Toυ Λέανδρου Ρακιντζή*
Οι ισχύοντες Ποινικός Κώδικας και Κώδικας Ποινικής Δικονομίας μπορεί μεν να χρονολογούνται από το 1950, αλλά έχουν υποστεί κατά καιρούς τουλάχιστον πενήντα τροπολογίες. Στο γενικό και κυρίως στο ειδικό μέρος τους, που ελάχιστη σχέση έχουν πλέον με το αρχικό κείμενο τους. Η ανάγκη για τη σύνταξη νέων Π. Κ. και Κ.Π.Δ. είχε προκύψει πριν πολλά χρόνια, έγιναν διάφορες συζητήσεις τροπολογίες μερεμέτια, πολλές φορές για πολιτικούς λόγους και τελικά συστήθηκαν κατά καιρούς διάφορες νομοπαρασκευαστικές επιτροπές, τελευταία συστήθηκε το 2015, που πρόσφατα περάτωσαν το έργο τους και παρέδωσαν στον Υπουργό Δικαιοσύνης τα σχέδια των τελικών κείμενων του νέου Ποινικού Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
Οι νέοι κώδικες αναρτήθηκαν προς διαβούλευση στο διαδίκτυο, όπου καθένας μπορεί να καταχωρεί τις απόψεις του και να προβαίνει σε υποδείξεις, αλλά η προθεσμία της διαβούλευσης είναι πολύ μικρή, μόνο είκοσι ένα ημερών, που σημαίνει, ότι η πολιτική ηγεσία δεν πρόκειται να αναπέμψει τις υποδείξεις στις νομοπαρασκευαστικές επιτροπές για μελέτη και ενσωμάτωση στα οικεία άρθρα, πιθανόν όμως να κάνει η ίδια κάποιες μικροδιορθώσεις στις πιο κραυγαλέες διατάξεις για να ηρεμήσει τις αντιδράσεις, αλλά όπως φαίνεται βιάζεται να φέρει στη Βουλή προς ψήφιση τους κώδικες κατά τη διαδικασία των κωδίκων που σημαίνει, ότι δεν θα γίνει συζήτηση κατ'άρθρο, αλλά οι κώδικες θα ψηφιστούν ως έχουν.
Η θέσπιση του ποινικού κώδικα και του κώδικα ποινικής δικονομίας αποτελεί για το δικαιοδοτικό μας σύστημα περίπτωση ανάλογη με την αναθεώρηση του Συντάγματος. Ίσως και σοβαρότερη γιατί μια εσφαλμένη ρύθμιση θα επιφέρει συνέπειες μη αναστρέψιμες. Από την ελληνική επανάσταση μέχρι σήμερα έχομε τουλάχιστον δεκατρείς συντάξεις και αναθεωρήσεις Συνταγμάτων, ενώ όσο αφορά τη Δικαιοσύνη έχομε μόνο τον Ποινικό Νόμο και την Ποινική Δικονομία, που ίσχυσαν από το 1835 μέχρι το 1950.
Έκτοτε, ισχύουν ο Ποινικός Κώδικας και ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, που παρά τις αλλεπάλληλες τροπολογίες και προσθήκες λειτούργησαν ικανοποιητικά, απόδειξη, ότι αποτελούν τον κορμό των νέων κωδίκων. Από τις προτεινόμενες αλλαγές κάποιες είναι θετικές, όπως έχουν επισημάνει διάφοροι νομικοί φορείς, αλλά κάποιες είναι τελείως αρνητικές, όπως επισήμανε με ανακοίνωση της η Ένωση Εισαγγελέων, που δεν συνάδουν με το κράτος δικαίου και τους γενικούς και ειδικούς σκοπούς της ποινής, με τον κίνδυνο της γενικής ατιμωρησίας και εντεύθεν ελλείψεως της δημοσίας ασφαλείας.
Έξαλλου λόγω των ηπιότερων ελαφρυντικών διατάξεων που θα εφαρμοσθούν όχι μόνο επί των εκκρεμών υποθέσεων, αλλά και επί των τελεσιδίκων αποφάσεων ,θα έχομε μαζική έξοδο κρατουμένων από τις φυλακές. Οι διατάξεις για την σε βαθμό πλημμελήματος ποινική αντιμετώπιση των εγκληματικών οργανώσεων, της διεύθυνσης εγκληματικής οργάνωσης, της κατοχής εκρηκτικών [μολότοφ], της στρατολόγησης σε τρομοκρατικές οργανώσεις, ως και τη μείωση του ανώτατου ορίου ποινής και για τις κατά συρροή ανθρωποκτονίες από αμέλεια αναδίδουν σαφώς κομματική χροιά και ευνοούν συγκεκριμένα πρόσωπα, όπως π.χ. καταδικάζεται κάποιος για κατοχή μολότοφ στη ανώτατη ποινή των τριών ετών φυλάκισης, που αναστέλλεται υποχρεωτικά από το νόμο δηλαδή αφήνετε ελεύθερος.
