Δεν μπορεί πλέον κανείς να αμφιβάλει ότι στη σκληρή γεωπολιτική πραγματικότητα της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής η Γαλλία είναι ο βασικός παίκτης. Ικανή να διαμορφώσει ευνοϊκές ισορροπίες τόσο προληπτικά μιας ελληνοτουρκικής κρίσης, όσο και την στιγμή της έντασης αν πραγματικά έχει πάρει την απόφαση να χειραγωγήσει τις εξελίξεις και να ανασχέσει τον τουρκικό τυχοδιωκτισμό, όπως σημειώνει στο liberal.gr ο Κώστας Υφαντής. Βεβαίως, όπως λέει, μπορεί η ελληνική διπλωματία να καταφέρνει να κινητοποιήσει μεγάλους στρατηγικούς παίκτες, τίποτε όμως δεν εξασφαλίζει ότι η Άγκυρα είναι τελικά ένας ορθολογικός παίκτης που θα διαβάσει τους συσχετισμούς με το ίδιο τρόπο.
Η κατάσταση θα εξομαλυνθεί, είτε όταν η Τουρκία πάρει αυτά που θέλει, δηλαδή την μερίδα του λέοντος στις θαλάσσιες ζώνες και στην υφαλοκρηπίδα σε Αιγαίο και Αν.Μεσόγειο και η συνεκμετάλλευση, ανεξάρτητα, από τις πραγματικότητες της γεωγραφίας, των όποιων ενεργειακών πόρων, είτε όταν συμβιβαστεί με μια πραγματικότητα ότι δεν μπορεί να το πετύχει. Η Γαλλία επομένως, μπορεί να αλλάξει τους συσχετισμούς, αλλά στο τέλος, όπως λέει ο κ. Υφαντής, ακολουθεί πάντα διαπραγμάτευση, για την οποία πρέπει να θέσουμε εμείς το πλαίσιο της συζήτησης, έχοντας κινητοποιήσει υπέρ των θέσεων μας όλους τους τρίτους ισχυρούς παίκτες.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Τι σημαίνει η ηχηρή κίνηση Μακρόν να στείλει μήνυμα αλληλεγγύης σε Ελλάδα και Κύπρο, καταγγέλλοντας ξεκάθαρα την στάση της Τουρκίας;
Πρόκειται για πολύ σημαντική εξέλιξη που ξαφνιάζει μόνο ως προς την καθαρότητα και την ένταση. Δύο σύντομα σχόλια. Σε ένα γενικό επίπεδο, δεν μπορεί πλέον κάνεις και καμία να αμφιβάλει ότι στο πεδίο της περιφερειακής ασφάλειας, της σκληρής γεωπολιτικής πραγματικότητας της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής η Γαλλία είναι ο βασικός παίκτης. Μία από τις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη, κορυφαία στρατιωτική δύναμη με αυτάρκεια σχεδόν σε κάθε επίπεδο του φάσματος αμυντικών ικανοτήτων, μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, είναι ίσως το μόνο κράτος μέλος της ΕΕ που μπορεί να διεκδικεί με αξιώσεις ένα πραγματικά στρατηγικό ρόλο.
Ειδικότερα σε ότι αφορά στην ελληνοτουρκική διελκυστίνδα και τον «αναζωογονημένο» τουρκικό αναθεωρητισμό, η Γαλλία μπορεί να διαμορφώσει ευνοϊκές ισορροπίες προληπτικά μιας κρίσης αλλά και την στιγμή της έντασης αν πραγματικά έχει πάρει την απόφαση να χειραγωγήσει τις εξελίξεις και να ανασχέσει τον τουρκικό τυχοδιωκτισμό. Μαζί με την αμερικανική στάση που σαφώς απέχει από την παλιά λογική των ίσων αποστάσεων – τουλάχιστον σε επίπεδο δηλώσεων – διαμορφώνεται ένα διπλωματικό περιβάλλον που σαφέστατα ενισχύει την ελληνική θέση. Η ελληνική διπλωματία στο βαθμό που έχει κατορθώσει να κινητοποιήσει τους μεγάλους στρατηγικούς παίκτες μπορεί να είναι ικανοποιημένη. Βεβαίως, τίποτε δεν εξασφαλίζει ότι η Άγκυρα είναι τελικά ένας ορθολογικός παίκτης που θα διαβάσει τους συσχετισμούς με το ίδιο τρόπο.
