Τα νέα κρατικά πακέτα στήριξης θα στραφούν αναπόφευκτα στις επιχειρήσεις που ήταν βιώσιμες προ κρίσης, δεν γίνεται να είναι οριζόντια, όπως στο πρώτο κύμα.
Επιχειρήσεις με βιώσιμο story θα σωθούν, οι άλλες αναγκαστικά θα χαθούν, σημειώνει στο liberal.gr ο επικεφαλής ερευνών του γερμανικού ινστιτούτου DIW, Αλέξανδρος Κρητικός. Το αναμένουμε να συμβεί στη Γερμανία, θα το δούμε και στην Ελλάδα, όπως λέει, όταν ο όγκος συσσωρευμένων χρεών «ξεπαγώσει» και θα είναι από εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο να καλυφθεί μέσω του περιορισμένου τζίρου μετά την άρση των lockdown.
Το μήνυμά του είναι ότι η φετινή πορεία της ελληνικής οικονομίας θα κριθεί από τις επενδυσεις - όχι από τον τουρισμό- και ότι μόνο μέσω αυτών θα επιστρέψει μέχρι το 2022-2023 το ΑΕΠ στα επίπεδα του 2019. Εκτιμά ότι τα συνεχή lockdowns στην Ευρώπη θα συνεχίσουν και μετά τον Ιανουάριο, άρα η μοναδική ελπίδα ανάκαμψης είναι η ταχύτητα των εμβολιασμών, για τους οποίους διακρίνει απουσία ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής.
Συνέντευξη στον Βασίλη Γαλούπη
- Για πόσο εκτιμάτε ότι θα βρισκόμαστε ακόμα στην οικονομία του 90%, δηλαδή στην εν μέρει λειτουργία της οικονομίας, όπου κάποιες λειτουργίες τρέχουν κανονικά και κάποιες άλλες όχι; Πόσο πίσω μας πάνε σαν Ευρώπη και Ελλάδα αυτά τα διαδοχικά lockdowns και η αργή πορεία των εμβολιασμών;
Πράγματι, τα συνεχή lockdowns που θα εξακολουθήσουν απ’ ό,τι φαίνεται και μετά τον Ιανουάριο, επιβαρύνουν τις οικονομίες με έναν τρόπο που δεν είχε προβλεφθεί τον Δεκέμβριο, αφού στις περισσότερες χώρες δεν υπήρξε μείωση κρουσμάτων και ασθενών. Στην Ελλάδα τα πράγματα σε σχέση με τα κρούσματα πάνε ίσως λίγο καλύτερα, αλλά και η Ελλάδα εξαρτάται από τις άλλες χώρες.
Η ανασφάλεια για την Ευρώπη έχει ανέβει αρκετά. Οι προβλέψεις του Δεκεμβρίου του 2020 δεν ισχύουν πια. Για την Γερμανία περιμένω το α’ τρίμηνο του 2021 να είναι πάλι αρνητικό το πρόσημο, με ύφεση τουλάχιστον στο -2%. Πιο μακροπρόθεσμες προβλέψεις μοιάζουν παρακινδυνευμένες. Η πρόβλεψη του Δεκεμβρίου για το 2021 είχε σαν βάση ότι από τον Ιανουάριο θα χαλαρώσουν τα μέτρα. Βλέπουμε, όμως, να συμβαίνει το αντίθετο.
Ίσως, μάλιστα, θα πρέπει να περιμένουμε ακόμα ένα lockdown απ’ αυτό που ήδη ισχύει στην Γερμανία. Αναπόφευκτα, αρχίζουμε και βασιζόμαστε πλέον όχι τόσο στα lockdowns, όσο στο να «τρέξει» ο εμβολιασμός όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.
