Του Γιάννη Μαντζίκου
Πριν από λίγες μέρες το Egmont Group, μια ανεπίσημη αλλά πανίσχυρη οργάνωση στην οποία μετέχουν οι αρχές δίωξης του οικονομικού εγκλήματος από 164 χώρες ανά τον κόσμο, ανακοίνωσε ότι η αρμόδια Υπηρεσία Οικονομικής Εποπτείας του Βατικανού (AIF), η οποία φέρεται να «συγκαλύπτει σκιώδεις δραστηριότητες», αποκλείεται από το σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών της οργάνωσης.
Είχε προηγηθεί η από αρχές Οκτωβρίου έφοδος αστυνομικών στα γραφεία της Γραμματείας του Κράτους, της ανώτατης υπηρεσίας της ρωμαϊκής Κουρίας, κατά την οποία κατασχέθηκε πλήθος υπολογιστών και εγγράφων. Μια μέρα αργότερα το ιταλικό περιοδικό «L/ Espresso» δημοσίευσε απόρρητο έγγραφο της χωροφυλακής του Βατικανού, σύμφωνα με το οποίο πέντε υψηλόβαθμοι συνεργάτες της Κουρίας είχαν τεθεί σε διαθεσιμότητα. Ανάμεσά τους και ο Τομάζο ντι Ρούτσα της AIF. Και σαν να μην έφθαναν αυτά, μια εβδομάδα αργότερα, το βιβλίο του γνωστού δημοσιογράφου Τζιανλουίτζι Νούτσι αποκάλυπτε ότι το Βατικανό βρίσκεται ένα βήμα πριν από την πτώχευση. Οπως ανέφερε ο Ιταλός δημοσιογράφος, ο οποίος έχει αποκαλύψει ουκ ολίγα σκάνδαλα της καθολικής Εκκλησίας, «την ώρα που οι μισθολογικές δαπάνες διογκώνονται, τα έσοδα συρρικνώνονται».
Φαίνεται λοιπόν πως ένα νέο οικονομικό σκάνδαλο, το οποίο η εφημερίδα «La Reppublica» αποκάλεσε «ιερό κραχ», συγκλονίζει εδώ και λίγο καιρό το Βατικανό. Αφορμή για την έφοδο της αστυνομίας ήταν, σύμφωνα με ιταλικά μέσα ενημέρωσης, μια άκρως αμφιλεγόμενη αγορά ακινήτου στο Λονδίνο για καθαρά κερδοσκοπικούς λόγους, το οποίο στοίχισε μεταξύ 150-180 εκατ. ευρώ. Τα χρήματα προήλθαν, όπως όλα δείχνουν, από χρηματικές δωρεές πιστών. Ομως η υπόθεση δεν σταματά εκεί.
Brexit, ακίνητα και πετρέλαιο
Η ιστορία ξεκινά το 2012, όταν στελέχη της ελβετικής τράπεζα Credit Suisse οργάνωσαν με άκρα μυστικότητα τη συνάντηση ανάμεσα σε έναν απεσταλμένο του Βατικανού και τον Ραφαέλε Μιντσιόνε, πρώην στέλεχος ιταλικών τραπεζών που εμφανίζεται ως γκουρού των επενδύσεων, όπως χαρακτηριστικά σχολιάζει η βρετανική εφημερίδα «Financial Times». Η Αγία Έδρα ενδιαφερόταν να ενημερωθεί για το πόσο επισφαλής θα ήταν μια επένδυση 200 εκατομμυρίων ευρώ σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στην Αφρική και ζητούσε ενημέρωση και συμβουλές από τον Ιταλό εμπειρογνώμονα. Ειδικότερα, η επένδυση αφορούσε την εταιρεία «Falcon Oil» του Αγκολέζου επιχειρηματία Αντόνιο Μοσκίτο, ο οποίος, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Financial Times», είχε ιδιαίτερη σχέση με τον καρδινάλιο Τζοβάνι Αντζελο Μπετσιού από την περίοδο που ο τελευταίος ήταν στην Αφρική. Οταν μάλιστα κάποιος αναφέρεται στην Αγκόλα, ιδιαίτερα την εποχή που ήταν πρόεδρος ο Χοσέ Εντουάρντο Ντος Σάντος (1979-2017), η χώρα βρισκόταν σχεδόν στον πάτο της λίστας διεθνούς διαφάνειας, καταλαμβάνοντας την 165η θέση ανάμεσα σε 180 κράτη.