- Σχετικά με την σημερινή ημέρα, επέτειο για την Συνθήκη της Λωζάνης πιστεύετε ότι η πρώτη λειτουργία στην Αγ.Σοφιά ως τζαμί, θα συνδυασθεί με τον απόπλου του τουρκικού ωκεανογραφικού;
Τα σενάρια είναι ότι το Ορούτς Ρεις, είτε σήμερα, είτε μέσα στις επόμενες δέκα ημέρες έως τις 2 Αυγούστου οπότε και εκπνέει η NAVTEX, είτε και μετά εφόσον αυτή ανανεωθεί, θα αποπλεύσει από την Αττάλεια. Απίθανο αυτό να μην συμβεί από την στιγμή που έχει αναγγελθεί. Είναι λοιπόν πολύ πιθανό να μπει στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και από εκεί και πέρα θεωρώ ότι οι πιθανότητες για το αν θα διεξάγει έρευνες είναι 50%-50%.
Αν έχει παράξει αποτελέσματα η διαμεσολαβητική προσπάθεια της Γερμανίας για διαχείριση της έντασης, τότε είναι πολύ πιθανό ότι η Τουρκία θα κάνει ένα πέρασμα μέσα από την ελληνική υφαλοκρηπίδα, θα “δείξει την σημαία”, όπως λέμε χαρακτηριστικά, συνοδεία πολεμικών πλοίων, αποφεύγοντας ωστόσο να κάνει έρευνα, δηλαδή να ρίξει καλώδια. Αν ωστόσο έπρεπε οπωσδήποτε να κάνω μια πρόβλεψη για το τι θα συμβεί, θα σας έλεγα ότι αυτό είναι το επικρατέστερο σενάριο. Τούτο, όπως και οι ευρωπαϊκές υπερ ημών παρεμβάσεις δεν αναιρούν ότι έχουμε μπει σε ένα πόλεμο φθοράς μακράς διάρκειας μέχρι τις 3 Νοεμβρίου, οπότε και οι αμερικανικές εκλογές, με άμεση επίπτωση την καταπόνηση μέσων και ανθρώπων.
- Σε κάθε περίπτωση με βάση το δόγμα Ερντογάν τι συμβολίζει η σημερινή ημέρα;
Η σημερινή ημέρα εκτός από την αρχή του τέλους του κεμαλισμού θα είναι, με βάση το δόγμα Ερντογάν, η συμβολική αφετηρία της νέας Τουρκίας. Της χώρας που θέλει να διαμορφώνει τις εξελίξεις στην περιοχή και να παρεμβαίνει στρατιωτικά όπου αυτή θεωρεί σκόπιμο να διαβάζει τα συμφέροντα της με υπερ-περιφερειακούς όρους. Το βασικό εμπόδιο σε αυτό το όραμα, αν δει κανείς τους χάρτες που δημοσιεύουν κατά καιρούς Τούρκοι αξιωματούχοι, είναι η Ελλάδα και η Κύπρος και δευτερευόντως η Αίγυπτος του Σίσι.
Εκεί που προσκρούει η “Γαλάζια Πατρίδα” είναι κατά βάση σε εμάς και στην Κύπρο. Τα πράγματα θα εξομαλυνθούν είτε όταν η Τουρκία πάρει αυτά που θέλει, δηλαδή την μερίδα του λέοντος στις θαλάσσιες ζώνες και στην υφαλοκρηπίδα σε Αιγαίο και Αν.Μεσόγειο και η συνεκμετάλλευση, ανεξάρτητα, από τις πραγματικότητες της γεωγραφίας, των όποιων ενεργειακών πόρων, είτε όταν συμβιβαστεί με μια πραγματικότητα ότι δεν μπορεί να τα πετύχει όλα αυτά.
