλλίας, συνεργάζεται στενά με την Προεδρία της Δημοκρατίας και βοηθά τον αρχηγό της κυβέρνησης στην άσκηση των αρμοδιοτήτων της στον τομέα της άμυνας και της εθνικής ασφάλειας.
Παίζει σημαντικότατο ρόλο στη σχέση μεταξύ της κυβέρνησης και του Προέδρου της Δημοκρατίας. Είναι ένας παράγων συνοχής στον εκτελεστικό τομέα.
Παρέχει τη γραμματεία για τις διυπουργικές συναντήσεις υψηλού επιπέδου που διεξάγονται υπό την προεδρία του αρχηγού του κράτους, του πρωθυπουργού ή των κύριων συνεργατών τους , στους τομείς της Άμυνας και της ασφάλειας.
Αναλαμβάνει επίσης ορισμένα «κάθετα» καθήκοντα που έχουν ανατεθεί στις υπηρεσίες του πρωθυπουργού, λόγω της διυπουργικής τους φύσης ή λόγω θεσμικών εξελίξεων.
Η SGDSN, με τη Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης (SGG) και τη Γενική Γραμματεία Ευρωπαϊκών Υποθέσεων (SGAE), είναι μία από τις τρεις κύριες γενικές γραμματείες στις οποίες βασίζεται ο Πρωθυπουργός για διυπουργική συζήτηση και συντονισμό.
Πέραν της μονιμότητας των θεμελιωδών αποστολών της, η SGDSN επέκτεινε σημαντικά το πεδίο δράσης του στα θέματα εθνικής ασφάλειας: βρίσκεται τώρα στο σημείο σύγκλισης όλων των φορέων για την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια της Γαλλίας.
Η SGDN παρέχει συμβουλές και υποστήριξη στη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων για το εξωτερικό και το εσωτερικό σε ότι αφορά όλα τα στρατηγικά ζητήματα άμυνας και ασφάλειας, όπως στρατιωτικά προγράμματα, πυρηνικά αποτρεπτικά μέτρα, εσωτερική ασφάλεια στο πλαίσιο της εθνικής ασφάλειας, σχέδια αντιμετώπισης της τρομοκρατίας και χειρισμού κρίσης.
Αντιμετωπίζοντας τον πολλαπλασιασμό των κινδύνων για τους Γάλλους πολίτες και απειλές από αντίπαλους που έχουν την τάση να καινοτομούν και να εκμεταλλεύονται ολοένα και περισσότερο τα γεωγραφικά, πολιτισμικά, τεχνικά, υλικά ή άλλα άυλα στοιχεία της χώρας, η SGDSN έχει μια μόνο προτεραιότητα:
«Την αποτελεσματικότητα της αντίδρασης του κράτους και της κοινωνίας σε κάθε μορφή απειλής».
3. Αρμοδιότητες και Έργα της SGDSN
Η SGDSN έχει τις εξής αρμοδιότητες:
Παρέχει την γραμματεία και συντονίζει το διυπουργικό Συμβούλιο Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας, σε όλους τους ομαδικούς, τμηματικούς και εξειδικευμένους σχηματισμούς του.
Διευκολύνει κι συντονίζει τις διυπηρεσιακές εργασίες που σχετίζονται με την πολιτική άμυνας και ασφάλειας και τις δημόσιες πολιτικές που συμβάλλουν σε αυτήν.
Εξασφαλίζει την προετοιμασία και την παρακολούθηση των προεδρικών και υπουργικών αποφάσεων σε αυτόν τον τομέα.
Είναι υπεύθυνη για την παρακολούθηση και τον εντοπισμό κάθε μορφής απειλών που μπορεί να επηρεάσουν την χώρα και για την συγκέντρωση πληροφοριών από διάφορες πηγές.
Συμβουλεύει την κυβέρνηση και συμμετέχει στη σύνταξη των νομοσχεδίων και άλλων θεμάτων που αφορούν ζητήματα ασφάλειας και άμυνας, για τον στρατιωτικό προγραμματισμό, για την πολιτική αποτροπής, για την ασφάλεια στην ενέργεια, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, καθώς και για την προετοιμασία και τον προγραμματισμό της αντίδρασης σε κρίσεις και σε εξωτερικές επιχειρήσεις.
Προστατεύει το επιστημονικό και τεχνικό δυναμικό του έθνους.
Ελέγχει την εξαγωγή πολεμικού υλικού από τη χώρα.
Παρακολουθεί τα διεθνή ζητήματα άμυνας και ασφάλειας
Διαχειρίζεται τα ζητήματα προστασίας και ασφάλειας (security) των ευρωπαϊκών διαστημικών προγραμμάτων.
Εκτελεί επίσης και ποικίλα επιχειρησιακά καθήκοντα, όπως την προστασία του απορρήτου της άμυνας και της εθνικής ασφάλειας, της προστασίας των κυβερνητικών επικοινωνιών (μέσω του Κρατικού Κέντρου Επικοινωνιών) και την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Στο πλαίσιο του SGDSN λειτουργεί και ο Εθνικός Οργανισμός Ασφαλείας Πληροφοριακών Συστημάτων (ANSSI,) που είναι υπεύθυνος για αυτά τα επιχειρησιακά καθήκοντα.
