Ιδιαιτέρως σημαντική χαρακτηρίζει την έστω και τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο ο Κωνσταντίνος Φίλης, σημειώνοντας πάντως ότι δεν αναμένονται άμεσες εξελίξεις.
Ταυτόχρονα σημειώνει πως η επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στο Ισραήλ εδραιώνει την εμπιστοσύνη και τη συνεργασία σε τομείς όπως η αμυντική βιομηχανία και η κυβερνοασφάλεια, ενώ εκφράζει τον έντονο προβληματισμό του για την επίσκεψη εκπροσώπων της τουρκικής κυβέρνησης και του επικεφαλής της ΜΙΤ στη Λιβύη.
Ο εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων επισημαίνει ότι η περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων με το Ισραήλ είναι σημαντική σε όλους τους τομείς. Και ενώ επισημαίνει ότι σε περίπτωση σύρραξης με την Τουρκία δεν πρέπει να θεωρούμε πως άλλη χώρα θα παρέμβει, ταυτόχρονα διευκρινίζει τη σημασία της συνεργασίας με το Ισραήλ ειδικά στην αμυντική βιομηχανία και την κυβερνοασφάλεια.
Σχετικά με την επίσκεψη Δένδια σήμερα στο Κάιρο αναφέρει ότι η παρουσία τεχνικού κλιμακίου δείχνει πως η συζήτηση για την έστω και μερική οριοθέτηση ΑΟΖ εξελίσσεται. Τονίζει βέβαια πως αν υπάρξει κάποια απόφαση αυτή θα ανακοινωθεί σε επίπεδο αρχηγών.
Τέλος αναφορικά με την Τουρκία δηλώνει πως αυτή θα επιχειρήσει στις έρευνες και γεωτρήσεις να έχει μια νομική επίφαση έστω και μέσω του παράνομου τουρκολιβυκού συμφώνου. Εκφράζει δε τον έντονο προβληματισμό του για την επίσκεψη των Τούρκων υπουργών Εξωτερικών και Οικονομικών στη Λιβύη, κυρίως δε για την παρουσία του επικεφαλής της ΜΙΤ στην αποστολή αυτή.
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει η πρόθεση της Τουρκίας να αποκτήσει αεροπορική και ναυτική παρουσία στην περιοχή δείχνει και τη διάθεσή της να διατηρήσει τον ισχυρό της ρόλο στις εξελίξεις στη Λιβύη.
Συνέντευξη στον Τάσο Ευαγγελίου:
- Πόσο σημαντική θεωρείται πως ήταν η επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στο Ισραήλ;
Η επίσκεψη του Πρωθυπουργού έχει δύο θετικά αποτυπώματα. Το ένα είναι το κοινό ανακοινωθέν που εξεδόθη και ικανοποιεί τις ελληνικές θέσεις σε σχέση και με την Τουρκία. Βέβαια πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως αυτό δεν σημαίνει ότι σε περίπτωση σύρραξης με την Τουρκία, στο απευκταίο και μακρινό αυτή τη στιγμή ενδεχόμενο, θα πρέπει να περιμένουμε εμπλοκή του Ισραήλ. Απλά θα μπορούσε να διευκολύνει την ελληνική πλευρά επιχειρησιακά μέσω της κυβερνοασφάλειας, τομέας όπου είναι πρωτοπόρος, κ.ό.κ.
Το δεύτερο που είναι και το σημαντικότερο, αφορά την εμβάθυνση των σχέσεων σε διάφορους τομείς. Δεν πρέπει να ετεροπροσδιορίζουμε τις σχέσεις με το Ισραήλ με βάση τις όποιες εξελίξεις με την Τουρκία. Και η στενότερη συνεργασία με τη χώρα αυτή είναι σημαντική. Παράδειγμα αποτελεί η συνεργασία στην αμυντική βιομηχανία. Αυτός ο τομέας είναι πολύ σημαντικός δεδομένου ότι η ελληνική αμυντική βιομηχανία αποτελεί εδώ και χρόνια το μεγάλο ασθενή σε αντίθεση με την Τουρκία η οποία έχει ενισχύσει πολύ τη δική της. Η συνεργασία με το Ισραήλ θα προσδώσει άλλη αξία και ουσία.
Σημαντική είναι και η ενίσχυση των σχέσεων στον τομέα της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Το Ισραήλ πρωτοπορεί σε αυτόν τον τομέα και είναι σημαντικό για την Ελλάδα, η οποία διαθέτει υψηλής ποιότητας επιστημονικό δυναμικό, να αποκτήσει τεχνογνωσία. Μια στενή συνεργασία σε αυτόν τον τομέα θα της δώσει σημαντική ώθηση.
