Από τις μεταρρυθμίσεις στην δημόσια διοίκηση, και την εκπαίδευση έως τις αλλαγές στην οικονομία που θα πλήξουν όσους επιχειρηματίες έχουν μάθει να δρουν παρασιτικά στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, οι αντιδράσεις θα είναι σθεναρές, δοκιμάζοντας την βούληση της κυβέρνησης να εφαρμόσει το νόμο, δίχως εκπτώσεις, δηλώνει στο Liberal.gr ο Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ. Τότε, όπως λέει, θα φανεί πόσο αποφασισμένη και σωστά προετοιμασμένη αυτή είναι, όταν θα βρεθεί απέναντι σε ισχυρές μειοψηφίες που θα νοιώθουν ότι ξεβολεύονται από τις μεταρρυθμίσεις και χάνουν προνόμια.
Σχολιάζοντας την εμπλοκή υπουργών για το ξεμπλοκάρισμα επενδύσεων, την χαρακτηρίζει σε αυτή την φάση απαραίτητη, προσθέτοντας ωστόσο ότι κάποια στιγμή το κράτος πρέπει να μάθει να δουλεύει μόνο του, και επιτέλους η δημόσια διοίκηση να απογαλακτιστεί από την πολιτική ηγεσία.
Συμφωνεί ότι η συγκυρία είναι αρκετά θετική για την προσέλκυση επενδύσεων, αλλά τονίζει ότι σε καμία περίπτωση αυτό δεν θα γίνει αυτόματα, ενώ προσθέτει ότι για να δούμε για παράδειγμα ξένες επιχειρήσεις φαρμάκου ή πληροφορικής να μεταφέρουν στην Ελλάδα μεγάλα τμήματα έρευνας και ανάπτυξης, απαιτείται πρώτα πληθώρα από μεταρρυθμίσεις, μετά τις οποίες θα έρθει και η ανάπτυξη 4%.
Οσο για τις αλλαγές στην φορολογία, προσθέτει ότι η απόλυτη προτεραιότητα πρέπει να είναι η ελάφρυνση των φόρων και των εισφορών που επιβαρύνουν την παραγωγή και την εργασία, γι'' αυτό και δεν πρέπει επ''ουδενί να εξαντληθεί ο διαθέσιμος για αυτούς δημοσιονομικός χώρος.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Σχολιάστε μας το πρώτο δείγμα των προθέσεων της κυβέρνησης στο μέτωπο των φόρων, αρχής γενομένης από το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή και περιλαμβάνει ελάφρυνση των ιδιοκτητών ακινήτων από τον ΕΝΦΙΑ, καθώς και ευκολότερη ένταξη των επιχειρήσεων και των φορολογούμενων στη ρύθμιση των 120 δόσεων…
Κάθε φόρος είναι στρεβλωτικός, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, επομένως κάθε απόφαση κίνηση που μεταφέρει περισσότερα χρήματα στις τσέπες των νοικοκυριών, μπορεί να τονώσει την πραγματική οικονομία. Παρ' όλα αυτά, ο δημοσιονομικός χώρος δεν είναι άπειρος, ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει, γι'' αυτό και πρέπει να τεθούν σωστά οι προτεραιότητες ως προς το είδος των φόρων που θα μειωθούν και με ποια σειρά αυτό θα γίνει.
Απόλυτη προτεραιότητα, κατά την άποψη μου, πρέπει να είναι η ελάφρυνση της εργασίας από το φορολογικό και 
ασφαλιστικό βάρος, αυτή θα πρέπει να είναι σημαντικότερη από κάθε άλλη κίνηση. Επομένως θα αποτελέσει πρόβλημα ενδεχόμενη εξάντληση του δημοσιονομικού χώρου σε άλλες ελαφρύνσεις, δίχως να ελαφρυνθεί η εργασία και η παραγωγή. Αυτή είναι και η κεντρική συνθήκη για να τονωθεί η επιχειρηματική δραστηριότητα και οι επενδύσεις, οι οποίες δημιουργούν απασχόληση και αυξάνουν σε μόνιμη βάση τα εισοδήματα. Είναι επίσης κρίσιμο, οι μειώσεις φόρων να μην αντιμετωπιστούν ως παροδικές, δηλαδή να ενισχυθεί η αξιοπιστία της φορολογικής πολιτικής. Μόνο αν η άμεση μείωση των εσόδων που αναπόφευκτα προκαλείται αρχίσει να δημιουργεί και ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική, δεν θα ανησυχούν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις πως οι μειώσεις φόρων μπορεί να αντιστραφούν σε βάθος χρόνο. Συνεπώς, η δομή της φορολογίας είναι κρίσιμης σημασίας.
