Χιλιόμετρα στο σανίδι του θέατρου, διθυραμβικές κριτικές, σπουδαίους δασκάλους. Όλα τα έχει η Κερασία Σαμαρά, η οποία υποδύεται για αυτό το καλοκαίρι την Πολυτίμη στην «Ναπολεοντία» του Ανδρέα Στάικου, στην ομότιτλη παράσταση που μπορείτε να δείτε σε κάποιο θερινό θέατρο.
Η Πολυτίμη, μητέρα της Ναπολεντίας σύζυγος μεγαλοαστού γιατρού, είναι μια εύπορη κακομαθημένη γυναίκα, νεόπλουτη, εξαρτημένη από την πολυτέλεια και συνδέεται με την ευρωπαϊκή κουλτούρα της εποχής τους.
Η «Ναπολέντια» είναι μία κομψή, ψευδοϊστορική, ξεκαρδιστική κωμωδία του κορυφαίου νεοέλληνα συγγραφέα Ανδρέα Στάικου.
Εξελίσσεται στην μετεπαναστατική Ελλάδα, συγκεκριμένα το 1833, την ημέρα έλευσης του Όθωνα, στο Ναύπλιο. Εμπνευσμένη από κάποιο απαρατήρητο καταγεγραμμένο συμβάν, τον ξυλοδαρμό ενός αγωνιστή του ’21 επειδή δεν μπορούσε να χορέψει βαλς, αποτελεί ένα επίκαιρο σχόλιο για την αιώνια ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων, που ανέκαθεν βασανίζονταν και ευλογούνταν από την διελκυστίνδα ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση.
Ο συγγραφέας, μέσα από το χαρακτηριστικό γλωσσικό του παιχνίδι, σχολιάζει τον ραγιαδισμό, τον βίαιο εξευρωπαϊσμό και την ξενομανία και, χρησιμοποιώντας ως όχημα την Ιστορία, στηλιτεύει τα διαχρονικά γνωρίσματα της ελληνικής κοινωνίας και την ιδιοσυγκρασία του Νεοέλληνα.
Τροφή για πολιτική σκέψη, μια χαραμάδα από σημερινό φως στο άγνωστο παρελθόν της χώρας, όπου οι δύο αταίριαστοι κόσμοι ομογενοποιούνται ακόμη και «διά ροπάλου». Ο κοινωνικός ιστός των αγωνιστών Ελλήνων αλλοιώνεται, οι αληθινοί αγωνιστές γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης και χλεύης και οι άδολοι και αγνοί αγώνες τους καθώς και οι καρποί τους παραδίδονται σε χέρια αμήχανα και δουλικά.
Σήμερα, μετά από διακόσια χρόνια εθνικού βίου, η χώρα μας, απαρνούμενη τη δήθεν οικειότητα με την Ιστορία της, καλείται να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό της, τις γυμνές αλήθειες της, ώστε να κρίνουμε πια με καθαρή ματιά την σύγχρονη πραγματικότητά μας.
Οσο για την πρωταγωνίστρια, «το γεγονός ότι ξανακοιτάμε κατάματα, μετά από 200 χρόνια όλα όσα θεωρούσαμε μέχρι τώρα στερεότυπα και δεδομένα είναι πολύ ανανεωτικό και ελπιδοφόρο. Με κάνει να νιώθω ότι κάτι καινούριο γεννιέται. Αυτό συμβαίνει, για μένα τουλάχιστον, και μέσα από τη Ναπολεοντία» λέει στο Liberal.gr η Κερασία Σαμαρά.
