Η αντιμετώπιση της κρίσης είναι καθοριστική για την επόμενη ημέρα της Ευρώπης σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, τονίζει στο liberal.gr ο Γιώργος Παγουλάτος γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.
Και εξηγεί ότι το δίλημμα για αύριο της Ευρώπης είναι κατά πόσο ο τρόπος αντιμετώπισης της κρίσης θα είναι τέτοιος, ώστε θα της επιτρέψει να γίνει ένας παγκόσμιος παίκτης προχωρώντας σε περισσότερη ενοποίηση ή τελικά θα παραμείνει διαιρεμένη, όπως βλέπουμε να συμβαίνει τις τελευταίες ώρες με την υπόθεση του ευρωομολόγου και τις αντιδράσεις των Γερμανών. Επισημαίνει μάλιστα ότι η συγκυρία για την έκδοση ευρωομολόγου θα ήταν μοναδική, καθώς μετά την κρίση μια σειρά χωρών, όπως η Ιταλία θα βρεθούν με επίπεδα χρέους που δεν θα είναι εξυπηρετήσιμα.
Σε γεωπολιτικό επίπεδο, επισημαίνει η κρίση αναδεικνύει περίτρανα την παντελή απουσία των ΗΠΑ και την δυναμική παρουσία της Κίνας. “Είναι η πρώτη τέτοιου μεγέθους παγκόσμια κρίση με παντελώς απούσες τις ΗΠΑ, με την Κίνα να σπεύδει να καλύψει το κενό της αδυναμίας του ευρωπαικού συντονισμού και ενώ τα κινεζικά εφόδια που φτάνουν σε χώρες οι οποίες χρειάζονται απελπισμένα μάσκες, γάντια και παρόμοιο εξοπλισμό, κερδίζουν τις εντυπώσεις”, αναφέρει χαρακτηριστικά.
Σχετικά με το ρόλο της πολιτικής, μιλά για την δυναμική επανεμφάνσιη του κράτους παντού στον πλανήτη, - χωρίς αυτό ωστόσο να έχει μόνιμα χαρακτηριστικά- ενώ επισημαίνει ότι στις μεγάλες κρίσεις η κυβερνητική αποτελεσματικότητα έχει τεράστια σημασία και αυτό είναι το πεδίο στο οποίο κρίνεται όχι μόνο μια κυβέρνηση, αλλά ένα ολόκληρο πολιτικό σύστημα.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Σχολιάστε με την αντίδραση της Γερμανίας στην πρόταση εννέα ευρωπαίων ηγετών για την έκδοση ευρωομολόγου;
Το σημερινό δίλημμα της ευρωζώνης είναι παρόμοιο με εκείνο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2010. Κατά πόσο δηλαδή η κρίση θα αντιμετωπιστεί με ένα κεντρικό τρόπο που θα συμπεριλαμβάνει την αμοιβαιοποίηση χρεών και υποχρεώσεων χωρών που βρέθηκαν πιο εκτεθειμένες.
Τότε η ευρωζώνη είχε απαντήσει σε αυτό δίλημμα αρνητικά, μεταθέτοντας το βάρος της προσαρμογής κατά κύριο λόγο αν όχι αποκλειστικά στις χώρες της κρίσης, αρνούμενη να αποδεχθεί την έκδοση ευρωομολόγου.
- Βλέπετε να συμβαίνει το ίδιο και τώρα;
Τώρα τα επιχειρήματα υπέρ του ευρωομολόγου είναι ισχυρότερα, καθώς αυτή η κρίση είναι συμμετρική, με την έννοια ότι πλήττει όλη την ευρωζώνη - άρα συνεπάγεται πολύ μεγάλες δημοσιονομικές δαπάνες - και όχι κάποιες μεμονωμένες χώρες που από δικό τους λάθος βρέθηκαν πιο εκτεθειμένες. Ωστόσο η αντίθεση των χωρών του μπλοκ του Βορρά, του ίδιου μπλοκ που και στην κρίση του 2010 αντιτίθονταν στην έκδοση ευρωομολόγου, παραμένει η ίδια.
Και αυτό στην βάση ότι το ευρωομολόγο θα σήμαινε την μεταφορά κόστους και χρεών από συγκεκριμένα κράτη, όπως Ιταλία στο σύνολο της ευρωζώνης, επομένως θεωρούν ότι δεν υπάρχει επαρκής νομική βάση στις Συνθήκες για έκδοση ευρωομολόγου. Επίσης θεωρούν ότι αν ανοίξουν την πόρτα και το κάνουν τώρα, αυτό θα μονιμοποιηθεί ως ένα μόνιμο εργαλείο αμοιβαιοποίησης κινδύνων και άρα δημιουργίας αυτού που το μπλοκ του Βορρά αποκαλεί “ηθικός κίνδυνος”, δηλαδή της εξάλειψης της πίεσης προς τις κυβερνήσεις να ασκούν πειθαρχημένη δημοσιονομική πολιτική.