Πρέπει φυσικά να προσθέσουμε και τον τομέα της αγροτικής παραγωγής όπου οι δύο χώρες μπορούν να συνεργαστούν στενά και πολυεπίπεδα. Το Ισραήλ έχει επιδείξει το ενδιαφέρον του για το συγκεκριμένο χώρο και κατά το παρελθόν.
Τέλος υπάρχει και το κομμάτι του τουρισμού, όπου το αποτύπωμα είναι θετικό λόγω της ενδυνάμωσης των σχέσεων των δύο πλευρών.
Κακά τα ψέματα, κάποια στιγμή Ισραήλ και Τουρκία θα τα βρουν. Όχι γρήγορα εξαιτίας της στάσης που τηρεί σήμερα η Τουρκία η οποία θέλει να παίξει ρόλο ως ηγέτης του μουσουλμανικού κόσμους και έχει στοχοποιήσει το Ισραήλ λόγω και του Παλαιστιανιακού. Όμως κάποια στιγμή οι ισορροπίες αλλάζουν και άλλωστε η σχέση των δύο πλευρών δεν έχει επηρεαστεί αρνητικά στο εμπορικό πεδίο για παράδειγμα. Οπότε το θέμα για την Ελλάδα είναι να διαμορφώσει σχέσεις τέτοιες και να ενδυναμώσει τη συνεργασία κατά τέτοιο τρόπο, ώστε οι ελληνοϊσραηλινές σχέσεις να παραμείνουν ισχυρές προς όφελος και των δύο πλευρών. Η εδραίωση της εμπιστοσύνης είναι σημαντική.
Στο σημείο αυτό θέλω να τονίσω ότι η Ελλάδα, λόγω των παραδοσιακά καλών σχέσεων με τον αραβικό κόσμο, μπορεί να αποτελέσει γέφυρα για τις σχέσεις με το Ισραήλ. Κυρίως δε να έχει ρόλο γέφυρας στις σχέσεις με Ε.Ε. όπου πολλές χώρες βλέπουν αρνητικά το ρόλο του Ισραήλ στην περιοχή.
- Σήμερα ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Δένδιας και τεχνικά κλιμάκια θα βρεθούν στο Κάιρο για επίσημες συναντήσεις. Να περιμένουμε εξελίξεις; Υπάρχει κάποια πρόοδος στο θέμα της οριοθέτησης ΑΟΖ;
Αναντίρρητα η επόμενη μεγάλη κίνηση χρονικά μετά την υπογραφή ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας με την Ιταλία για την Ελλάδα είναι η προσπάθεια μιας συμφωνίας με την Αίγυπτο. Μπορεί η συμφωνία με την Ιταλία να αποτελεί περισσότερο πρόκριμα για μια ανάλογη συμφωνία με την Αλβανία, αλλά χρονικά πρέπει να προηγηθεί η Αίγυπτος. Και αυτό διότι η Ελλάδα έχει απέναντι το τουρκολιβυκό σύμφωνο, το οποίο είναι μεν παράνομο και κόντρα στο Δίκαιο της θάλασσας, αλλά δεν παύει να είναι εδώ. Δεν παύει να υπάρχει.
Η Ελλάδα έχει δυο τρόπους να αναιρέσει αυτή την κατάσταση που λειτουργεί σε βάρος των συμφερόντων μας δεδομένου ότι η συμφωνία σφετερίζεται κυριαρχικά μας δικαιώματα. Ο ένας είναι μέσω των δύο πλευρών που υπέγραψαν τη συμφωνία. Με την Τουρκία δεν υπάρχει πεδίο συζήτησης. Με τη Λιβύη όμως ενδεχομένως να πρέπει να εξαντλήσουμε τα περιθώρια και να δούμε κατά πόσο μπορούμε να οδηγήσουμε στη Χάγη την μεταξύ μας οριοθέτηση. Αυτό βέβαια θα πάρει καιρό, ενώ προς το παρόν έχουμε απέναντί μας μια κυβέρνηση απόλυτα εξαρτημένη από την Τουρκία.
Στο πλαίσιο αυτό δύσκολα η Λιβύη θα αποδεχθεί διευθέτηση. Βέβαια θα είναι δύσκολο στον Σάρατζ να αρνηθεί αν η ελληνική πλευρά προβεί σε ανάλογες κινήσεις. Μη ξεχνάμε πως η Λιβύη έχει οριοθετήσει τις θαλάσσιες ζώνες με Τυνησία και Μάλτα με βάση τη Χάγη και τις αποφάσεις του Δικαστηρίου. Και μη ξεχνάμε επίσης ότι στη Λιβύη η κυβέρνηση εξαρτάται από τη διεθνή αναγνώριση και τις αποφάσεις του ΟΗΕ. Σε κάθε περίπτωση ανάλογες κινήσεις και ενέργειες θα τραβήξουν σε βάθος.