- Σχετικά με τους εμβολιασμούς, το Politico περιέγραψε ένα κλίμα δυσφορίας της ΕΕ, επειδή η Γερμανία εξασφάλισε περισσότερα εμβόλια. Πριν από τις γιορτές, για τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης βρέθηκε εν τέλει η χρυσή τομή για μια ενιαία στάση μετά από αμοιβαίες υποχωρήσεις. Πιστεύετε ότι τώρα μπορεί να υπάρξει ενδοευρωπαϊκή σύγκρουση για τα εμβόλια;
Νομίζω ότι και σ’ αυτό το θέμα θα βρεθεί κάποια λύση, με την κίνηση της Κομισιόν να εξασφαλίσει περισσότερα εμβόλια για όλη την Ευρώπη. Και η Κομισιόν, όμως, πρέπει να αναρωτηθεί γιατί άργησε τόσο πολύ να παραγγείλει εμβόλια ώστε να υπάρχει επάρκεια. Η νέα ερώτηση είναι πότε θα παραληφθούν αυτά και πότε θα επιτευχθεί ο εμβολιασμός μεγάλου ποσοστού πληθυσμού. Εκεί υπάρχει ένα μεγάλο θέμα.
Η Ευρώπη καθυστέρησε πάρα πολύ σε σύγκριση με ΗΠΑ και Βρετανία. Λέμε ότι υπάρχει μια ενιαία ευρωπαϊκή προσέγγιση για την προμήθεια των εμβολίων,αλλά η Κομισιόν έπρεπε να περιμένει 27 εγκρίσεις από κάθε μέλος χωριστά. Είναι φανερό ότι δεν υπάρχει ακόμα ενιαία υγειονομική πολιτική στην Ευρώπη.
- ΕΚΤ και Κομισιόν φαίνεται να τάσσονται πλέον υπέρ της συνέχισης της δημοσιονομικής χαλάρωσης και μετά το 2021 ενόψει και τρίτου κύματος. Τα μέτρα στήριξης των κυβερνήσεων δεν μπορούν να κρατήσουν για πάντα, όμως, σωστά ;
Στην Γερμανία, όπως και για την Ελλάδα ισχύει το ίδιο. Χωρίς τη κρατική στήριξη θα βλέπαμε ήδη αρκετές εταιρίες να έχουν χρεοκοπήσει. Στην Γερμανία, μάλιστα, συζητείται να σταματήσει να ισχύει ξανά η δυνατότητα μιας επιχείρησης να χρεοκοπήσει. Στην πρώτη φάση της πανδημίας δεν μπορούσε μια εταιρία να χρεοκοπήσει. Έτσι, διατηρήθηκαν οι επιχειρήσεις εν ζωή, αλλά χωρίς να ζουν. Αυτό σκέφτονται να το ξανακάνουν, διότι περιμένουν από τον Ιανουάριο μαζικές χρεοκοπίες επιχειρήσεων επειδή παραμένουν κλειστές. Αναμένουν ότι από τα 4 εκατομμύρια πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων, το 1 εκατ. είναι ήδη έτοιμο να χρεοκοπήσει. Η στήριξη του κράτους τον Ιανουάριο, πάντως, θα είναι μικρότερη απ’ ό,τι τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο.
Αν σε μια τόσο ισχυρή οικονομία, όπως η Γερμανία, κινδυνεύουν να χρεοκοπήσουν μια στις τέσσερις μικρές επιχειρήσεις, στην Ελλάδα, τι θα μπορούσε να συμβεί;
Εκτιμώ ότι ο κίνδυνος για την Ελλάδα είναι παρόμοιος με εκείνον της Γερμανίας. Δηλαδή, γνωρίζοντας την δομή της ελληνικής οικονομίας, θα έλεγα ότι μία στις τέσσερις μικρές επιχειρήσεις διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο λουκέτου. Το σενάριο είναι ρεαλιστικό.
Από το πρώτο κύμα της πανδημίας, έχουν «παγώσει» υποχρεώσεις πολλών δισεκατομμυρίων προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά και προς τις τράπεζες. Αναπόφευκτα κάποια στιγμή αυτός ο όγκος συσσωρευμένων χρεών θα «ξεπαγώσει» και θα είναι από εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο να καλυφθεί μέσω του περιορισμένου τζίρου των μικρών επιχειρήσεων μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων.
Μοναδικός επομένως τρόπος για να αποφευχθούν μαζικά λουκέτα είναι να συνεχιστούν τα κρατικά πακέτα στήριξης. Τα πακέτα όμως αυτά αναγκαστικά θα στραφούν προς επιχειρήσεις που ήταν βιώσιμες πριν την κρίση, δηλαδή δεν θα είναι οριζόντια, όπως κατά το πρώτο κύμα πανδημίας. Τελικά, οι επιχειρήσεις που θα υποστηριχθούν είναι εκείνες που θα μπορούν να αποδείξουν ότι στην μετα COVID εποχή, το επιχειρηματικό τους μοντέλο έχει μέλλον. Οι υπόλοιπες αναγκαστικά θα χαθούν.