Κατά την γνώμη μου η αντίσταση του μπλοκ εναντίον του ευρωομολόγου θα είναι πολύ ισχυρή. Η συγκυρία ωστόσο αυτή θα ήταν μοναδική για να συμβεί κάτι τέτοιο, καθώς μετά την κρίση μια σειρά χωρών, όπως η Ιταλία θα βρεθούν με επίπεδα χρέους που δεν θα είναι εξυπηρετήσιμα. Επομένως μια έκδοση ευρωομολόγου τώρα θα απομείωνε αυτά τα επίπεδα χρέους μέσα από την δυνατότητα της ΕΚΤ να αγοράσει το ευρωομολόγο.
- Ποιο είναι επομένως το δίλημμα της επόμενης ημέρας ; Θα βγει πιο ενωμένη από την κρίση ; Ποια Ευρώπη μπορεί να προκύψει από την κρίση;
Το δίλημμα της επόμενης ημέρας είναι κατά πόσο η Ευρώπη απέναντι σε μια τεράστια παγκόσμια κρίση σαν αυτήν, θα αποφασίσει να αποκτήσει αυτονομία και να γίνει παγκόσμιος παίκτης. Ή αν θα αφεθεί σε λογικές εσωστρέφειας και εθνικών διαιρέσεων, όπως είδαμε με βάση τις πρώτες αντιδράσεις των ευρωπαϊκών χωρών.
Το δίλημμα για την επόμενη ημέρα της Ευρώπης είναι αν ο τρόπος αντιμετώπισης της κρίσης σε υγειονομικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, θα είναι τέτοιος, ώστε θα της επιτρέψει να γίνει παγκόσμιος παίκτης προχωρώντας σε περισσότερη ενοποίηση ή, αντίθετα, θα παραμείνει διαιρεμένη. Το παράδειγμα του ευρωομολόγου είναι χαρακτηριστικό. Αποτελεί ένα εργαλείο παγκόσμιας αυτονομίας για την Ευρώπη απέναντι σε επιθετικές ενέργειες, από άλλους μεγάλους παγκόσμιους πόλους, όπως Κίνα και ΗΠΑ. Σας θυμίζω την πίεση που άσκησε ο Τραμπ στην Ευρώπη με οικονομικές κυρώσεις για τον αγωγό Nord Stream, όπως και για το Ιράν. Εάν η Ευρώπη διέθετε ένα asset τύπου ευρωομολόγου θα μπορούσε να είχε απαντήσει πιο αποτελεσματικά.
- Σε γεωπολιτικό επίπεδο τι αλλαγές φέρνει η κρίση;
Έχουμε μια Κίνα η οποία κάνει μια παγκόσμια καμπάνια για να αλλάξει την σε βάρος της κριτική ότι με δική της ευθύνη εξαπλώθηκε ο ιός, σπεύδοντας ταυτόχρονα να καλύψει το κενό της αμερικανικής απουσίας. Είναι η πρώτη τέτοιου μεγέθους παγκόσμια κρίση με παντελώς απούσες τις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα η Κίνα σπεύδει να καλύψει το κενό της αδυναμίας ευρωπαϊκού συντονισμού. Είναι σαφές ότι οι κινήσεις της Κίνας έχουν κερδίσει τις εντυπώσεις όταν τα κινεζικά εφόδια φτάνουν σε χώρες οι οποίες χρειάζονται απελπισμένα μάσκες, γάντια και ιατρικό εξοπλισμό. Στο ερώτημα αν αυτό μεταφράζεται σε ενίσχυση της γεωπολιτικής της επιρροής μακροπρόθεσμα, αυτό θα εξαρτηθεί και από άλλους παράγοντες.
- Ζούμε σε μια περίοδο όπου η πολιτική παίρνει το πάνω χέρι σε σχέση με την οικονομία. Ήρθε η ώρα να ξανασκεφτούμε τα θεμελιώδη με τα οποία λειτουργεί η παγκόσμια οικονομία;
Επιστρέφουμε στο θεμελιώδες αξίωμα ότι οι μεγάλες κρίσεις επιφέρουν την δυναμική επανεμφάνιση του κράτους. Αυτό δεν θα είναι απαραίτητα μια μόνιμη, διαρκής μεταβολή, αλλά κάθε κρίση, όπως εκείνη του 2008, συνοδεύτηκε από επανεμφάνιση του ρόλου του κράτους στην οικονομία. Επίσης στις μεγάλες κρίσεις η κυβερνητική αποτελεσματικότητα έχει τεράστια σημασία. Και αυτό είναι το πεδίο στο οποίο κρίνεται όχι μόνο μια κυβέρνηση, αλλά η ίδια η δημοκρατία.
