Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Πριν λίγες μέρες η αστυνομία του Βερολίνου έλαβε μια παράξενη κλήση από τον χώρο όπου διεξαγόταν η ετήσια συνάντηση των μετόχων της Daimler/Mercedes. Δεν επρόκειτο για έκρηξη βόμβας! Ήταν κλήση για άμεση επέμβαση για να συλληφθεί ένας μέτοχος που άρπαξε βίαια το τελευταίο… λουκάνικο στο μπουφέ της Ετήσιας Συνέλευσης των μετόχων! Ασφαλώς ο τσακωμός γύρω από τον… μπουφέ, δεν είναι Γερμανικό φαινόμενο. Δεν θα ξεχάσω τις γενικές Συνελεύσεις μεγάλων Ελληνικών Εισηγμένων στο Χ.Α. εταιριών παλιότερα, όπου παρακολουθούσα μετόχους να τσακώνονται για ένα σουβλάκι ή κάποιο τυλιγμένο κομμάτι… κοτόπουλο στον μπουφέ!
Ο τσακωμός για το φαγητό, όμως, δεν είναι τίποτα μπροστά στον καυγά που αυτή τη στιγμή συμβαίνει στις Γενικές συνελεύσεις μεγάλων εταιριών για τις… αποδοχές των προέδρων των Εταιριών.
Αν ο καυγάς για τις αποδοχές του προέδρου σας φαίνονται επιστημονική φαντασία, είναι διότι έχετε στο μυαλό σας προέδρους εταιριών όπως τον Γεώργιο Γεράρδο (ΠΛΑΙΣΙΟ), τον Θεόδωρο Βάρδα (Βάρδας ΑΕ) ή, παλαιότερα, τον Αντώνη Σβορώνο της UNIBIOS (ΒΙΟΣΩΛ), για να αναφέρω λίγους, που πρόκειται όχι απλά για Προέδρους Εταιριών, αλλά επιχειρηματίες, με την κλασσική έννοια της λέξης. Με την έννοια του σχεδιασμού, της σοβαρότητας, της διορατικότητας, της εργατικότητας, της επένδυσης. Πρόκειται για επιχειρηματίες που δημιούργησαν το σύγχρονο Ελληνικό επιχειρείν, ισχυροποίησαν την εταιρία τους, δημιούργησαν θέσεις εργασίας, έδειξαν ενδιαφέρον για όσους εργάζονταν στις εταιρίες τους.
Στο εξωτερικό, αυτό δεν είναι κανόνας, είναι μια απόλυτη εξαίρεση! Οι εταιρίες συνήθως διοικούνται από Προέδρους που δεν είναι επιχειρηματίες, αλλά κάνουν καριέρα περιφέροντας το βιογραφικό τους ως «περιπλανόμενοι μάνατζερς» ορισμένου χρόνου, μεταπηδώντας από την μία εταιρία στην άλλη σαν ποδοσφαιριστές, άλλοτε ικανοί αλλά και πολύ συχνά καταστροφικοί για τις ίδιες τις εταιρίες. Πρόκειται για στελέχη που συχνά όχι απλά δεν παράγουν τίποτα για την εταιρία ή αυξάνουν τις αποδοχές τους (Γιάννης πίνει, Γιάννης κερνάει) ενώ μειώνουν σκανδαλωδώς τους μισθούς του προσωπικού, ώστε να… νετάρουν τον μέσο όρο, αλλά επίσης έχουν χάσει την επαφή με την πραγματικότητα, όχι μονο μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά. Ενδεικτική, προς αποφυγή, αν και σπάνια, η περίπτωση του 63χρονου Paul Flowers, Προέδρου της Coop Bank στην Αγγλία που, σαν σύγχρονος… Καλιγούλας, είχε κάνει με τα χρήματα της εταιρίας πάρτυ με κοκαίνη και μεθαδόνη όπου είχε καλέσει επί πληρωμή και 21χρονο… συνοδό!
