Του Βασίλη Λογοθέτη
Πριν από λίγες μέρες ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας ξεδίπλωσε μια καφενειακού τύπου -όπως ο ίδιος εκ των υστέρων ανέφερε- στρατηγική για την επανεκλογή της κυβέρνησης, η οποία κύριο άξονά της έχει τη φυλάκιση «κάποιων». Μερικούς μήνες πριν, η κυβέρνηση επέβαλε εμπάργκο στην παρουσία στελεχών της σε ιδιωτικό τηλεοπτικό σταθμό, με το κενό να καλύπτεται από πρόθυμους να υποστηρίξουν την κυβερνητική γραμμή και πιθανόν πολιτικά φιλόδοξους «δημοσιογραφούντες».
Στο κοινοβούλιο η κυβέρνηση, έχοντας απολέσει την πλειοψηφία στο θέμα της συμφωνίας των Πρεσπών, διαμηνύει την ύπαρξη άλλης «πλειοψηφίας» από την παρούσα Βουλή, χωρίς όμως να την κατονομάζει. Μέλη της, ενώπιον του πρωθυπουργού, αλληλοκατηγορούνται για διασπάθιση μυστικών κονδυλίων, ενώ προσφάτως τον Τύπο απασχόλησαν καταγγελίες λειτουργού της Δικαιοσύνης αναφορικά με πιέσεις που του ασκήθηκαν από κυβερνητικό παράγοντα, ο οποίος αναφέρεται με το κωδικό όνομα «Ρασπούτιν».
Τα παραπάνω συνιστούν αποφορά έντονης διάβρωσης και παρακμής των θεσμών. Στην Ιστορία μας έχουν υπάρξει ξανά τέτοιες περίοδοι, όμως από το 1974 και μετά η χώρα βάδιζε για δεκαετίες σε ένα άλλο μονοπάτι, με διαρκή βελτίωση της δημοκρατίας μας.
Οι αδιάβλητες εκλογές, οι ανεξάρτητοι θεσμοί, ο σεβασμός της μειοψηφίας, η ενσωμάτωση του ευρωπαϊκού κεκτημένου, το ΑΣΕΠ και πολλά άλλα είναι εκφράσεις ωρίμανσης του θεσμικού μας πλαισίου. Αυτή η διαδικασία συνεχούς βελτίωσης προς το δημοκρατικότερο δεν είχε γνωρίσει πισωγύρισμα μέχρι τώρα. Η οικονομική κρίση, αλλά και πολιτικές επιλογές, προς χάριν της εξουσίας, έχουν διαβρώσει τους δημοκρατικούς μας θεσμούς, με την ποιότητα της δημοκρατίας μας να έχει σαφώς υποχωρήσει. Η υποχώρηση αυτή συντονίζεται με μια παρόμοια διαδικασία σε μια σειρά χωρών.
Το παράδειγμα μιας εξουσίας με απεριόριστη δύναμη που εκπροσωπούν ηγέτες όπως οι Πούτιν, Ερντογάν, αλλά και ο Τσάβες παλαιότερα είναι ιδιαιτέρως ελκυστικό για πολλούς. Γι' αυτό και είναι τα θεσμικά εμπόδια σε μια τέτοιου τύπου εξουσία και ο κανόνας δικαίου που αποτελούν τον στόχο μιας σειράς πολιτικών, με πρώτο τον Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες - αλλά όχι μόνο.
Η προσπάθεια ελέγχου της δικαστικής εξουσίας είναι στον πυρήνα της προβληματικής στην Πολωνία, οι ανεξάρτητοι της εκτελεστικής εξουσίας θεσμοί και τα μέσα ενημέρωσης στην περίπτωση της Ελλάδας, ενώ ακόμα και η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να ιδωθεί και ως απόρροια της δυσφορίας προς τις υποχρεώσεις και τους περιορισμούς που απορρέουν από το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο.
Στη χώρα μας, ο πόθος για μια τέτοιας μορφής εξουσία εκφράστηκε από το ιδεολόγημα ότι ένα κόμμα μπορεί να «έχει την κυβέρνηση, αλλά όχι την εξουσία». Τα όποια θεσμικά αντίβαρα δεν αποτελούν πάντοτε επαρκή διασφάλιση απέναντι σε τέτοιου τύπου επιδιώξεις, αφού είναι δυνατόν τελικά να τεθούν και αυτά υπό τον έλεγχο των κυβερνώντων, συμπεριλαμβανομένης της δικαστικής εξουσίας. Αυτό που απαιτείται για να διασφαλιστεί η ποιότητα της δημοκρατίας μας είναι η διαρκής ευαισθητοποίηση των πολιτών, μαζί με ανεξάρτητη δημοσιογραφία που να επιτελεί τον ρόλο της.
* Ο Βασίλης Λογοθέτης είναι λέκτορας Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ.