Αυτό που πρέπει να δούμε είναι μια συμφωνία με την Αίγυπτο η οποία με τη σειρά της έχει σημαντικές δυσκολίες. Στο πλαίσιο αυτό η επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών εκτιμώ πως θα δώσει στη χώρα μας, τη δυνατότητα να διαπιστώσει κατά πόσο κοντά βρισκόμαστε σε μια συμφωνία ή όχι. Είναι δεδομένο ότι άν θέλουμε να προχωρήσουμε γρήγορα σε μια συμφωνία, διότι μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να αναιρέσουμε το τουρκολιβυκό σύμφωνο, τότε αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα από μια τμηματική οριοθέτηση.
- Μιλάμε δηλαδή για μερική οριοθέτηση;
Ακριβώς. Κοιτάξτε, αν είναι να προχωρήσει αυτή η διαδικασία εκτιμώ πως θα γίνει σε επίπεδο αρχηγών κρατών. Η αιγυπτιακή γραφειοκρατία είναι βραδυκίνητη, είναι σκληρή, σε κάποιο βαθμό είναι και ελεγχόμενη από τη μουσουλμανική αδελφότητα, άρα και από την Τουρκία. Είναι και φοβική θα έλεγα.
Βέβαια οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Η Τουρκία είναι στην αυλή της Αιγύπτου μέσω της παρουσίας της στη Λιβύη και μας δίνει επιχειρήματα για την επίσπευση υπογραφής μιας μεταξύ μας συμφωνίας.
- Η Τουρκία εξακολουθεί να παίζει το χαρτί της Λιβύης. Τούρκοι υπουργοί βρέθηκαν χθες στην Τρίπολη. Τι σημαίνει αυτό;
Θεωρώ ιδιαιτέρως σημαντική και ενδεικτική των διεργασιών που λαμβάνουν χώρα την επίσκεψη της κυβερνητικής αντιπροσωπείας στη Λιβύη. Σε επίπεδο μάλιστα υπουργού Εξωτερικών, υπουργού Οικονομικών αλλά και αρχηγού της ΜΙΤ.
Δεν είναι μια οποιαδήποτε επίσκεψη. Σηματοδοτεί και συμβολικά και ουσιαστικά την προσπάθεια της Τουρκίας να εδραιωθεί και να παγιωθεί στα λιβυκά δρώμενα. Να αποκτήσει στρατιωτικό έρεισμα με αεροπορική και ναυτική βάση και να ενισχύσει ένα καθεστώς το οποίο πριν από κάποιους μήνες παρέπαιε σε τέτοιο βαθμό ώστε να ανατραπούν τα δεδομένα ακόμη και πριν ξεκινήσουν οι όποιες ειρηνευτικές συνομιλίες, αν κάποια στιγμή αυτές ξεκινήσουν.
- Η Τουρκία πάντως δεν αναιρεί τις απειλές της ως προς την έναρξη γεωτρήσεων σε οικόπεδα αμφισβητώντας και εμπράκτως τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα...
Η Τουρκία θέλει να έχει και μια επίφαση νομιμότητας στις ενέργειες της ακόμη και αν αυτή είναι εξαιρετικά αναιμική. Επιδιώκει ένα διεθνή διαγωνισμό που θα προκηρύξει η Λιβύη για τα θαλάσσια οικόπεδα τα οποία θα ορίσει στο πλαίσιο του τουρκολιβυκού συμφώνου. Στη συνέχεια η Τουρκία, μέσω της κρατικής TPAO θα σπεύσει να συμμετάσχει σε αυτόν και με δεδομένο ότι δύσκολα θα βρεθεί άλλος ενδιαφερόμενος θα λάβει άδειες για να ξεκινήσει σεισμικές έρευνες. Θέλει καιρό βέβαια και ίσως επιλέξει η Τουρκία να πιέσει για διαπραγματεύσεις με τις χώρες που θίγονται.
Σε κάθε περίπτωση με τις τιμές του πετρελαίου να βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα και τη ζήτηση να υπολείπεται της προσφοράς ακούγεται παράξενο και παράδοξο κάποιος να ξεκινά σεισμικές έρευνες και στη συνέχεια γεωτρήσεις για ένα προϊόν, το οποίο δύσκολα θα πουλήσει.
Αυτό επιβεβαιώνει πως η Τουρκία κινείται με γνώμονα την γεωπολιτική αξιοποίηση αυτών των ενεργειών. Και δεν παύουν να είναι εξαιρετικά σοβαρές σε περίπτωση που λάβουν τελικά χώρα.
