Του Γιάννη Παντελάκη
Δεν θα ήταν καθόλου πρόωρο, αν σημειώναμε ότι ο φόβος –απόρροια των τυφλών χτυπημάτων σε Παρίσι, Κωνσταντινούπολη και αλλού– έχει φέρει τα πρώτα αρνητικά και επιδιωκόμενα από τους ισλαμοφασίστες αποτελέσματα. Όπου και αν έγιναν εκλογές στη γηραιά ήπειρο, τα ακροδεξιά και ξενοφοβικά κόμματα ανέβασαν αισθητά την επιρροή τους. Ποιος αμφιβάλλει ότι το φαινόμενο αυτό θα πάρει ιδιαίτερα ανησυχητικές διαστάσεις μετά το διπλό χτύπημα στις Βρυξέλλες; Ήδη, κάποιοι νοσταλγοί των απεχθέστερων ιδεών τρίβουν τα χέρια τους για τις εκλογές που έρχονται.
Ένας από τους στόχους που έχουν οι ισλαμοφασίστες είναι να στείλουν ένα ευδιάκριτο μήνυμα στον δυτικό κόσμο ότι δεν πρέπει να αισθάνεται καθόλου ασφαλής. Όπου και αν βρίσκεται, όποια ιδιότητα και αν έχει, όσο καλά προφυλαγμένος και αν αισθάνεται. Και η δυσάρεστη αλήθεια είναι πως ο στόχος σ'' ένα μεγάλο μέρος έχει επιτευχθεί. Οι Βρυξέλλες δεν ήταν ως προχθές απλά μια πόλη που ενδεχομένως αποτελούσε έναν από τους στόχους τους. Δεν ήταν ένας στόχος ανάμεσα σε αρκετούς άλλους. Ήταν μια θεωρητικά εξαιρετικά καλά φυλασσόμενη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Βρισκόταν σε σχεδόν απόλυτο συναγερμό με στρατιώτες και αστυνομικούς παντού, με καλά φυλασσόμενους δημόσιους χώρους, με παρακολουθήσεις από ηλεκτρονικά μέσα κ.ο.κ.
Κι όμως, αποδείχτηκε ότι αυτή η υπερβολική έως και ασφυκτική προστασία δεν ήταν ικανή ν'' αποτρέψει το χειρότερο. Η πόλη «αστακός» δέχτηκε δυο ισχυρά πλήγματα μέσα στο κέντρο της. Οι άνθρωποι που ζουν εκεί βίωναν εδώ και καιρό τον περιορισμό της απόλυτης ελευθερίας των επιλογών τους, ένα σημαντικό κόστος δηλαδή, το οποίο εκ των πραγμάτων αποδείχτηκε ότι δεν είχε αποτέλεσμα. Και αν το Παρίσι πιάστηκε ανύποπτο όταν δέχτηκε τα φονικά χτυπήματα, οι υποψιασμένες Βρυξέλλες δεν απέφυγαν τις απώλειες.
Ο φόβος τώρα είναι πιο έντονος, γιατί αποδεικνύεται η δυσκολία να προστατευτείς ακόμα και αν το περιμένεις. Και παρά αυτό το δεδομένο, η συνταγή που προτείνουν οι ακροδεξιοί σε όλη την Ευρώπη για πολλούς θεωρείται ελκυστική. Στις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές στη Γερμανία, το κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία», με καθαρά αντιπροσφυγική ατζέντα, πήρε θεαματικά ποσοστά. Στη Γαλλία τον περασμένο Δεκέμβρη, τρεις μόλις εβδομάδες μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι, η ακροδεξιά επιβεβαίωσε με τραγικό τρόπο τη μεγάλη άνοδό της. Ο φόβος χρησιμοποιείται πια τόσο έντονα ως μέθοδος χειραγώγησης και πολιτικής επιρροής. Ο φόβος εξαργυρώνεται πολιτικά.
Τώρα πια, δεν συζητάμε αν ο φόβος θα επικρατήσει. Αυτό έχει ήδη συμβεί. Τα θύματά του, οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι πολίτες, ένα μεγάλο μέρος των οποίων κάτω από το φοβικό αυτό σύνδρομο αφενός δέχεται περιορισμό των δικαιωμάτων του, αφετέρου βρίσκει μια λάθος απάντηση στο συναίσθημα αυτό καταφεύγοντας σε πολιτικές επιλογές σαν τις προαναφερόμενες. Θύματά του και τα εκατομμύρια μουσουλμάνων που ζουν στην ήπειρο αυτή. Η ανεκτικότητα των δυτικών κοινωνιών, στοιχείο που τις χαρακτήριζε τόσα χρόνια, θα περιοριστεί σημαντικά. Κάθε διαφορετικός θα είναι ύποπτος, ο φόβος θα ενισχύσει την καχυποψία και την εχθρικότητα. Και φυσικά, οι απόλυτα χαμένοι από τα χτυπήματα των ισλαμοφασιστών, οι ίδιοι οι πρόσφυγες. Θύματα σε μεγάλο βαθμό των ίδιων δραστών αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους, πέφτουν πάλι θύματα από τα αποτελέσματα των χτυπημάτων τους. Ποια χώρα θα δεχτεί πια να τους φιλοξενήσει τόσο εύκολα;
Εύκολες απαντήσεις για όλα αυτά δεν υπάρχουν. Και όποιος ισχυρίζεται το αντίθετο δεν λέει την αλήθεια. Προσδοκίες μόνο μπορούμε να εκφράσουμε. Και μια από αυτές είναι να απαντήσει η Ευρώπη χωρίς να περιορίσει ούτε τα δικαιώματα των πολιτών της, ούτε εκείνα των ξένων που ζουν σ'' αυτή, ούτε εκείνων που την έχουν ανάγκη. Ακούγεται εξαιρετικά αισιόδοξο για να συμβεί, αλλά δεν βλέπω πώς διαφορετικά μπορεί να διαχειριστεί ένα τόσο μεγάλο ζήτημα…