- Σε επίπεδο ανάπτυξης, ποια η εκτίμησή σας για την ελληνική οικονομία το 2021; Τι θα συμβεί με τον τουρισμό;
Η ελληνική οικονομία θα έχει μεγάλο πρόβλημα με τον τουρισμό, ο οποίος θα καθυστερήσει πάρα πολύ να βρεθεί ξανά στα επίπεδα προ πανδημίας. Και δεν ξέρουμε αν πράγματι θα μπορέσει η οικονομία να ανοίξει μέχρι τον Απρίλιο για το Πάσχα. Φοβάμαι ότι αν γίνει, θα είναι μόνο με σκληρά μέτρα και με χαμηλή κινητικότητα. Τελικά, η ελπίδα για την Ελλάδα μέσα στο 2021 είναι ότι οι επενδύσεις, που θα μπορέσουν να γίνουν με τα ευρωπαϊκά κονδύλια, είναι αυτές που θα δώσουν μια διαφορετική ζωή.
- Δηλαδή, ενώ αναρωτιούνται όλοι τι θα γίνει το καλοκαίρι με τον τουρισμό, τελικά η λύση για το 2021 θα δοθεί από τις επενδύσεις;
Αυτό είναι το πιο βασικό αυτή τη στιγμή. Οι επενδύσεις. Στην ψηφιοποίηση, την κλιματική αλλαγή, την ενέργεια και με μεγάλες εταιρίες όπως η IBM που δημιουργούν τα clouds στην Ελλάδα. Όλα αυτά θα είναι πολύ πιο βασικά βήματα το 2021 από τον τουρισμό. Και μόνο έτσι θα μπορέσει να επιστρέψει μέχρι το 2022-2023 πάλι το ΑΕΠ στο ύψος του 2019. Αλλά η μεγάλη ελπίδα είναι ότι με τις προγραμματισμένες επενδύσεις η δομή της ελληνικής οικονομίας μπορεί τότε να είναι διαφορετική, πιο ελπιδοφόρα, πιο ανταγωνιστική.
- Στις 16 Ιανουαρίου θα γίνει η εκλογή νέου ηγέτη του CDU. Πως θα είναι η «ζωή μετά τη Μέρκελ» για την ΕΕ; Η Μέρκελ υπήρξε ουσιαστικά ο κύριος διαχειριστής των κρίσεων στην ΕΕ. Ποιος θα αναλάβει το ρόλο της; Ο Μακρόν ή ο νέος καγκελάριος;
Νομίζω ότι ο νέος καγκελάριος στη Γερμανία θα χρειαστεί πολύ χρόνο για να πάρει πραγματικά τη θέση της Μέρκελ. Δεν ξέρουμε μέχρι σήμερα ποιος θα είναι. Γι’ αυτό νομίζω ότι πιο μεγάλο ρόλο θα παίξει σίγουρα ο Μακρόν. Το ερωτηματικό είναι αν τελικά η Μέρκελ θα αποχωρήσει. Υπάρχει μια μικρή πιθανότητα, έστω κι αν δεν συζητείται ακόμα, ότι αν η πανδημία συνεχίσει να μας ταλαιπωρεί μέχρι το καλοκαίρι, τότε μπορεί να συνεχίσει και μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Τουλάχιστον για κάποιους μήνες. Μπορεί και μέχρι το 2022.
Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου λογικά θα υπάρχουν δυσκολίες για συγκρότηση κυβέρνησης και θα μείνει η παλιά στο τιμόνι μέχρι να βρεθεί η λύση. Υπάρχουν πολλές παράμετροι, λοιπόν. Από το ποιος από τους υποψήφιους θα επικρατήσει στις εσωκομματικές εκλογές του CDU σε λίγες μέρες ή ποιος συνασπισμός θα γίνει μετά τις εκλογές και τι πολιτική «απόχρωση» θα έχει. Όλα αυτά παίζονται.
* Ο Αλέξανδρος Κρητικός είναι επικεφαλής ερευνών του γερμανικού ινστιτούτου DIW