Ας πάμε λοιπόν στις επενδύσεις. Η συγκυρία για την οικονομία είναι θετική, οι αποδόσεις στα ελληνικά ομόλογα πέφτουν, ξένοι οίκοι σκέφτονται να μας αναβαθμίσουν, η κυβέρνηση δείχνει πραγματική βούληση για να ξεμπλοκάρουν μεγάλες επενδύσεις. Αυτό σημαίνει ότι αύριο κιόλας θα δούμε μεγάλες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα ;
Πράγματι η συγκυρία είναι ιδιαίτερα θετική, ωστόσο το επενδυτικό κενό που μένει να καλυφθεί είναι τεράστιο. Σχετίζεται, τόσο με την κατάρρευση που υπέστησαν οι επενδύσεις σε ακίνητα στα χρόνια της κρίσης, όσο και με την θεσμική μας υστέρηση. Ασφαλώς και αποτελεί αλλαγή σελίδας ότι η κυβέρνηση κινείται γρήγορα και κάνει συστηματικές προσπάθειες να στείλει φιλοεπενδυτικό σήμα, ωστόσο να μην ξεχνάμε ότι το ίδιο κάνουν και οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης, όπως εκείνες της Αν.Ευρώπης, που κάποτε έβλεπαν την πλάτη μας, αλλά πλέον έχουν καταφέρει να προσελκύσουν ποταμό ξένων επενδύσεων. Ένας διεθνής επενδυτής έχει πολλές επιλογές. Άρα, ασφαλώς και είναι σήμερα πιο ευνοϊκές οι συνθήκες για να έρθουν μεγάλες επενδύσεις στην Ελλάδα, τα προγράμματα αποκρατικοποιήσεων και αναδιάρθρωσης δανείων επίσης θα βοηθήσουν, ωστόσο σε καμία περίπτωση αυτό δεν πρέπει να θεωρείται εξασφαλισμένο, ούτε και να νομίζουμε ότι θα γίνει αυτόματα. Αυτό που θα θέλαμε να δούμε είναι εταιρείες φαρμάκου ή πληροφορικής να μεταφέρουν στην Ελλάδα μεγάλα τμήματα έρευνας και ανάπτυξης, δημιουργία επιχειρήσεων καινοτόμων προιόντων μηχανολογικού εξοπλισμού και υπηρεσιών ρομποτικής που θα τοποθετηθούν κατάλληλα στις διεθνείς αλυσίδες αξίας, και άλλα σχετικά. Σήμερα βρισκόμαστε σε πολύ χαμηλό σημείο.
Αρα, λέτε, ότι ρυθμοί ανάπτυξης, της τάξης του 4% δεν θα έρθουν από την μια ημέρα στην άλλη, σωστά ;
Η σημερινή βάση εκκίνησης ως προς το επίπεδο του ΑΕΠ είναι πολύ χαμηλή, και έτσι με μια σταδιακή αλλά ουσιαστική επαναλειτουργία του τραπεζικού συστήματος θα δοθεί σημαντική ώθηση στην ανάπτυξη. Από την άλλη, τα μεσοπρόθεσμα θεμελιώδη μεγέθη της οικονομίας, είναι αρνητικά, όπως το δημογραφικό, η φυγή νέων επιστημόνων στο εξωτερικό, και η απαξίωση των υποδομών. Ταυτόχρονα, οι εισαγωγές δείχνουν ακόμη να ανταποκρίνονται πολύ έντονα σε κάθε αύξηση της κατανάλωσης. Άρα, για να γίνει το πολυπόθητο άλμα, και να πετυχαίνουμε ρυθμούς 4%, όχι για μια χρονιά, αλλά συστηματικά, όπως για μια 5ετία, χρειάζεται πρώτα να κλείσει το χάσμα στο επιχειρηματικό περιβάλλον έναντι άλλων χωρών, δηλαδή να υλοποιηθούν και να αποδώσουν οι βασικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης στο ευρύτερο μέτωπο των δραστική απλοποίηση των αδειοδοτήσεων, ψηφιοποίηση των διαδικασιών, ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης, και καλύτερη διασύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος με την παραγωγή. Όλα αυτά πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα αλλά θα πάρουν χρόνο και απαιτούν επιμονή.