- Το ερώτημα βέβαια είναι τι πιστεύουν για αυτό οι στρατηγικοί παίκτες της περιοχής της Αν.Μεσογείου...
Η αλήθεια είναι ότι στην πλειοψηφία τους οι χώρες της Αν.Μεσογείου, μικρότερες ή μεγαλύτερες, δεν είναι διατεθειμένες να ανεχθούν την τουρκική ηγεμονία. Δεν είναι το ίδιο με αυτό που συνέβη στην Συρία, όπου η περιορισμένη στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας έγινε ανεκτή εξαιτίας της Ρωσίας. Ήταν η Μόσχα το ανάχωμα, αυτή εγγυήθηκε ότι η Άγκυρα θα παραμείνει στα σύνορα και δεν θα αλλάξει το καθεστώς Ασαντ. Στην Λιβύη όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η Αίγυπτος δεν είναι διατεθειμένη να ανεχθεί ότι δίπλα της θα υπάρξει ένα καθεστώς “Αδελφών Μουσουλμάνων”, οι οποίοι για την ίδια αποτελούν υπαρξιακή απειλή. Εκεί φαίνεται ότι θα υπάρξει ανάσχεση της τουρκικής στρατηγικής.
Η Γαλλία έχει πάρει ξεκάθαρη θέση για την τουρκική επιθετικότητα, όπως είδαμε με εμφατικό τρόπο και με την ανάρτηση Μακρόν. Η Γερμανία σε καμία περίπτωση δεν βλέπει με καλό μάτι την τουρκική προσπάθεια εξάπλωσης στην Μεσόγειο, γι΄ αυτό και προσπαθεί να χειραγωγήσει την Άγκυρα. Ως ένα βαθμό μπορεί.
Εξαιτίας της οικονομικής της δύναμης, επειδή έχει μια λειτουργική σχέση με τον Ερντογάν προσπαθεί να “μανιπουλάρει” την Τουρκία. Και είναι μια σχέση αμοιβαίας εξάρτησης : Για το Βερολίνο υπάρχουν οι γερμανικές επενδύσεις στην Τουρκία και για την Αγκυρα το γεγονός ότι η Γερμανία είναι η μόνη χώρα που της κρατά ανοικτές τις πόρτες της Ευρώπης. Όμως η Γερμανία δεν είναι στρατηγικός παίκτης στην περιοχή, δεν έχει την δυνατότητα να παρέμβει σε συγκρούσεις. Όταν “το ατσάλι καίει”, οι στρατηγικοί παίκτες στην περιοχή είναι Γάλλοι, Ισραηλινοί, Αιγύπτιοι.
- Έως που λοιπόν είναι διατεθειμένοι αυτοί οι παίκτες να αφήσουν τον Ερντογάν να φτάσει;
Οι Αιγύπτιοι θα υπερασπιστούν την κόκκινη γραμμή που έχουν θέσει στην Σύρτη, δεν θα του επιτρέψουν να την καταλάβει. Και θα το κάνουν με κάθε τίμημα, με πόλεμο. Ήδη έχει αρχίσει μια συζήτηση διεθνώς για το ενδεχόμενο διχοτόμησης της Λιβύης, σε δυτική και σε ανατολική.
- Όσο για την στάση των Αμερικανών, ποια θα είναι μετά και τις τελευταίες εξελίξεις απέναντι στην Τουρκία;
Σε επίπεδο υπηρεσιακό και υπ. Εξωτερικών, δηλαδή Πομπέο, έχουν αποφασίσει ότι η Τουρκία δεν είναι αξιόπιστος εταίρος. Προσοχή όμως. Οι Αμερικανοί δεν θέλουν επουδενί να χάσουν την Τουρκία. Μπορεί οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις να διέρχονται μια πολύ κρίσιμη φάση, ωστόσο η ηγεσία των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων δεν μπορεί να φανταστεί ότι η Τουρκία μπορεί να χαθεί ως σύμμαχος και ως στρατιωτικός εταίρος.
