Πρώτη δημοσίευση Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου 2015
Του Αντώνη Μουζάκη*
Ο Έλληνας φορολογικός νομοθέτης, ακολουθώντας τα διεθνή πρότυπα και τις κατευθυντήριες οδηγίες του ΟΟΣΑ, συμπεριλαμβανομένων των Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποσαφήνισε την έννοια και τα κριτήρια της φορολογικής κατοικίας.
Όταν κάποιο φυσικό πρόσωπο χαρακτηριστεί από την ελληνική φορολογική αρχή ως φορολογικός κάτοικος Ελλάδος, φορολογείται για το παγκόσμιο εισόδημά του με τους φορολογικούς συντελεστές της Ελλάδας. Αν για τα εν λόγω παγκόσμια εισοδήματα έχει αποδοθεί ή παρακρατηθεί φόρος στην αλλοδαπή, αυτός μπορεί υπό προϋποθέσεις να συμψηφιστεί με το φόρο που προκύπτει στην Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να εξετάζονται οι ΣΑΔΦΕ (Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος), εάν και εφόσον υπάρχουν.
Όταν κάποιο φυσικό πρόσωπο χαρακτηριστεί από την ελληνική φορολογική αρχή ως φορολογικός κάτοικος αλλοδαπής, φορολογείται για το παγκόσμιο εισόδημά του στη χώρα εκείνη της αλλοδαπής. Τα εισοδήματα που προκύπτουν στην Ελλάδα υπάγονται σε φορολογία με τους φορολογικούς συντελεστές που ισχύουν στην Ελλάδα και δηλώνονται με τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος του οικείου φορολογικού έτους. Σε αντιστοιχία, ο φόρος που παρακρατείται ή αποδίδεται στην Ελλάδα είναι δυνατό να συμψηφιστεί με τον φόρο που προκύπτει στη χώρα φορολογίας του παγκόσμιου εισοδήματός του.
Οι προϋποθέσεις για να εξεταστεί το εάν ένα φυσικό πρόσωπο είναι φορολογικός κάτοικος αλλοδαπής είναι οι κάτωθι (αρ. 4, ΚΦΕ):
Α) Να μην έχει στην Ελλάδα τη μόνιμη ή κύρια κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του ή το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων, ήτοι τους προσωπικούς ή οικονομικούς ή κοινωνικούς δεσμούς του.
Β) Να μην βρίσκεται στην Ελλάδα συνεχώς για χρονικό διάστημα που υπερβαίνει τις 183 ημέρες, συμπεριλαμβανομένων και σύντομων διαστημάτων παραμονής.
Προκειμένου να εξεταστεί εάν ένα φυσικό πρόσωπο είναι φορολογικός κάτοικος αλλοδαπής, θα πρέπει να υποβάλλει αίτηση (έντυπο Μ0 με συνημμένα τα έντυπα Μ1 και Μ7 συμπληρωμένα, όπως ορίζουν οι κείμενες διατάξεις, καθώς και έγγραφη δήλωση με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής τους, για τον ορισμό φορολογικού εκπροσώπου τους στην Ελλάδα) το αργότερο έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Μαρτίου του φορολογικού έτους που ακολουθεί το φορολογικό έτος αναχώρησης, στο Τμήμα ή Γραφείο Συμμόρφωσης και Σχέσεων με τους Φορολογουμένους της ΔΟΥ όπου είναι υπόχρεος υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, ως φορολογικός κάτοικος Ελλάδας (ΠΟΛ. 1058/2015).
Τα προαναφερθέντα φυσικά πρόσωπα οφείλουν να προσκομίσουν, το αργότερο έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Σεπτεμβρίου του φορολογικού έτους που ακολουθεί το φορολογικό έτος αναχώρησης, στο ως άνω Τμήμα ή Γραφείο της Δ.Ο.Υ.:
(α) Βεβαίωση φορολογικής κατοικίας από την αρμόδια φορολογική αρχή του κράτους όπου δηλώνουν φορολογικοί κάτοικοι, από την οποία να προκύπτει ότι είναι φορολογικοί κάτοικοι αυτού του κράτους. Εάν οι φορολογούμενοι έχουν εγκατασταθεί σε κράτος με το οποίο υφίσταται ΣΑΔΦ και εφόσον αποκτούν εισόδημα στην Ελλάδα, μπορούν να προσκομίσουν, αντί της βεβαίωσης, την προβλεπόμενη Αίτηση για την Εφαρμογή της ΣΑΔΦ όπου είναι ενσωματωμένο το πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας (δίγλωσσα έντυπα) ή
(β) αντίγραφο της εκκαθάρισης της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος που υπέβαλαν στο άλλο κράτος ή
(γ) ελλείψει εκκαθάρισης, αντίγραφο της σχετικής δήλωσης φορολογίας εισοδήματός τους.
Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η προσκόμιση κάποιων από τα ανωτέρω δικαιολογητικά από την αρμόδια φορολογική αρχή, τότε απαιτείται βεβαίωση από οποιαδήποτε άλλη δημόσια ή δημοτική ή άλλη αναγνωρισμένη αρχή με την οποία θα αποδεικνύεται ο ισχυρός δεσμός (κέντρο ζωτικών συμφερόντων) του φυσικού προσώπου με το άλλο κράτος.
Η ΔΟΥ υποχρεούται να αποφανθεί σχετικά με τη φορολογική κατοικία των προαναφερθέντων φυσικών προσώπων, εντός δύο μηνών από την ημερομηνία υποβολής των δικαιολογητικών.
Σε περίπτωση που φορολογούμενος υποβάλλει την αίτηση και προσκομίσει, εμπροθέσμως, τα προβλεπόμενα δικαιολογητικά, αλλά παρόλα αυτά θεωρείται φορολογικός κάτοικος Ελλάδας κατά τις διατάξεις της εσωτερικής μας νομοθεσίας, ενημερώνεται από το Τμήμα ή Γραφείο Συμμόρφωσης και Σχέσεων με τους Φορολογουμένους ότι το αίτημά του για μεταφορά της φορολογικής κατοικίας του απορρίπτεται και η αίτηση με τα συνημμένα έντυπα και δικαιολογητικά τίθενται στο φάκελό του. Ο φορολογούμενος, στην περίπτωση αυτή, υποχρεούται να υποβάλει δήλωση φορολογίας εισοδήματος ως φορολογικός κάτοικος Ελλάδας (παγκόσμιο εισόδημα) το αργότερο μέχρι τη λήξη του επόμενου φορολογικού έτους από αυτό που αφορούσε το αίτημα μεταφοράς.
Σε περίπτωση που φορολογούμενος θεωρηθεί φορολογικός κάτοικος εξωτερικού, και εφόσον είναι υπόχρεος σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος στην Ελλάδα, δύναται να την υποβάλει ως φορολογικός κάτοικος εξωτερικού το αργότερο μέχρι τη λήξη του φορολογικού έτους που ακολουθεί το έτος αναχώρησης.
* Ο κ. Αντώνης Μουζάκης είναι λογιστής-φοροτεχνικός, μέλος της Ομάδας Διαβούλευσης στο Υπ. Οικονομικών για Φορολογικά και Τελωνειακά Θέματα