Ο κ. Υπουργός Δικαιοσύνης δήλωσε ότι οι επίμαχες διατάξεις αποτελούν πορίσματα των νομοπαρασκευαστικών επιτροπών και απεκδύθει της ευθύνης. Δεν γνωρίζομε όμως ούτε τις συνθέσεις των επιτροπών και πότε διορισθήκαν συγκεκριμένα πρόσωπα, πότε και ποιες συγκεκριμένες οδηγίες και κατευθύνσεις δόθηκαν σ'' αυτές από τη πολιτική ηγεσία. Όλα αυτά θα γίνουν γνωστά όταν δημοσιευτούν τα πρακτικά συνεδριάσεως των επιτροπών,
Κατά τη γνώμη μου η διάταξη, που καταργεί τη μετατροπή των ποινών σε χρήμα είναι μάλλον άστοχη για πολλούς λόγους. Οι φυλακές εξ αιτίας και των καταδικών των αλλοδαπών εγκληματιών έχουν ήδη κατά πολύ ξεπεράσει τα όρια της χωρητικότητας τους, οι θέσεις είναι περίπου 4500 και οι φυλακισμένοι υπερβαίνουν τις 12.000. Με τη κατάργηση της μετατροπής των ποινών σε χρήμα θα εγκλείονται στις υπερκορεσμένες φυλακές και καταδικασμένοι σε βαθμό πλημμελήματος με απρόβλεπτες συνέπειες για το σωφρονιστικό σύστημα. Με τα χρήματα από τις μετατροπές των ποινών χρηματοδοτείται το ΤΑΧΔΙΚ για τη συντήρηση και κατασκευή δικαστικών μεγάρων και φυλακών και συνεπώς το έλλειμμα αυτό πρέπει να καλυφθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Με τον νέον Π.Κ. προβλέπεται η παροχή κοινωφελούς εργασίας ως επιβολή ποινής. Σαν μέτρο ακούγεται παρά πολύ ωραίο και κοινωφελές, αλλά δεν μπορεί να εφαρμοσθεί, γιατί στη χώρα μας δεν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές και σύστημα παρακολουθήσεως της εκτίσεως της ποινής, χωρίς ο οποίο θα συμβούν πληθώρα παρατυπιών και ατιμωρησίας. Εξάλλου στη χώρα μας με το υψηλό ποσοστό ανεργίας η παροχή κοινωφελούς εργασίας θα αφαιρέσει από τους ανέργους θέσεις εργασίας.
Με το νέο άρθρο 390 Π.Κ προστατεύεται η περιουσία του δημοσίου, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης από τις πράξεις απιστίας των εχόντων τη διοίκηση προσώπων. Δεν ρυθμίζεται όμως η προστασία της περιουσίας των κληροδοτημάτων, όπως συνέβαινε υπό την ισχύ του ν.1608\1950. Ελπίζω, ότι αυτό δεν είναι μια ηθελημένη παράλειψη, γιατί η τεραστία περιουσία των κληροδοτημάτων πρέπει να προστατευθεί πιο αποτελεσματικά από τις πράξεις απιστίας των διοικήσεων τους και η παράλειψη αυτή πρέπει να επανορθωθεί.
Η θέσπιση των νέων κωδίκων είναι μια μεγάλη ευκαιρία για την ρύθμιση κάποιων θεμάτων, που μπορεί να επιφέρουν οικονομία δικαστικού χρόνου και δαπάνης Π,Χ, ένα ποινικό αδίκημα μπορεί ταυτόχρονα να αποτελεί και αστικό αδίκημα, που γεννά υποχρέωση αποζημίωσης. Η μέχρι τώρα δικηγορική πρακτική είναι να εισάγεται ένα μέρος της αποζημίωσης για ηθική βλάβη στο ποινικό δικαστήριο κι το υπόλοιπο στο πολιτικό δικαστήριο και έτσι για την ίδια υπόθεση απασχολούνται δύο δικαστήρια. Η λύση είναι απλή ο ενάγων να επιλέγει αποκλειστικά σε πιο από τα δύο δικαστήρια θα εισάγει την υπόθεση του.
Τα ζητήματα, ποινικά και δικονομικά, που δημιουργούνται από την εισαγωγή των νέων κωδίκων είναι πολλά κι ποικίλα, που δεν είναι δυνατόν να εξετασθούν σε ένα μόνο άρθρο, ούτε να προβλεφθούν από τις μεταβατικές διατάξεις για την εισαγωγή των κωδίκων και για πολλά χρόνια η δικαστική πρακτική θα προσπαθεί να τα επιλύσει και ενδεχομένως θα χρειασθούν και νομοθετικές διορθώσεις,
*Ο κ. Λέανδρος Τ,Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.