Ωστόσο υπάρχει η ενισχυόμενη άποψη ότι αν πρέπει οπωσδήποτε να ποντάρουν σε κάποια χώρα, η πιο αξιόπιστη αυτή την στιγμή είναι η Ελλάδα και λιγότερο η Τουρκία. Παλαιότερα θα είχαμε από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ μια δήλωση που θα έλεγε “καλούμε και τις δύο πλευρές να δείξουν αυτοσυγκράτηση”. Το μήνυμα πλέον των ΗΠΑ είναι ότι η Τουρκία πρέπει να σταματήσει και ο Ερντογάν να συγκρατηθεί. Αναφέρομαι στο σκέλος της δήλωσης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ότι “καλούμε την Τουρκία να σταματήσει ό,τι σχεδιάζει στο Καστελόριζο”, με τον πρέσβη Τζ.Πάιατ να διευκρινίζει χθες ότι η διατύπωση για τα “διαφιλονικούμενα νερά” αφορά περιοχές όπου περισσότερες από μια χώρα, προβάλλουν θαλάσσιες διεκδικήσεις.
- Σε αυτή λοιπόν την κατάσταση επιφυλακής και διπλωματικού πυρετού, με τα τόσα πολλά και διαφορετικά συμφέροντα, έχει ανοίξει η συζήτηση για διάλογο...
Αν με ρωτάτε ποια θα είναι η επόμενη ημέρα σε κάποιο διάστημα από σήμερα, η απάντηση είναι ότι βλέπω ένα θεσμοποιημένο διάλογο μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας. Δεν τον λέω ως απαραίτητα μια κακή εξέλιξη. Το ερώτημα είναι με ποιους όρους θα πρέπει να γίνει αυτός ο διάλογος, ποιους συμμάχους θα έχουμε, ποια θα είναι η θέση της Ευρώπης. Το μόνο βέβαιο είναι ότι όπως προετοιμαζόμαστε για σύγκρουση, έτσι θα πρέπει να προετοιμαζόμαστε και για μια διαδικασία συζήτησης με την Τουρκία αλλά με στρατηγική. Και πρέπει να προσπαθούμε από τώρα να θέσουμε εμείς το πλαίσιο της συζήτησης, δηλαδή να έχουμε κινητοποιήσει υπέρ των θέσεων μας όλους τους τρίτους ισχυρούς παίκτες, καταρχήν την ΕΕ αλλά και τις ΗΠΑ στο βαθμό που μπορούμε.
Την ώρα δηλαδή που θα καθόμαστε στο τραπέζι, θέλουμε υποστηρικτικές “πίσω μας” την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Το πως θα το πετύχουμε αυτό, προκειμένου να τις δεχτεί και η Τουρκία, πρέπει να το βρούμε. Τα ερωτήματα εδώ είναι πολλά. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις πρέπει να καθίσουμε στο τραπέζι για να δούμε πως μπορούμε να οριοθετήσουμε ή για να πάμε στην Χάγη, χωρίς σε καμία περίπτωση να συζητήσουμε ζητήματα ασφαλείας.
Είναι εύκολο να συζητήσουμε μόνο αυτά που εμείς θέλουμε να συζητήσουμε ; Προφανώς και δεν είναι εύκολο. Ωστόσο αν η Τουρκία συνειδητοποιήσει ότι χάνει, αν εμείς το προσεχές διάστημα καταφέρουμε να οριοθετήσουμε με την Αίγυπτο και εν συνεχεία αναγκαστεί η Λιβύη αρχίσει να συζητήσει με την Ιταλία μαζί μας, προκειμένου να οριοθετήσει κι εκείνη. Διότι ξαφνικά μπορεί να βρεθεί μεταξύ δύο οριοθετήσεων, δηλαδή Ελλάδα-Αίγυπτος από την μια πλευρά, και Ελλάδα-Ιταλία από την άλλη. Σε ένα τέτοιο σενάριο, όλο αυτό το κομμάτι θα έχει χαθεί εντελώς για την Τουρκία. Επομένως τότε, η Ελλάδα, μαζί με την Αίγυπτο, θα μπορούσαν να απευθυνθούν στην Τουρκία και να της προτείνουν να οριοθετήσουν την θαλάσσια περιοχή και ανατολικά της Ρόδου.