Η SGDSN επιβλέπει επίσης το Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών Εθνικής Άμυνας (IHEDN) και το Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών Ασφάλειας και Δικαιοσύνης (INHESJ) και έχει λειτουργική σχέση με το Κέντρο Κυβερνητικών Επικοινωνιών (CTG) και με την διυπουργική ομάδα ελέγχου (ICG) που είναι επιφορτισμένη με την παρακολούθηση της ασφάλειας των κυβερνητικών επικοινωνιών.
Υποστηρίζει τις σπουδές και την εκπαίδευση στον τομέα της άμυνας και ασφάλειας.
4. Δομή της SGDSN
Στην Γενική Γραμματεία Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας (SGDSN) υπηρετούν 216 αξιωματικοί.
Ο Εθνικός Οργανισμός για την Ασφάλεια Πληροφοριακών Συστημάτων (ANSSI), ο οποίος είναι συνδεδεμένος με αυτή, έχει περίπου 210 άτομα προσωπικό.
Για τις διάφορες αποστολές που παρέχει απευθείας ή μέσω του ANSSI και του CTG, το SGDSN έχει προϋπολογισμό περίπου 160 εκατομμυρίων ευρώ.
Έχει τις παρακάτω Διευθύνσεις (και Υποδιευθύνσεις):
Την Διεύθυνση Διεθνών, Στρατηγικών και Τεχνολογικών Υποθέσεων (AIST): είναι υπεύθυνη για διεθνή ζητήματα , από πολιτική και στρατηγική άποψη, θέματα μη διάδοσης και ελέγχου των εξαγωγών πολεμικού υλικού (με συναφείς υποεπιτροπές)
Διεύθυνση Προστασίας και Κρατικής Ασφάλειας (PSE): τα κύρια καθήκοντα της είναι να αναλύσει τους κινδύνους και τις απειλές, να καθορίσει την πρόληψη και την προστασία και την προετοιμασία του κράτους σε κυβερνητικό επίπεδο για τη διαχείριση κρίσεων στο έδαφος ή έξω από αυτό (στην περίπτωση Γάλλων υπηκόων και γαλλικών συμφερόντων στο εξωτερικό), με συναφείς υποεπιτροπές)
Γενική Υπηρεσία Διαχείρισης (SAG): είναι μια εγκάρσια υπηρεσία του SGDSN. Είναι υπεύθυνος για όλες τις δραστηριότητες υποστήριξης και οργάνωσης (με συναφείς υποεπιτροπές).
Γενικός Γραμματέας της SGDSN είναι σήμερα LouisGautier, Ανώτερος Σύμβουλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Από τις 13/10/2014, ο Γενικός Γραμματέας Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας έχει ακόμη τις εξής αρμοδιότητες:
Πρόεδρος (ex-officio) της Επιτροπής Στρατηγικής Ασφάλειας Πληροφοριών
Πρόεδρος (ex-officio) της διευθύνουσας επιτροπής πιστοποίησης ασφάλειας τεχνολογίας πληροφοριών
Γραμματέας (ex-officio) της διυπουργικής επιτροπής πυρηνικών ή ραδιοχημικών κρίσεων (CICNR)
Γραμματέας (exofficio) της Διυπουργικής Επιτροπής για την Ασφάλεια των Αερομεταφορών
Μέλος (ex-officio) του Συμβουλίου Πυρηνικής Πολιτικής
Διευθυντής (exofficio) του Ινστιτούτου Προηγμένων Μελετών Εθνικής Άμυνας (IHEDN)
Διευθυντής (exofficio) του Εθνικού Ινστιτούτου Ανώτερων Σπουδών Ασφάλειας και Δικαιοσύνης (INHESJ)
5. Σύνοψη
Η SGDSN κατάφερε να ξεπεράσει τις διαχωριστικές γραμμές που παραδοσιακά κυριαρχούν στα δυτικά κράτη με τον κατακερματισμό των πολιτικών και στρατιωτικών δυνατοτήτων, με τα στεγανά και τις οργανωτικές δυσλειτουργίες τους και τις ιεραρχικές αγκυλώσεις των αντιπροσωπειών τους.
Η υλοποίηση των αρμοδιοτήτων της συνδέεται με τη λειτουργία των διυπουργικών αμυντικών συμβουλίων στις διάφορες μορφές τους, με ένα εξειδικευμένο τεχνοκρατικό προσωπικό και τέλος με τη σύγχρονη αλληλοδιείσδυση των τομέων της άμυνας και της εθνικής ασφάλειας.
Η θεσμική ιστορία και εξέλιξη του SGDSN αποτελεί συγκεκριμένη εικόνα του εκσυγχρονισμού του κράτους στον τομέα της ασφάλειας και της εθνικής άμυνας.
Το όργανο αν και κυρίως κυβερνητικό/διυπουργικό στο επίπεδο της τελικής απόφασης, εν τούτοις λειτουργεί αφενός τεχνοκρατικά και διεπιστημονικά, αφετέρου με πολιτικό πλουραλισμό και εκμετάλλευση της εμπειρίας στη διαμόρφωση επιλογών αποφάσεων, κατά την φάση της επεξεργασίας στο επίπεδο της Γραμματείας.
*Ο κ. Στέλιος Φενέκος είναι Υποναύαρχος ε.α. και Πρόεδρος της Κοινωνίας Αξιών