Μήπως ο πήχης των προσδοκιών έχει ανέβει αρκετά ψηλά ;
Όχι, ο πήχης πρέπει να είναι ψηλά, όσον αφορά όμως την τελική στόχευση. Οι αλλαγές πρέπει να γίνουν, και πρέπει να είναι δομικές, όχι επιφανειακές.
Αν η χώρα δεν αλλάξει δομικά θα παραμείνει επί μακρόν ουραγός στην Ευρώπη και δεδομένου το χρέους δεν θα μπορεί να αποκλειστεί αργότερα και μια νέα κρίση. Ακόμη και αν κάποιες από τις δομικές αλλαγές απαιτούν χρόνο, εάν αυτές δρομολογηθούν άμεσα και συστηματικά, τότε οι επενδυτές και το σύνολο της οικονομίας θα πάρει ένα ισχυρό σήμα. Η ισχυρότερη μελλοντική ανάπτυξη θα προεξοφληθεί με ευεργετικές επιδράσεις και σήμερα.
Είναι όμως σημαντικό η κυβέρνηση να εξηγήσει στους πολίτες ότι τα προβλήματα είναι μεγάλα, και ότι δεν αρκεί μια μόνο απόφαση ή ένα μόνο υπουργείο για να τα επιλύσει, αλλά πολλοί παράγοντες μαζί.
Η προσπάθεια πρέπει να ξεκινήσει τώρα, αλλά είναι μια προσπάθεια που δεν θα αποδώσει αύριο, στην πραγματικότητα δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ, θα πρέπει να είναι μια συνεχής προσπάθεια βελτίωσης της χώρας. Θα είναι πολύ χρήσιμο, η κυβέρνηση θα το επικοινωνήσει αυτό με καθαρότητα ώστε να μην υπάρξουν πρόωρες απογοητεύεις και ενδεχόμενες παλινδρομήσεις.
Αναφερθήκατε στα πολλά υπουργεία, και σκέφτηκα το Ελληνικό, όπου οι συσκέψεις είναι καθημερινές, τα εμπόδια ακόμη πολλά, και όπου εμπλέκονται επτά συναρμόδια υπουργεία. Τι σήμα στέλνει όλη αυτή η κινητικότητα γύρω από το έργο ;
Ασφαλώς και το σήμα προς τους επενδυτές είναι θετικό. Αλλά, αφήνοντας το συγκεκριμένο έργο κατά μέρος, αυτό που πραγματικά πρέπει σταδιακά να γίνει στον τομέα των επενδύσεων, κυρίως των μεσαίων, είναι να μην χρειάζεται κάθε φορά να συντονίζει ο εκάστοτε υπουργός την υποκείμενη κρατική γραφειοκρατία ώστε να προχωρήσει η επένδυση, αλλά η διαδικασία να γίνει κατά το δυνατό αυτόματη, διαφανής και φιλική, χωρίς αυτό να σημαίνει πως το πλαίσιο δεν πρέπει να είναι και αυστηρό όταν παραβιάζονται οι κανόνες.
Σε πρώτη φάση, δηλαδή, η άμεση ενασχόληση των υπουργών με τέτοια θέματα κρίνεται απαραίτητη, ωστόσο καλό είναι σταδιακά, και σε βάθος τετραετίας, η άμεση δική τους εμπλοκή, να καταστεί από την ταχύτητα των διαδικασιών περιττή, ώστε να μπορεί το κράτος να δουλεύει μόνο του με διασύνδεση υπηρεσιών, και ψηφιοποίηση όλων των λειτουργιών.
Tο πιο σημαντικό βήμα είναι να απογαλακτιστεί επιτέλους η δημόσια διοίκηση από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία, και αυτές οι δύο να επικοινωνούν μόνο στο ανώτατο επίπεδο και σε επίπεδο στρατηγικής. Χρειαζόμαστε σταδιακά να έχουμε, μια επιτελική δημόσια διοίκηση, υψηλής ποιότητας και κύρους στελέχη, που θα αμείβονται ανάλογα με το μετρήσιμο έργο που θα παράγουν. Αν και αυτό δεν θα γίνει φυσικά από την μια ημέρα στην άλλη.