Συνέντευξη στην Αγγελική Κώττη
- Κομψή, ψευδοϊστορική, ξεκαρδιστική χαρακτηρίζεται η Ναπολεοντία του Ανδρέα Στάικου στην οποία θα πρωταγωνιστήσετε. Μπορούμε να αναλύσουμε τον κάθε χαρακτηρισμό από τους τρεις;
Την χαρακτηρίζω «κομψή» εξ αιτίας της εκλεπτυσμένης γλώσσας της, του υπονομευτικού της χιούμορ και της συγγένειάς της με το παράλογο στοιχείο. «Ψευδοϊστορική», επειδή αποτυπώνει μία επίπλαστη «πραγματικότητα», συνδεδεμένη, όμως, με κάποια ιστορικά στοιχεία. Ένα απ’ αυτά είναι το καταγραμμένο συμβάν του ξυλοδαρμού ενός αγωνιστή, επειδή δεν μπορούσε να χορέψει βαλς. Ένα άλλο, η έλευση του Όθωνα στο Ναύπλιο, το 1833. «Ξεκαρδιστική» επειδή το χιούμορ του Στάικου στο συγκεκριμένο έργο σπάει το φράγμα που έχουμε συνηθίσει να βάζουμε ανάμεσα στα «έργα λόγου» και στις αμιγείς κωμωδίες.
- Ο συγγραφέας σατιρίζει τον ραγιαδισμό, τον βίαιο εξευρωπαϊσμό και την ξενομανία και, χρησιμοποιώντας ως όχημα την Ιστορία, στηλιτεύει τα διαχρονικά γνωρίσματα της ελληνικής κοινωνίας και την ιδιοσυγκρασία του Νεοέλληνα. Το πιστεύετε κι εσείς αυτό; Πως ακόμα διακατεχόμαστε από τα γνωρίσματα που προαναφέραμε;
Όχι, δεν θέλω να πιστεύω ότι διακατεχόμαστε από αυτά τα γνωρίσματα. Θέλω να πιστεύω ότι τα πολεμάμε συνειδητά. Κάποτε αναπτύχθηκαν λόγω ανάγκης, λόγω ιστορικών συνθηκών, κατόπιν συνεχίστηκαν εξ αιτίας δεινών κοινωνικών γεγονότων, αργότερα λόγω συνήθειας και έλλειψης «εθνικής αυτοπεποίθησης» ή ακόμη και εξ αιτίας της απόστασης του μέσου Έλληνα από την Ιστορία του τόπου του και από τον πολιτισμικό του πλούτο. Τώρα πια, τίποτε δεν δικαιολογεί την παρουσία τους στον ιδιοσυγκρασιακό μας χάρτη.
- Τι σας έλκυσε στο να μετάσχετε στην παράσταση και πώς θα ερμηνεύσετε τον ρόλο σας; Πού θα τον στηρίξετε;
Ο ρόλος μου είναι η πλουσία «Πολυτίμη», που στέκεται πολύ κοντά στο παράλογο, καθώς ο χαρακτήρας της φλερτάρει με δυσθεώρητα άκρα, ανά πάσα στιγμή. Ωστόσο, είναι απόλυτα αναγνωρίσιμη, κυρίως μέσα από τις φιγούρες των εύπορων κυριών των δεκαετιών ’80 και ’90, στη χώρα μας. Είχα την ανάγκη να τις σχολιάσω. Και ήταν αυτό μία από τις αφορμές που με έκαναν να παίξω, ενώ σκηνοθετώ, επίσης, την παράσταση.
- Η παράσταση έχει ζωντανά τραγούδια. Αποτελεί εκπλήρωση μέρους του παλιού σας ονείρου να ανεβάσετε το έργο του Τσέχου Κάρελ Τσάπεκ, που λέγεται Το Μυστικό της Υπόθεσης Μακρόπουλος; Εχουμε κανένα νέο από αυτό το σχέδιο να ανέβει ως θέατρο με τραγούδι το «μυστικό»;
Με εκπλήσσετε ευχάριστα…. Πώς είναι δυνατόν να θυμάστε κάτι τέτοιο… Θα σας απαντήσω σχετικά μ’ αυτό, ωστόσο πρώτα να υπενθυμίσω τη συνάφεια των έργων του Ανδρέα Στάικου με το γαλλικό θέατρο. Πρόσφατα, το 2015, συγκεκριμένα, ανέβασα την «Ερωτική Μονομαχία», των Eugene Scribe και Ernest Legouvé, ένα έξοχο vaudeville, που το αντιμετώπισα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, διανθίζοντάς το, δηλαδή, με τραγούδια των οποίων οι στίχοι αποτελούν «συνέχεια» ή σχολιασμό του κειμένου που προηγήθηκε. Νομίζω ότι ταιριάζει πολύ στο έργο αυτό του Ανδρέα, επειδή συγγενεύει με χαρακτηριστικά δείγματα αυτού του είδους του γαλλικού θεάτρου.