Ωστόσο, ο τραπεζίτης Μιντσιόνε ενημέρωσε τον εκπρόσωπο του Βατικανού ότι η επένδυση στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις δεν θα ήταν επικερδής και αντιπρότεινε μια πολύ πιο προσοδοφόρα ευκαιρία, σύμφωνα με τον ίδιο: να πουλήσει στο Βατικανό ένα μερίδιο στο δικό του συγκρότημα πολυτελών κατοικιών σε μία από τις ακριβότερες γειτονιές του Λονδίνου. Ετσι λοιπόν μεταφέρθηκαν στην εταιρεία συμμετοχών του Ραφαέλε Μιντσιόνε στο Λουξεμβούργο ποσά συνολικού ύψους 180 εκατ. ευρώ από τις τράπεζες Credit Suisse και Banca della Svizzera Italiana και βέβαια από τους λογαριασμούς της Αγίας Έδρας. Τη συμφωνία μάλιστα υπέγραψε ο καρδινάλιος Μπετσιού ως γενικός υπεύθυνος της γραμματείας του Βατικανού, δεύτερος τη τάξει αξιωματούχος της και επικεφαλής του προσωπικού της. To αποτέλεσμα ήταν να βρεθεί το Βατικανό ανάμεσα στους ιδιοκτήτες ενός συγκροτήματος 49 πολυτελών κατοικιών στο Τσέλσι του Λονδίνου, σε μια αρκετά τολμηρή επένδυση δηλαδή, που στη συνέχεια έγινε πολύ πιο επισφαλής. Ο λόγος είναι, βέβαια, πως ακολούθησε το 2016 το δημοψήφισμα και η απόφαση για την έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε. και έκτοτε προκαλεί διαρκώς τριγμούς στην αγορά πολυτελών κατοικιών της βρετανικής πρωτεύουσας. Για τον Ραφαέλε Μιντσιόνε, όμως, η συμφωνία απέβη εξαιρετικά επικερδής. Σύμφωνα, πάντα, με στοιχεία των «Financial Times», ο Μιντσιόνε άντλησε κέρδη ύψους 159 εκατ. ευρώ από τη συναλλαγή με το Βατικανό.
Η αντίδραση του Πάπα
Από την πλευρά του ο Πάπας Φραγκίσκος, o οποίος έχει ιδιαίτερες ευαισθησίες όταν πρόκειται για ζητήματα οικονομικής διαχείρισης, προσπαθεί να συγκεντρώσει και να τακτοποιήσει τα διάσπαρτα και συχνά αδιαφανή οικονομικά του Βατικανού ύστερα από δεκαετίες σκανδάλων, που έφεραν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Όπως σχολιάζει χαρακτηριστικά ο Γερμανοελβετός τραπεζίτης Μαρκ Οντενταλ με γνώση των θεμάτων του Βατικανού, «η έφοδος των αρχών είχε σίγουρα τις ευλογίες του Πάπα Φραγκίσκου». Αξίζει βέβαια να σημειωθεί ότι στην προσπάθεια αυτή, μια μερίδα καρδιναλίων εναντιώνεται ή καλύτερα «υποσκάπτει» τον Ποντίφικα. Ο τελευταίος, πάντως, δεν φαίνεται να πτοείται καθώς διόρισε τον Τζουζέπε Πινιατόνε επικεφαλής της Εισαγγελίας του κράτους του Βατικανού. Όπως σχολιάζει σχετικό ρεπορτάζ των «Financial Times», ο Πινιατόνε είναι από τους σκληρότερους δικαστές διώκτες της μαφίας, στον οποίο αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό η σύλληψη του μαφιόζου Μπερνάντο Προβεντζάνο.
