Του Γιάννη Παντελάκη
Σε μια κολόνα της ΔΕΗ σ'' έναν δρόμο στον Χολαργό, μια αφίσα φαίνεται να επιμένει. Ξεθωριασμένη πια, ωστόσο διακρίνεται ακόμα η ελληνική σημαία μ'' ένα μεγάλο ΟΧΙ να κυριαρχεί και από κάτω το σύνθημα: για τη δημοκρατία και την αξιοπρέπεια. Σήμερα, συμπληρώνεται ένας χρόνος ακριβώς από τότε που 6.161.140 πολίτες έτρεχαν πίσω από τα παραβάν για να ψηφίσουν.
Ένα χρόνο μετά και έχει γίνει περισσότερο ξεκάθαρο από ποτέ, ότι δεν ψήφιζαν ναι ή όχι στη λιτότητα, ναι ή όχι στην πρόταση των δανειστών, ναι ή όχι στη δημοκρατία και αξιοπρέπεια, όπως γράφει η αφίσα. Ψήφιζαν -χωρίς οι περισσότεροι να το γνωρίζουν τότε- κάτι εντελώς διαφορετικό: ναι ή όχι στην πολιτική επιβίωση του σχήματος ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Αυτό ουσιαστικά ήταν το ερώτημα στο οποίο έπρεπε ν'' απαντήσουν συμπληρώνοντας ένα από τα δυο κουτάκια του ψηφοδελτίου. Απλά, το πραγματικό αυτό ερώτημα το έμαθαν αρκετό καιρό αφού είχαν απομακρυνθεί από τα παραβάν.
Τρεις ημέρες πριν το δημοψήφισμα, ο Γιουνκέρ είπε κάτι που μάλλον πέρασε απαρατήρητο. Πως οι διαφορές της κυβέρνησης με τους δανειστές ήταν περίπου 60 εκατ. ευρώ. Παρόμοια εκτίμηση είχε κάνει δυο εβδομάδες πριν και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Δραγασάκης, λέγοντας ότι οι διαφορές με τους δανειστές ήταν πλέον μικρές και είχε ήδη επιτευχθεί συμβιβασμός για τα δημοσιονομικά μεγέθη του 2015. Και ο Γιουνκέρ και ο Δραγασάκης αναφερόντουσαν στις συζητήσεις που είχαν βασιστεί σε μια ελληνική πρόταση 47 σελίδων, ένα μνημόνιο δηλαδή που είχε καταθέσει η κυβέρνηση.
Βέβαια, εκείνες τις ημέρες, όλα αυτά έμοιαζαν σαν λεπτομέρειες μικρής σημασίας. Τι και αν οι διαφορές με τους δανειστές ήταν μικρές, τι και αν η κυβέρνηση η ίδια είχε προτείνει ένα μνημόνιο. Τα πλήθη είχαν ενθουσιαστεί. Για μια φορά επιτέλους είχαν κληθεί να δώσουν τη γνώμη τους για όσα συνέβαιναν στη χώρα. Την αίσθηση της συμμετοχής, τους την είχε ενισχύσει με κάλπικο τρόπο ο πρωθυπουργός που έλεγε ότι στο δημοψήφισμα θα κληθούμε ν'' απαντήσουμε στο ερώτημα: ναι ή όχι στη λιτότητα! Αυτός που πρότεινε και διαπραγματευόταν ένα μνημόνιο, παράλληλα ισχυριζόταν πως στο δημοψήφισμα θα ψηφίζαμε για το αν θέλουμε λιτότητα ή όχι. Αυτό λέγεται πολιτική απάτη.
Η ελληνική κοινωνία, μετά από τέσσερα χρόνια μνημονίων και με το βιοτικό της επίπεδο να πέφτει με βίαιο τρόπο, άκουγε περισσότερο όσα ταίριαζαν στο θυμικό και τις ανάγκες της. Εκεί πόνταραν και οι εμπνευστές του δημοψηφίσματος. Στο συναίσθημα και όχι στα αντικειμενικά δεδομένα. Αυτό, λέγεται λαϊκισμός.
Έτσι, παρότι τρεις ημέρες πριν το δημοψήφισμα, σε μια κρίση ειλικρίνειας, ο ίδιος Τσακαλώτος, ομολογούσε με χαρακτηριστικό τρόπο πως «το πρόγραμμα (μνημόνιο) δεν θα ψηφιζόταν από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και θα έπεφτε η κυβέρνηση και γι'' αυτό προχωρήσαμε σε δημοψήφισμα», ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν ήθελε να το ακούσει αυτό. Πίστεψε σ'' εκείνους που επένδυαν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος με ερωτήματα που δεν είχαν πραγματική βάση. Και με ποσοστό 61,31% είπε Όχι.
Τα περισσότερα απ'' όσα ακολούθησαν είναι νωπά ακόμα για να έχουμε προλάβει να τα ξεχάσουμε. Ακόμα και αν θέλουμε να το κάνουμε, είναι θεαματικά δύσκολο...