Όσον αφορά στο Μυστικό της Υπόθεσης Μακρόπουλος, το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι πρόκειται για όνειρο που περιμένει να πάρει σάρκα και οστά. Και επειδή τα περισσότερα όνειρα που ενσαρκώνονται μας απογοητεύουν, θα χαρώ να πω ότι αυτό παραμένει όνειρο. Και, ναι, παρ’ όλα αυτά, προσπαθώ πάση θυσία να το ενσαρκώσω.
- Νέα συνεργασία με τον Ανδρέα Στάικο, ύστερα από τις Επικίνδυνες Μαγειρικές. Τι σας «δένει» με τον συγκεκριμένο συγγραφέα, πέρα από τη φιλία σας;
Η κοινή αντίληψη για τη γλώσσα, για το θέατρο, για την αισθητική και για τη φιλία μέσα στο θέατρο. Ο Ανδρέας Στάικος με τιμά με την εμπιστοσύνη του και αυτό είναι κάτι που δεν το θεωρώ καθόλου αυτονόητο. Είναι ένας από τους κορυφαίους νεοέλληνες συγγραφείς, θησαυρός, κατά τη γνώμη μου, και μόνο ακόμη για τον τρόπο που ανιχνεύει την εποχή και το γλωσσικό ύφος. Το γεγονός ότι χάρηκε με τις Επικίνδυνες Μαγειρικές τόσο, ώστε να μου εμπιστευθεί και τη Ναπολεοντία, με συγκινεί και με τιμά.
- Σήμερα, μετά από διακόσια χρόνια εθνικού βίου, η χώρα μας, καλείται να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό της. Αυτό γίνεται με τη Ναπολεοντία, έγινε και με την εκδήλωση του Theatron of the Americas για τα 200 Χρόνια Ελληνικής Ανεξαρτησίας. Με την υποστήριξη των Γενικών Προξενείων της Ελλάδας στο Λος Άντζελες - Νέα Υόρκη – Σικάγο ακούστηκε η φωνή Ελλήνων καλλιτεχνών, ανάμεσα στους οποίους και εσείς. Τι γεύση σας άφησε αυτή η εκδήλωση; Τι γεύση σας αφήνει η Ναπολεοντία;
Το γεγονός ότι ξανακοιτάμε κατάματα, μετά από 200 χρόνια όλα όσα θεωρούσαμε μέχρι τώρα στερεότυπα και δεδομένα είναι πολύ ανανεωτικό και ελπιδοφόρο. Με κάνει να νιώθω ότι κάτι καινούριο γεννιέται. Αυτό συμβαίνει, για μένα τουλάχιστον, και μέσα από τη Ναπολεοντία.
Συμβαίνει όμως και μέσα από την επαναγνωριμία μας με το έμψυχο υλικό μας στον χώρο του πολιτισμού. Θέλω να σας ευχαριστήσω που το θίγετε (για άλλη μια φορά εκπλήσσομαι ευχάριστα) γιατί αυτή η εμπειρία μου, η συμμετοχή μου στην διαδικτυακή συνάντηση καλλιτεχνών και στοχαστών απ’ όλον τον κόσμο, αποκάλυψε πόσο πρέπει να είμαστε υπερήφανοι για την παρουσία των Ελλήνων στο εξωτερικό. Και μόνο η σπουδαία πρωτοβουλία του Σωκράτη Αλαφούζου που διοργάνωσε αυτήν την παγκόσμια ζωντανή συνάντηση, με μοναδικό σκοπό την πολιτισμική ανταλλαγή, είναι απολύτως αξιοθαύμαστη. Αλλά αξιοθαύμαστη ήταν και η απήχηση της ελληνικής καλλιτεχνικής παρουσίας σ’ αυτήν την εκδήλωση, σε ανθρώπους πολύ υψηλά ιστάμενους στον χώρο του πνεύματος.