Χώρες που άλλαξαν ριζικά τον τρόπο που βλέπουν την δημόσια διοίκηση, έχουν κάνει άλματα σε επίπεδο ανάπτυξης, όπως για παράδειγμα η Ισπανία, που τις τελευταίες δεκαετίες βελτίωσε πολύ την αποτελεσματικότητα των θεσμών, ώστε πλέον οι επιδόσεις της να μην είναι πια συγκρίσιμες με την Ελλάδα αλλά με αυτές προηγούμενα πλουσιότερων χωρών όπως η Ιταλία ή ακόμη και η Γαλλία. Οι χώρες μπορούν να αλλάξουν και αλλάζουν.
Η πορεία όλων αυτών δεν θα κριθεί μόνο από την φιλοδοξία, και τα σχέδια αλλά και από το μέγεθος της αντίδρασης, την στήριξη ή όχι της κοινωνίας. Θα βρει την στήριξη όλο αυτό το μεταρρυθμιστικό έργο ;
Στην εκκίνηση, φαίνεται πως έχει αυτή τη στήριξη κυρίως γιατί πολλές από τις αυταπάτες του παρελθόντος έχουν υποχωρήσει. Είναι στο χέρι της κυβέρνησης να εκμεταλλευτεί τις ευνοϊκές προϋποθέσεις που σήμερα υπάρχουν, να δημιουργήσει τις απαραίτητες κοινωνικές συμμαχίες, να συγκρουστεί όπου πρέπει, και να δείξει εγκαίρως θετικά αποτελέσματα για τα νοικοκυριά, στοιχείο που σε μεγάλο βαθμό έλειψε κατά την διάρκεια των μνημονίων.
Όμως, ας μην γελιόμαστε. Από τις μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση και τις αγορές, οι αντιδράσεις θα είναι σημαντικές και σθεναρές, ενώ η μεταρρυθμιστική βούληση θα δοκιμάζεται συνεχώς.
Η γραφειοκρατία της δημόσιας διοίκησης θα χάσει προνόμια που πηγάζουν από την αδιαφάνεια και την πολυνομία, το ίδιο ισχύει για επιχειρηματίες που έχουν μάθει διαχρονικά να μην είναι πραγματικοί επιχειρηματίες, αλλά να δρουν παρασιτικά στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, γεγονός που ενθαρρύνεται από την αναποτελεσματικότητά του, όπως και άλλες ισχυρές ομάδες εργαζόμενων και επαγγελματιών που εκμεταλλεύονται προνομιακές θέση που είχαν ή έχουν.
Στα παραπάνω προσθέστε ότι παραμένει ένα μεγάλο ερωτηματικό πως θα αντιδράσουν σε βάθος χρόνου τα πολιτικά κόμματα, στην κυβέρνηση ή αντιπολίτευση. Κάποιοι, θα νοιώσουν ότι χάνουν προνόμια από τη μετάβαση σε μια οικονομία με αποτελεσματικό κράτος και ανοικτές αγορές και θα αντισταθούν. Τότε λοιπόν θα δοκιμαστεί η οικονομική πολιτική.
Αρα, λέτε ότι η κυβέρνηση θα κριθεί, όταν θα κληθεί να τα βάλει με κατεστημένες νοοτροπίες και οργανωμένα συμφέροντα, των οποίων την αντίσταση θεωρείτε δεδομένη, σωστά ;
Ακριβώς, τότε θα μετρηθεί η δυναμική της, όταν θα κληθεί να συγκρουσθεί για την προώθηση κρίσιμων αλλαγών, όπως αποκρατικοποιήσεων, στο φορολογικό και ασφαλιστικό, στην εκπαίδευση και άλλους τομείς.
Το ζητούμενο δεν είναι απλώς η βελτίωση σε σχέση με την περασμένη τετραετία, με τα θετικά και αρνητικά της, ούτε ασφαλώς η επιστροφή στην κατάσταση των χρόνων της επίπλαστης ευημερίας που οδήγησε στην κρίση.
Το στοίχημα είναι να πλησιάσει συστηματικά η οικονομία, ως προς τη δομή και λειτουργία της, πάνω από τον μέσο όρο της Ευρώπης. Αυτή η εξέλιξη δεν μπορώ να δω πώς δεν θα έχει τη στήριξη του συνόλου των πολιτών, ιδίως μετά από μια δεκαετία δραματικής κρίσης και βαθιάς ύφεσης.