Ενώ οι απλοί εργαζόμενοι δεν έχουν την… δυνατότητα να καθορίσουν τον μισθό των Προέδρων της εταιρίας (!), που αν μπορούσαν θα τον… συνέδεαν με τις αποδοχές τους, οι μεγαλομέτοχοι συχνά κάνουν αυτό το έργο. Στον μαγικό κόσμο της λεγόμενης εταιρικής διακυβέρνησης, αυτή η δυνατότητα να αποφασίζουν οι μέτοχοι τις αμοιβές των Προέδρων, λέγεται «Say on Pay» provision! Δηλαδή «δικαίωμα στην Πληρωμή» του προέδρου και του ΔΣ!
Μπορεί το «δικαίωμα στην πληρωμή» να φαίνεται… βάρβαρο, αλλά όταν οι μισθοί που εχουν καθιερωθεί είναι την τάξης των… 4 ως 50 εκατομμυρίων δολαρίων, ίσως έχουν αρκετή βάση, καθώς βάζουν φρένο στην απληστία. Ο Bob Dudley, Πρόεδρος της BP, της γνωστής πετρελαϊκής εταιρίας, ζήτησε, για παράδειγμα 20% αύξηση στα ήδη 20 εκατομμύρια δολάρια αποδοχές του, αλλά προχτές του το αρνήθηκε το 59% των μετόχων, ενώ αντίστοιχη άρνηση είχε ο Olivier Bohuon, πρόεδρος της Smith & Nephew, στον κλάδο υγείας. Και φυσικά είχαν άρνηση, καθώς οι εταιρίες δεν πήγαν καλά, και επομένως ο μισθός δεν συμβαδίζει με την εξέλιξή τους. Σειρά έχουν τουλάχιστον 5 ακόμη πρόεδροι Αγγλικών εταιριών περιλαμβανομένης της πολυεθνικής Anglo American, που ενώ έχουν χάσει σημαντική χρηματιστηριακή αξία και κέρδη, συνεχίζουν να… αυξάνουν τις απολαβές τους! Φέτος, θεωρείται ότι τέτοιες μάχες θα είναι οι εντονότερες όλων των... εποχών!
Αν αυτή η μάχη φαίνεται λογική, αλλά υπάρχει και… αντίλογος! Καθώς η μετοχική δύναμη έχει περάσει σε πολλές εταιρίες στα χέρια κερδοσκοπικών Funds που έχουν επενδυτικό ορίζοντα 6 ως 18 μηνών (!), χρησιμοποιούν την… εταιρική διακυβέρνηση ώστε να οδηγήσουν τις εταιρίες σε λήψη αποφάσεων «σαλαμοποίησης» της εταιρίας ώστε αυτό να προσδώσει γρήγορες χρηματιστηριακές προσδοκίες και βραχυπρόθεσμη άνοδο της αξίας των μετοχών τους εις βάρος συχνά των μεσοπρόθεσμων σχεδίων. Εταιρίες που φτιάχτηκαν με κόπο σε ολόκληρες δεκαετίες, γίνονται… βίδες σε 6 μήνες ώστε κάποια κερδοσκοπικά ταμεία να τσεπώσουν βραχυπρόθεσμο κέρδος, το οποίο μάλιστα θα… παρκαριστεί στις Παρθένες νήσους ή τον… Παναμά! Αυτό όμως δεν είναι θρίαμβος του καπιταλισμού, αλλά κατάντια. Καθώς οι εταιρίες είναι η βάση του οικονομικού μας συστήματος, και καθώς οι… συμβάσεις των προέδρων αλλά και ο επενδυτικός ορίζοντας των κερδοσκοπικών Funds είναι εξίσου βραχύβια, ο προβληματισμός πολλών ανθρώπων της αγοράς παραμένει. Είναι καλύτερα οι εταιρίες να διευθύνονται από «επαγγελματίες» με ορίζοντα 6 μηνών ή καλύτερα να επιστρέψει στους ίδιους τους επιχειρηματίες που ενδιαφέρονται γι' αυτην, ακόμη κι αν δεν είναι της… εταιρικής διακυβέρνησης; Τα ερωτήματα αυτά είναι ακόμη… αναπάντητα. Όποια και αν είναι η άποψή σας, σε ένα συμφωνούν όλοι: ο μπουφές στις Γενικές Συνελεύσεις των μετόχων, είναι… όλα τα λεφτά!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