- Είστε μια ηθοποιός που είχε την τύχη να βρεθεί δίπλα στον Λευτέρη Βογιατζή κατά τα πρώτα της βήματα. Δουλέψατε ώρες ατέλειωτες, κουραστήκατε, πήρατε πολλά. Χάσατε κάτι; Και από αυτά που πήρατε, τι φυλάτε ως κόρην οφθαλμού ή ως μεγάλο δίδαγμα;
Με τον Λευτέρη Βογιατζή δουλεύαμε μαζί επί πέντε συναπτά έτη, καθημερινά, από το πρωί μέχρι το βράδυ. Δέκα πολυσέλιδες συνεντεύξεις δεν θα μου αρκούσαν για να αποτυπώσω κάτι από το στίγμα του, γιατί ο Λευτέρης έχει, ακόμη και σήμερα που δεν είναι πια μαζί μας, το μοναδικό προνόμιο να συνδέεται με το θέατρο με έναν τρόπο που αποκλείει την εμπλοκή οποιουδήποτε άλλου ανάμεσά τους.
Έχασα, ναι, ηλιοβασιλέματα, όμορφα πρωινά, συναντήσεις με φίλους, προσωπική ζωή, κάποιες άλλες συνεργασίες ενδεχομένως.
Τι κέρδισα; Άρρητες μνήμες, δυσεξήγητες γνώσεις, έναν αόρατο «επόπτη» που αμφισβητεί τα πάντα και με κρατάει σε ισορροπία και διαρκή περιέργεια και ενάργεια. Έναν τρόπο για να φθάνω στον πυρήνα των πραγμάτων. Και στη σκηνή και στη ζωή.
Ως κόρην οφθαλμού κρατώ μία φράση που μας έλεγε πάντα. Τότε δεν την καταλάβαινα, ίσως επειδή είχα άγνοια κινδύνου. Τώρα, ύστερα από πολλά χρόνια τον ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου, γι’ αυτήν την ανεκτίμητη παραίνεση: «Εμπιστευθείτε το κενό». Για έναν καλλιτέχνη, τι μεταλλείο….
- Εχετε πει ότι στον θεατρικό χώρο υπάρχει κατακερματισμός. Ότι κάποια στιγμή πρέπει να υπάρξει σύνεση. Τι θα θέλατε να γινόταν εφεξής, ιδανικά; Τι λείπει από τη θεατρική σκηνή της χώρας μας;
Η σύμπνοια και η αποδοχή της διαφορετικότητας. Ξέρω, το δεύτερο μοιάζει με σύγχρονο κοινωνικό μήνυμα, όμως είναι αλήθεια ότι πολύ συχνά είμαστε, στο επάγγελμά μας, χωρισμένοι σε παρέες και υποσύνολα που περιφρονούν το ένα το άλλο. Στην πραγματικότητα, οι παρέες είναι απλώς συνέπεια συγκυριών. Αυτή είναι όλη κι όλη η διαφορά τους. Καλό θα ήταν, λοιπόν, να προσπαθούσαμε να αναγνωρίσουμε στους άλλους κάτι που εκείνοι κάνουν καλύτερα από εμάς. Αυτό θα μας έκανε καλύτερους ηθοποιούς και σίγουρα πιο θετικούς ανθρώπους. Και θα δημιουργούσε καλλιτεχνικές συνευρέσεις με μεγάλο ενδιαφέρον και καρποφόρα καλλιτεχνική ανταλλαγή.
